Tại sao phụ nữ Ðông Á không “mặn mà” với chuyện sinh con?
Nguyên nhân có thể bắt nguồn từ nhiều vấn đề, nhưng hậu quả lại rất rõ ràng, đó là xã hội với dân số già hóa và tình trạng thiếu hụt lao động trầm trọng.
Tỷ lệ sinh thấp ở Hàn Quốc đã được tuyên bố là tình trạng khẩn cấp quốc gia, bất chấp những nỗ lực của chính phủ trong việc ban hành các chính sách dành cho cha mẹ. Đây là một trong số ít quốc gia ở Đông Á và Đông Nam Á có tỷ lệ sinh giảm mạnh trong những năm gần đây. Theo báo cáo năm 2023 của Cục Tình báo Trung ương Mỹ (CIA), ngoại trừ Ukraine, nơi đang có chiến tranh, tất cả 5 nước có tỷ lệ sinh thấp nhất thế giới đều ở khu vực Đông Á.
Cuối tháng 2.2024, Cục Thống kê Hàn Quốc công bố số liệu cho thấy, tỷ lệ sinh ở nước này (số con trung bình một người phụ nữ dự định có trong đời) năm 2023 chỉ còn 0,72, giảm 8% so với năm 2022. Các chuyên gia cảnh báo, 51 triệu dân của nước này có thể giảm 1/2 vào năm 2100 nếu tỷ lệ sinh tiếp tục đi xuống. Tại Trung Quốc, tỷ lệ sinh là 1,45, trong khi Nhật Bản, quốc gia đang đối mặt với tình trạng già hóa dân số, có tỷ lệ sinh là 1,39. Trái ngược với khu vực này, cả 10 nước có tỷ lệ sinh cao nhất thế giới đều ở châu Phi. Với các nước phương Tây, mặc dù tỷ lệ sinh thấp, nhưng vẫn cao hơn Đông Á, với Mỹ là 1,84 và Đức là 1,58.
Tại sao tỷ lệ sinh ở Đông Á giảm mạnh?
Các nhà phân tích tại Trung tâm Đông - Tây, một tổ chức nghiên cứu quốc tế có trụ sở tại Mỹ cho rằng, tăng trưởng kinh tế và điều kiện sống được cải thiện giúp giảm tỷ lệ tử vong ở trẻ, do vậy, nhiều cặp đôi không muốn sinh thêm. Ngoài ra, cơ hội giáo dục bình đẳng cũng khiến phụ nữ ngày càng không muốn chỉ đảm nhận các vai trò truyền thống là nội trợ và làm mẹ.
Tuy nhiên, theo GS Ayo Wahlberg (ĐH Copenhagen, Đan Mạch), việc cả nam và nữ mất nhiều thời gian làm việc khiến họ có ít thời gian và năng lượng hơn cho việc chăm sóc con. Ông Wahlberg đề cập đến hệ thống làm việc “996” của Trung Quốc (làm việc từ 9 giờ sáng đến 9 giờ tối trong 6 ngày/tuần) để minh họa cho điều này. Mặt khác, phụ nữ cũng nhận thức được rằng nghỉ sinh có thể ảnh hưởng đến cơ hội thăng tiến trong sự nghiệp.
Tỷ lệ sinh thấp chắc chắn sẽ dẫn đến dân số giảm, gây ra những hậu quả với nền kinh tế. Nhiều quốc gia đang đối mặt với tình trạng thiếu hụt lao động và dân số già, trong khi những tiến bộ về chăm sóc sức khỏe và khoa học lại giúp tuổi thọ của người dân tăng cao.
Chia sẻ gánh nặng chăm sóc con là một cách để tăng tỷ lệ sinh ở các nước Đông Á. Ảnh: Anthony Kuhn/NPR
Giải pháp nào cho Đông Á?
Các quốc gia Đông Á đang cố gắng tăng tỷ lệ sinh bằng cách khuyến khích phụ nữ sinh thêm con. Tại Nhật Bản, nơi đã đóng cửa hơn 8.500 trường học trong giai đoạn 2002 - 2020 do thiếu học sinh, Thủ tướng Fumio Kishida đề ra kế hoạch chi 3.500 tỷ yen/năm (25 tỷ USD) cho hoạt động chăm sóc trẻ và các giải pháp khác để hỗ trợ cha mẹ. Chính phủ Hàn Quốc cũng chi hơn 360 nghìn tỷ won (270 tỷ USD) cho các lĩnh vực tương tự kể từ năm 2006. Trong khi đó, từ năm 2016 - 2021, Trung Quốc chuyển sang chính sách 2 con và thực hiện chính sách 3 con. Tuy vậy, tỷ lệ sinh ở nước này vẫn tiếp tục giảm.
Một giải pháp thay thế cho việc tăng tỷ lệ sinh ở các nước châu Á là mở cửa cho người nhập cư, nhằm chấm dứt hay hạn chế tình trạng thiếu hụt lao động. Ngay cả Nhật Bản, quốc gia phát triển duy nhất từng không tiếp nhận người nhập cư trong nhiều năm, đã thực hiện chính sách mở cửa vào năm 2018, khi Nội các nước này thông qua luật mới, cho phép đến 300 nghìn người nước ngoài có thể được cấp 1 trong số 2 loại thị thực mới, tùy thuộc vào kỹ năng làm việc và mức độ thông thạo tiếng Nhật.
LÊ QUẢNG (theo al jazeera)