Vòng Arap nồng nàn
Truyện ngắn của Y NGUYÊN
Tốt nghiệp đại học sư phạm ra trường, trong khi bạn bè chạy vạy tìm cho được nhiệm sở dưới xuôi, mình tôi vác hồ sơ đùng đùng ngược lên núi! Ai cũng bảo dại. Kệ. Tôi vốn máu phiêu lưu, lại không thích sắp hàng chờ đợi. Vùng cao thiếu giáo viên, cơ may được chấp thuận nhanh, nghe nói vậy. Đúng thật. Nộp hồ sơ hôm trước ngay hôm sau đã được mời nhận quyết định. Có điều nhiệm sở hơi… sâu. Càng hay. Nhiệt huyết tuổi trẻ cũng cần cơ hội tự đưa mình vào thử thách, đâm đầu vào chỗ khó khăn để khẳng định mình chứ. “Nhân bất phong ba vị lão tài”.
Con bạn thân nghe tin, hù:
- Trời ơi, trường đó nằm trong buôn, toàn người Ê đê không hà. Mày không định lấy một ông mắt sáng, da nâu, đóng khố làm chồng chứ!
- Kệ tao! Chỉ được cái giỏi làm bạn thối chí. Đợi đấy; mai mốt tao lên làm… giám đốc sở, mày khắc biết “trong trần gian ai dễ biết ai”…“Mắt sáng, da nâu, đóng khố” thì đã làm sao? Có khi còn đẹp hơn chán vạn bọn thanh niên đồng bằng ẻo lả, xanh lướt; lại còn sung sức nữa…
Đến đó thì cả hai chúng tôi lăn đùng ra cười ngặt nghẽo.
***
Trường nằm nơi cái thôn tận “địa đầu biên ải” huyện K có tên thôn Tân Lập. Mà tân lập thật, mới góp mặt trên bản đồ hành chính đâu chừng mươi năm. Dân số một phần Kinh chín phần là đồng bào các dân tộc thiểu số, trong đó rất lạ là còn có một số hộ tuốt từ Tây Bắc tìm vào tận trong này định cư mấy năm gần đây. Trường sở tuềnh toàng, học trò lem luốc thấy nản. Nội trú toàn tranh tre nứa lá. Giáo viên hầu hết nam. Nữ ít đến thảm. Độc mỗi một chị đồng nghiệp, lớn tuổi, chưa chồng. Tôi về, nghiễm nhiên thành hoa khôi của trường.
Đám trai hư người Kinh trong thôn hau háu mắt dòm. Con bé dưới xuôi, mới lên nè, ngon mắt gớm! Đợi tôi ra chợ, chúng lân la đón đường chọc ghẹo. Tôi đóng mặt lạnh, lảng tránh. Chúng tức tối. Chảnh hả con? Đợi đấy. Rồi biết tay tụi tao! Biết tay thật. Rất nhanh ngay chiều hôm sau thôi. Chị đồng nghiệp vào buôn thăm học sinh, một mình tôi ra suối lấy nước. 3 thằng ôn như mọc từ đất lên xồ vây lấy tôi nắm tay, khoác vai toan giở trò sàm sỡ. Kêu thét vì sợ hãi, tôi quăng cả thùng cả xô đâm đầu chạy. Đâm ngược vào rừng bởi chúng đón mất đường về. Sau lưng, nghe tiếng chúng đuổi theo, cười hô hố, huýt hét khả ố. Tôi cứ cắm đầu chạy, suýt đâm sầm vào cái bóng đàn ông cũng đang hùng hục chạy ngược chiều. Bất thần, tiếng cười sau lưng tôi chuyển sang âm thanh la hét, bình bịch đấm đá. Đến lúc tôi dừng, loạng choạng muốn đứt hơi, đổ dụi vào một gốc cây thì, kinh khủng chưa, lại nghe tiếng chân đuổi thình thịch sau lưng? Nhấc chân định chạy tiếp nhưng lực bất tòng tâm, tôi chỉ còn đủ sức gượng lên để đổ nhào ngay vào một cánh tay rắn chắc vừa kịp vươn ra, ôm chầm lấy tôi. Tiêu mình rồi. Ý nghĩ tuyệt vọng khiến tôi bủn rủn, đầu váng mắt hoa, mụ mị người như đang chìm xuống vực…
Tôi ngất lịm.
