Các biện pháp trừng phạt Nga của Phương Tây có hiệu quả?
Ngày 29.2, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã đọc Thông điệp liên bang lần thứ 19. Sự kiện này được đặc biệt chú ý vì trong đó có các kế hoạch chiến lược của Nga, đường lối đối ngoại, nhất là trước thềm cuộc bầu cử Tổng thống Nga vào giữa tháng 3, cũng như trong bối cảnh bị Mỹ và phương Tây tăng cường trừng phạt.
Mới đây, chính quyền của Tổng thống Mỹ Joe Biden công bố thêm các biện pháp trừng phạt nhằm vào Moskva. Trước đó, theo số liệu thống kê, các công ty, thực thể và cá nhân ở Nga đã phải chịu hơn 16.000 lệnh trừng phạt khác nhau. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, những gói trừng phạt dường như không gây ra tác động lớn, do Nga vẫn có những giải pháp để tránh được hậu quả tồi tệ nhất có thể.
Đối tác thương mại “không giới hạn” của Nga
Trong khi Mỹ phối hợp chặt chẽ với các nước đồng minh, thì Nga vẫn duy trì và củng cố các quan hệ hợp tác thiết yếu của nước này. Theo ông Justin Logan, người đứng đầu nhóm nghiên cứu về phòng thủ và chính sách đối ngoại thuộc Viện Cato (có trụ sở tại Washington, Mỹ), cưỡng ép kinh tế thường không có hiệu quả cao khi không có sự đồng thuận cao trên toàn cầu. Trong trường hợp này, Trung Quốc trở thành gót chân Achilles trong cuộc chiến kinh tế của phương Tây nhắm vào Nga.
Số liệu do Trung Quốc công bố cho thấy, giao dịch thương mại giữa Nga và Trung Quốc năm 2023 lên mức cao kỷ lục. Washington từng cảnh báo Bắc Kinh về các hậu quả nghiêm trọng nếu cung cấp vũ khí cho Moskva, nhưng lại không thể vạch ra lằn ranh đỏ cho những linh kiện, thiết bị công nghệ có thể dùng cho cả mục đích quân sự và dân sự.
Mỹ và phương Tây hiện bắt đầu tìm cách ngăn chặn những lỗ hổng này, bao gồm cả việc áp đặt trừng phạt bên thứ 3, nhưng theo chiến lược gia về thị trường mới nổi tại Trung tâm nghiên cứu Chatham House (Anh) Timothy Ash, đây chỉ là sự phản ứng chậm trễ. Bà Elaine Dezenski, cố vấn cao cấp của Trung tâm Kinh tế và Tài chính, thuộc Quỹ Bảo vệ nền dân chủ (Foundation for Defense of Democracies), cho rằng việc làm gián đoạn mạng lưới giao dịch thương mại của Nga sẽ cần nhiều hơn các biện pháp trừng phạt nhằm vào những công ty làm ăn với Moskva. Theo các nhà nghiên cứu tại King’s College London, Nga có thể nhập khẩu nhiều mặt hàng bị phương Tây cấm, thông qua các nước như Georgia, Belarus và Kazakhstan.
Doanh thu từ xuất khẩu dầu trở thành chiếc phao cứu sinh cho nền kinh tế Nga. Ảnh: AFP
Doanh thu từ dầu mỏ
Các chuyên gia kinh tế cũng chỉ rõ, doanh thu từ xuất khẩu dầu trở thành chiếc phao cứu sinh cho nền kinh tế Nga. Từ cuối năm 2022, Mỹ, G7 và các nước khác thuộc EU áp mức giá trần 60 USD/thùng đối với dầu thô vận chuyển bằng đường biển của Nga, trong đó cấm các công ty vận chuyển và cung cấp dịch vụ bảo hiểm cho các lô dầu mà Nga bán trên mức giá trần.
Tuy nhiên, theo báo cáo mới đây của Bộ Tài chính Mỹ, Nga đã “lách” lệnh trừng phạt bằng cách sử dụng những tàu chở dầu cũ (hạm đội bóng đêm) để không phải thuê các công ty vận tải phương Tây. Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) cho biết, Nga vẫn xuất khoảng 8,3 triệu thùng/ngày. Theo bà Maria Snegovaya, nghiên cứu viên cấp cao thuộc Trung tâm Nghiên cứu Quốc tế và Chiến lược, hiện nay lợi nhuận hằng tháng của Nga từ xuất khẩu dầu mỏ thậm chí còn cao hơn trước khi xảy ra xung đột. “Nhờ đó, Nga có thể dùng số tiền này để tăng chi tiêu quốc phòng”, bà nói thêm.
Tác dụng đang suy giảm?
Trong năm đầu của cuộc chiến, các biện pháp trừng phạt kinh tế đã ảnh hưởng nặng nề đến nền kinh tế Nga, với tỷ lệ lạm phát năm 2022 tăng từ 6,7% lên 13,8%, trong khi GDP giảm từ 3% - 4%. Tuy nhiên, theo số liệu của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), tỷ lệ lạm phát của Nga năm 2024 có thể giảm còn 6,3%. Một số nhà phân tích dự đoán nền kinh tế nước này tiếp tục hồi phục trong năm nay, với dự báo tăng trưởng GDP khoảng 2,6%.
LÊ QUẢNG (Theo ABC News)