Sông quê

* Tạp bút của NGUYỄN THỊ BÍCH NHÀN

Tôi lớn lên với dòng ký ức trong trẻo về con sông quê. Con sông quê thon gọn, nằm thong thả ngăn đôi xóm làng, ruộng lúa và một vùng đất thổ trồng hoa màu nằm kề núi. Nhà tôi phía bên lở, ngày ngày tôi cùng mấy người bạn trong “hội chận bò” thung thăng lùa bò sang bên bồi. Phía bên đó, những đám đất trống với những đám cỏ xanh mượt. Đồng vừa cỏ vừa tranh nằm sát mé núi, cách khu đất trồng hoa màu một quãng đủ an toàn để lũ chận bò dễ canh chừng mấy con bò láu ăn, vặt trộm rau lúa người ta.

Bò đủng đỉnh gặm cỏ, bọn chận bò bày binh bố trận. Nào đá gà, lăn vào cỏ may chơi trò săn cút, bắt nẻ, thả diều, rượt bắt, u quạ… Chơi tới chừng mệt đứt hơi bèn rủ nhau nhảy ùm xuống sông đuổi bắt, dầm mình trong nước. Con sông quê tôi thiệt hiền hậu, mùa mưa nước tuy có lênh láng nhưng mùa nắng nước chỉ lâm lấp hông, lũ chận bò tha hồ quẫy. Mỗi khi qua sông, lũ tôi chễm chệ ngồi trên lưng bò đứa nào cũng tự ví mình như những ông hoàng bà tướng hay thấy trên các vở tuồng, phim ảnh thỉnh thoảng đáo qua làng. Giang nắng, tắm sông kết quả là con trai con gái đứa nào cũng đen trạy, chỉ thua cột nhà cháy.

Tranh của họa sĩ VŨ DUY VĨNH

Tôi nghĩ mình chắc là đứa lãng mạn nhất trong đám chận bò ngày đó. Mỗi lần qua sông, tôi thường nhìn cái bóng mình mỗi lúc qua bãi cát rồi khởi những ý niệm đơn sơ nhất về hành trình cuộc đời. Hay khi chìm mình dưới dòng nước mát con sông quê, tôi lơ mơ hiểu điều gì đó về sự trôi chảy không ngừng như sông rồi quay ra hát hò, miễn nội dung lời hát có liên quan đến sông là say mê bất tận.

Rời xa tuổi chận bò, giữa dòng đời xuôi ngược, thậm chí ngay giữa phố lạ bất giác tôi vẫn luôn đảo mắt nhìn bốn phương tám hướng tìm về phía có sông. Cô bé chận bò sông nước đồng bằng bây giờ ngụ cư nơi miền sơn cước. May thay, nơi đây cũng có một nhánh sông nhỏ xiên xiên chảy qua. Lạ lắm cái cảm giác bến sông nào cũng giống bến sông quê. Có những buổi chiều, tôi một mình đi thẳng về phía con sông nơi đất khách. Con sông tràn qua ngọn đồi, mấp mô đá, lều khều những nhánh cây, bến sông là mấy tảng đá nổi trên nước. Tôi có cảm giác mình đang ngồi trước bến sông quê. Nhớ và nhớ. Tôi thẫn thờ, cầm một thanh củi, chẳng có cước, phao, lưỡi nhưng rất tự nhiên bỏ xuống dòng nước như một cô ngốc đi câu. Rồi buột miệng lẩm nhẩm không ý thức: Dòng sông trôi về đâu/ Thời gian trôi về đâu/ Hồn trôi trên sông quê…(Khúc hát sông quê, Nguyễn Trọng Tạo).

“Trôi trên sông quê” là cảm giác thường trực trong tôi. Trong những giấc mơ tôi, dòng sông luôn trôi chảy. Tôi thấy chàng chận bò vạm vỡ, rắn chắc cùng tôi lội sông, nhảy chân sáo trên biển cát. Tất cả bạn bè của thuở chận bò xa lắc thường xuyên có mặt trong giấc mơ thuở nhỏ của tôi và chàng ấy luôn chiếm một chỗ riêng. Những người bạn ngày xưa ấy bây giờ mỗi đứa một nơi, lâu rồi không gặp, chỉ í ới với nhau qua điện thoại cái giọng quê vẫn như ngày nào, và điều kỳ lạ là điện thoại hiển thị mặt mũi rõ ràng thế nhưng loang loáng trước mắt tôi vẫn cứ là những bọn nhóc chận bò thuở nào.

Chiều hôm nay tôi về lại quê nhà, trầm mặc nhìn bóng mình đậu xuống sông quê và khe khẽ hát: Qua nửa đời phiêu dạt, con lại về úp mặt vào sông quê… … (Khúc hát sông quê, Nguyễn Trọng Tạo). Trong vô thức, tôi kéo những người bạn ấu thơ về ngụp lặn ở bến sông quê thanh mát. Đẹp quá tuổi thơ tôi lộng lẫy! Tôi muốn khoe với cả thế giới con sông quê khiêm nhường hiền hậu của quê tôi, bến sông đã tắm mát tuổi thơ và nuôi dưỡng ký ức hiện tại tôi.

Chiều xuống. Mặt sông lấp loáng muôn triệu ánh vàng…