Tỉnh dậy, tôi thấy mình nằm trên giường nội trú, trán đắp khăn ướt. Chị bạn đồng nghiệp lớn tuổi lo lắng nhìn tôi:
- Tỉnh rồi hả, ơn trời! Sao khờ dữ vậy em. Tối tăm mà đi ra suối một mình làm chi. Bữa nay không có thằng Thư là mày chết chắc…
Đó là lần đầu tôi biết Ksor Y Thư.
Đi thăm rẫy về, nghe tiếng tôi la hét, Y Thư đã lao ra, chặn đường đám bợm. Một chọi ba; may mà Y Thư có con dao rựa nên chúng mới bỏ chạy. Cũng chính tiếng chân của Y Thư làm tôi mất vía. Cũng chính cánh tay Y Thư kịp thời đỡ tôi, vai Y Thư cõng tôi về nhà…
Rất lâu, nhắc đến chuyện này tôi còn đỏ mặt!
Không sao, Y Thư vẫn tự nhiên, một điều cô giáo hai điều cô giáo. Thường xuyên ghé trường, có món gì ngon đem cho. Lâu lâu lại hỏi cô giáo có cần đi đâu không để Thư… đi cùng. Tôi giật nảy. Thư vội thanh minh, là Thư sợ cô giáo ra ngoài một mình có đứa… ăn hiếp cô! Chị đồng nghiệp trêu:
- Mày mê… cô giáo rồi hả Thư?
- Không phải mà… - Thư cười bẽn lẽn.
Câu đùa của chị bạn khiến tôi hơi hoảng. Không sao, tao đùa thôi, chứ đồng bào dân tộc thiểu số họ thiệt thà lắm em ơi, mày yên tâm đi!
Tranh của họa sĩ TRỊNH TUÂN
Trường sở bớt nhếch nhác, xóm núi bớt đìu hiu nhờ có Y Thư. Sau lần bị “trộ” dưới suối, tôi càng dị ứng, tránh xa đám trai Kinh (trừ mấy anh đồng nghiệp trong trường). “Đồng bào dân tộc thiểu số họ thiệt thà …”, chị bạn đã bảo. Đúng vậy. Cứ trông Y Thư là biết. Tôi luôn an tâm, rất an tâm khi bên cạnh Y Thư. Cũng lời chị đồng nghiệp: Thằng ấy sáng lắm đó, tiếc là bỏ học sớm. Tao dạy nó tao biết…
Mấy hôm sau nhân lúc lên đồi vừa dạo chơi, vừa theo Thư đi tìm cây thuốc.
- Sao Thư bỏ học?
- Tại… khổ quá!
- Có tiếc không?
- Tiếc. Nhưng lỡ rồi…
Tôi đang nuôi một ý định. Dù gì, Thư cũng đã học xong lớp 8. Ráng ôn bài vở, xin quay lại trường học thêm năm lớp 9. Kết quả học tập mà tốt thì cuối năm có cơ may thi đậu vào trường Phổ thông Dân tộc nội trú tỉnh. Được Nhà nước nuôi, không phải lo cái mặc cái ăn. Một năm. Chỉ một năm thôi. Tôi muốn giúp Thư. Hơn nữa, muốn đền ơn Thư. Cái ơn “cứu mạng” dạo nào…
Thư à… Mọi chuyện hóa ra đơn giản hơn tôi nghĩ rất nhiều. Tôi vừa ngỏ lời Thư đã gật đầu luôn, lúng búng mấy câu rời rạc: Cảm ơn cô giáo… Thư cảm ơn cô giáo. Cô giáo tốt với Thư quá!
Núi đang vào mùa lễ hội. Cồng chiêng. Arap. Rượu cần. Đêm đêm, những vòng xoay Arap nối tay nhau nhún nhảy say sưa quanh đống lửa bập bùng. Y Thư đưa tôi đi nhảy Arap.
Thì đi. Đang trong tâm trạng buồn xỉu, quay quắt nỗi nhớ nhà, nhớ quê. Lần đầu tiên tôi biết nhảy Arap, vũ điệu cộng đồng của người Ê đê. Già trẻ gái trai tay nối tay, khép kín thành vòng tròn quanh lửa. Lửa khiến hồng thêm từng khuôn mặt vốn đã bừng bừng do men rượu cần, do không gian nóng rực. Phấn khích, nhiệt thành chung. Nhún nhảy. Tiến. Lùi. Lùi. Tiến. Và xoay. Vòng Arap cứ chầm chậm xoay, như đèn kéo quân quanh lửa bập bùng. Mệt thì buông tay, rời ra uống rượu nghỉ hơi. Không lo, “mắt xích đứt” sẽ có người thay, nối liền ngay. Vui lắm, Y Thư bảo. Đúng. Vui quá chừng. Arap không có chỗ cho nỗi buồn. Arap chính là tấm gương soi thần thái và triết lý tồn tại của cộng đồng người thiểu số vùng cao: Sống đơn giản, đoàn kết, nhiệt thành và vui tươi. Như Y Thư… Tôi muốn nói như Y Thư và tự lúc nào không rõ, chàng trai này đã chiếm một chỗ trong nghĩ suy hàng ngày của tôi.
