Chiến tranh qua đi, tình người ở lại

Sau gần 50 năm, hài cốt các liệt sĩ nguyên là cán bộ, chiến sĩ Ðại đội 5, Tiểu đoàn 8, Trung đoàn 141 (Sư đoàn 3 Sao Vàng) vừa được tìm thấy và an táng tại huyện Hoài Ân trong niềm hạnh phúc, xúc động vô bờ của thân nhân cùng đồng đội các liệt sĩ.

Rưng rưng quá khứ

CCB Trần Văn Phúc (68 tuổi, hiện ở tỉnh Nghệ An, nguyên chiến sĩ Đại đội 15 Công binh, Trung đoàn 141) kể lại: Đại đội 15 công binh lúc đó có nhiệm vụ tăng cường phối hợp chiến đấu với các đơn vị. Ngày 2.1.1975, nắm cơ hội mùa mưa, quân địch tập trung phá hủy hết công sự, giao thông hào rồi đưa bộ binh tấn công. Trong loạt pháo cuối cùng, địch đánh sập cửa hầm phía Bắc của Cao điểm 174 nên bộ đội phải co vào trong địa đạo. Tiếp đó, địch áp sát cửa phía Nam, khống chế, ném lựu đạn, làm 2 chiến sĩ của ta ngã xuống ngay tại cửa hầm. Sau đó, quân địch dùng rất nhiều bao cát để lấp cửa hầm. “Đau lòng lắm. Đồng đội mất ngay trước mắt, nhưng muốn mang xác ra cũng không được”, ông Phúc sụt sùi.

CCB Trần Văn Phúc tham gia tìm kiếm hài cốt đồng đội tại Cao điểm 174. Ảnh: H.P

Trở về sau chiến tranh, chưa ngày nào ông Phúc thôi nghĩ về những đồng đội đang nằm lại ở chiến trường. Đầu tháng 4.2024, ông Phúc cùng CCB Phạm Ngọc Phàn (70 tuổi, ở TP Hải Phòng, nguyên chiến sĩ Đại đội 5, Tiểu đoàn 8, Trung đoàn 141) lặn lội đường xa vào Bình Định để cung cấp thông tin, phối hợp cùng Bộ CHQS tỉnh tìm lại hài cốt của đồng đội. Hai CCB chia sẻ rằng, lúc còn chiến đấu, họ và đồng đội đều trao nhau câu nhắn: “Sau này trong chúng ta đứa còn đứa mất, ai may mắn còn sống nhớ đưa anh em đã chết về với quê hương”. Và lời nhắn ấy lúc nào cũng văng vẳng bên tai hai người lính già.

Ông Phàn khẳng khái: “Hơn ai hết, chúng tôi tự nhận thấy có trách nhiệm với đồng đội. Cùng sống, chiến đấu nên chúng tôi thấu hiểu được giá trị của sự hy sinh của họ vì Tổ quốc, vì đồng bào.  Tôi sẽ đi cho đến khi nào không còn sức khỏe nữa mới thôi!”.

Nhận được tin hài cốt đồng đội được tìm thấy trong niềm vui khôn xiết, CCB Lê Văn Ninh (75 tuổi, nguyên Chính trị viên Đại đội 5) lập tức cùng vợ có mặt tại huyện Hoài Ân, lên Cao điểm 174 để thắp hương tưởng nhớ đồng đội. Ông Ninh xúc động nói: “Cứ nghĩ tới đồng đội còn nằm lại chiến trường là tôi ngày đêm trăn trở, thắt lòng. Giờ đồng đội đã được tìm thấy, người lính như tôi mới cảm nhận sự thanh thản. Từ nay, đồng đội tôi đã có nơi an nghỉ, để mỗi khi có dịp, anh em lại về dâng hương, thăm viếng”.

Cẩn trọng, tỉ mỉ, không bỏ sót hài cốt liệt sĩ

Theo đại tá Nguyễn Xuân Sơn, Phó Chính ủy Bộ CHQS tỉnh, ngay khi nhận được nguồn tin của CCB Sư đoàn 3 Sao Vàng và xác minh hồ sơ, Bộ CHQS tỉnh đã báo cáo Ban Chỉ đạo 515 quân khu, tỉnh và phối hợp cùng huyện Hoài Ân huy động lực lượng để tìm kiếm hài cốt liệt sĩ tại Cao điểm 174, thuộc xã Ân Mỹ. “Hai CCB trực tiếp tham gia trận chiến năm xưa nên họ nhớ rõ vị trí có hài cốt liệt sĩ. Vì vậy, khi các lực lượng đào xuống khoảng 6 m đã tìm thấy cửa hầm phía Nam vào địa đạo cùng các di vật, hài cốt”, đại tá Sơn cho biết.

Các lực lượng tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ tại Cao điểm 174. Ảnh: H.P

Hành trình tìm kiếm dù có gian khổ, có dãi nắng dầm mưa là chuyện rất bình  thường, quan trọng hơn hết là tìm được hài cốt liệt sĩ. Xác định tinh thần đó, dù thời tiết nắng nóng, nhưng các lực lượng vẫn quyết tâm khai quật địa đạo. Thiếu tá Phạm Thanh Tấn, Trưởng Ban Chính sách (Bộ CHQS tỉnh), chia sẻ: “Đến nay đã tìm được 9 hài cốt liệt sĩ như nguồn tin CCB cung cấp, nhưng quá trình khai quật, tất cả mọi người đều làm việc tỉ mỉ, cẩn thận, bóc tách từng tấc đất, hy vọng tìm được càng nhiều hài cốt liệt sĩ càng tốt”.

Hiện nay, các lực lượng đã đào thông được cửa hầm từ hướng Nam sang hướng Tây Bắc. Sau khi thông hai cửa hầm này, việc tìm kiếm, quy tập sẽ dừng dại. Bí thư Huyện ủy Hoài Ân Nguyễn Đặng Thị Thu Hòa cho biết: Định hướng của huyện là sẽ xin ý kiến của cấp trên xây dựng bia tưởng niệm, tôn tạo lại địa đạo đã tìm thấy tại Cao điểm 174; xây dựng khu vực này thành một địa chỉ đỏ để giáo dục truyền thống cách mạng cho thế hệ trẻ, cũng là nơi để tưởng nhớ công lao của các anh hùng liệt sĩ đã hy sinh vì độc lập tự do của dân tộc. 

HỒNG PHÚC