Nỗi buồn của tôi, không biết tự lúc nào, đã đứt dây, văng mất biệt!
Nhiều lần tôi lén ngắm nhìn Thư: Cao lớn lực lưỡng, hàm bạnh, cằm vuông, râu quai nón rậm rì kéo vệt. Còn nữa: Mắt sáng, cằm chẻ, môi tim; trông Thư đẹp như tượng thần Hy Lạp. Dáng dấp cực kỳ men lì (manly) ấy mà mang về phố, chắc không thiếu gái chết! Tôi muốn - cứ muốn - những vòng xoay Arap sẽ kéo dài, dài mãi cho đến hết đêm. Tim tôi đập rộn. Có phải do rượu cần, do quá nhiệt thành cùng những vòng xoay Arap, hay do…? Bậy nào, tôi lắc, gạt phăng cái bóng đen vừa lởn vởn trong đầu. Mình là cô mà. Cô giáo. Của Y Thư… Dù Y Thư có lớn hơn tôi mấy tuổi đi chăng nữa thì tôi vẫn cứ đang là cô giáo của Thư mà…
Phải, tôi đang là cô giáo của Y Thư. Đang chính thức kèm cặp cậu học trò “ngoại hạng” gấp rút chạy đua, hoàn tất tốt chương trình lớp 9 để có vốn dự thi vào trường Phổ thông Dân tộc nội trú cuối năm. Thư học chăm, sáng, đúng như chị bạn nói. Tôi âm thầm trích một phần lương đưa mẹ Thư: Mí cầm mua gạo, cho Thư ăn no cái bụng mà học…
Mẹ lặn lội lên thăm một lần xong lắc đầu bảo: Về đi con, không dạy nữa thì đừng, tìm chuyện khác làm ăn, ở chi cái xứ khỉ ho cò gáy ớn dữ vầy. Ông anh đồng hương trưởng phòng, giờ lên phó sở, cũng bảo: Muốn về xuôi không, anh lo? Tôi lắc đầu.
Tôi đã bắt đầu thấy yêu thương, gắn bó với núi rừng.
Trường sở vẫn tạm bợ, học trò vẫn khó khăn nhưng tôi không còn thấy nản. Tôi thương những đứa học trò “đồng bào”, lem luốc, nghèo nàn nhưng thật thà dễ thương rất mực. Và chúng cũng quý, thương cô giáo hết mực. Cô ơi, cô đừng đi…. Chúng luôn nước mắt ngắn dài mỗi lúc phong thanh nghe tôi có dự định chuyển trường...
Và còn nữa. Y Thư.
Thư đang học năm thứ 2 Đại học Nông Lâm TP Hồ Chí Minh. Học bổng cùng các khoản trợ cấp dành cho con em đồng bào dân tộc thiểu số đủ cho Thư tiếp tục học trình mà không phải lo cơm áo. Ngày đưa Y Thư lên đường, lần đầu tiên Thư dám nắm tay tôi. Lần đầu tiên Thư dám nhìn thẳng, nhìn sâu vào mắt tôi. Không như mắt một cậu học trò. Tôi thảng thốt nhận ra: đó là ánh mắt của một người đàn ông, thực thụ đàn ông! Cô giáo… chờ Thư nha, nhất định Thư sẽ về…
Tôi miên man, nhịp nhàng ngả nghiêng trong vũ điệu Arap vần xoay, chuếnh choáng trong men rượu cần cùng hơi nóng bừng bừng lan ra từ ngọn lửa bốc cao. Như quy ước bất thành văn, vòng xoay Arap chỉ được phép kết nối với nhau bằng ngón út ngoéo nhau. Trừ khi, vâng trừ khi ngầm ước hẹn: Sẽ cùng nhau xoay mãi, không rời… cặp đôi ấy sẽ nắm trọn tay nhau.
Y Thư vụng về nắm trọn bàn tay tôi, nghiêng người nhủ thầm bên tai, cô giáo ơi… cô giáo của Thư ơi…