Thực hiện chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng: Tạo thêm nguồn tài chính cho công tác quản lý, bảo vệ rừng

Văn phòng Chính phủ và Bộ NN-PTNT vừa phối hợp tổ chức Hội nghị trực tuyến sơ kết 3 năm thực hiện Nghị định số 99/2010/NĐ-CP ngày 24.9.2010 của Chính phủ về chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng (DVMTR). Hội nghị đã đánh giá: Chính sách chi trả DVMTR đã tạo nguồn tài chính mới, giảm dần chi ngân sách nhà nước (NSNN) cho lĩnh vực lâm nghiệp, phục vụ tốt hơn công tác bảo vệ, phát triển rừng (BV-PTR).

Thực hiện chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng đã góp phần nâng cao hiệu quả công tác BV-PTR. - Trong ảnh: Lực lượng kiểm lâm tỉnh kiểm tra, giám sát khu vực rừng giáp ranh giữa huyện Vĩnh Thạnh với tỉnh Gia Lai.

Kết quả bước đầu

Theo Bộ NN-PTNT, qua 3 năm thực hiện chính sách chi trả DVMTR, đến nay đã có 36 tỉnh, thành phố lập Quỹ BV-PTR. Tổng diện tích rừng trong các lưu vực có cung ứng DVMTR toàn quốc khoảng 4,1 triệu ha. Số tổ chức, cá nhân tham gia cung ứng DVMTR đến năm 2013 là 355.047 đối tượng và số hộ nhận khoán BVR là 236.425 hộ.

Đến tháng 8.2014, cả nước đã thu DVMTR được hơn 3.329 tỉ đồng từ 3 nhóm đối tượng sử dụng dịch vụ: Thủy điện, nước sạch và du lịch, để chi trả cho các chủ rừng. Tỉ lệ giải ngân bình quân chung sau hơn 3 năm đến các chủ rừng đạt trên 70%. Mức thu nhập bình quân hàng năm trong cả nước của các hộ gia đình nhận khoán BVR từ chi trả DVMTR khoảng từ 1,8 triệu đồng/hộ/năm. Một số tỉnh, thành chi trả tiền cho các hộ dân nhận giao khoán BVR từ 300.000- 450.000 đồng/ha/năm, cao hơn mức hỗ trợ bình quân từ NSNN cho các chủ rừng từ 100.000 - 250.000 đồng.

Riêng ở tỉnh ta, năm 2012, bên cạnh việc thành lập Quỹ BV-PTR, UBND tỉnh đã chỉ đạo ngành chức năng tiến hành điều tra, phân loại và thống kê đối tượng tham gia chính sách DVMTR, xác định chủ rừng được chi trả từ dịch vụ nói trên. Các ngành chức năng của tỉnh cũng đã phổ biến chủ trương, chính sách chi trả DVMTR đến các tổ chức, cá nhân sử dụng dịch vụ và cung ứng DVMTR.

Theo Phó Chủ tịch UBND tỉnh Trần Thị Thu Hà: Qua 3 năm thực hiện, đến nay tỉnh ta đã thu DVMTR gần 3,8 tỉ đồng, do Quỹ BV-PTR Việt Nam thu ủy thác và điều phối. Hiện tỉnh ta đã phê duyệt kế hoạch thu - chi, điều kiện chi trả và sẽ giải ngân 100% số tiền được điều phối đến chủ rừng vào cuối tháng 9 này.

Theo đánh giá của Bộ NN-PTNT, việc thực thi chính sách chi trả DVMTR theo NĐ 99 của Chính phủ đã tạo nguồn tài chính mới, giảm áp lực chi từ ngân sách cho lĩnh vực BV-PTR, góp phần giải quyết việc làm, nâng cao thu nhập cho người dân làm nghề rừng, đặc biệt đối với đồng bào dân tộc thiểu số ở vùng sâu, vùng xa. Bên cạnh đó, nguồn thu từ DVMTR cũng đã giúp Ban quản lý rừng, các công ty lâm nghiệp tháo gỡ khó khăn, khôi phục sản xuất, thoát khỏi nguy cơ bị giải thể, phá sản trong bối cảnh Nhà nước có chủ trương hạn chế, tiến tới chấm dứt khai thác gỗ từ rừng tự nhiên.

Tiếp tục bổ sung, hoàn thiện chính sách

Tại Hội nghị nói trên, các tỉnh, thành phố đã kiến nghị các giải pháp và tham mưu Chính phủ điều chỉnh, bổ sung cơ chế, chính sách chi trả DVMTR phù hợp với tình hình thực tế. Qua đó, Chính phủ giao Bộ NN-PTNT chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành Trung ương tham mưu điều chỉnh, bổ sung tiêu chí thành lập Quỹ BV-PTR cấp tỉnh. Đối với các tỉnh có diện tích rừng từ 300 ngàn héc ta trở lên và có nguồn thu từ DVMTR từ 30 tỉ đồng/năm trở lên thì Quỹ BV-PTR cấp tỉnh hoạt động độc lập. Những tỉnh có dưới 300 ngàn ha rừng và có nguồn thu từ DVMTR dưới 30 tỉ đồng/năm trở lên thì Quỹ BV-PTR trực thuộc Sở NN-PTNT.

Kiến nghị Chính phủ quy định cụ thể mô hình tổ chức và phân cấp quản lý Quỹ. Điều chỉnh, sửa đổi, bổ sung NĐ 99 theo hướng điều chỉnh mức chi trả DVMTR theo số liệu tuyệt đối thành mức chi trả theo số liệu tương đối (tỉ lệ %); điều chỉnh quy định về thực hiện chi trả DVMTR theo lưu vực sông chính thay vì chi trả theo từng lưu vực của mỗi nhà máy thủy điện; bổ sung quy định xử phạt vi phạm và giám sát, đánh giá trong thực hiện chính sách chi trả DVMTR. Trước quý II năm 2015, các địa phương phải bố trí nguồn lực và hoàn thành dứt điểm việc rà soát ranh giới diện tích rừng đến các chủ rừng trong các lưu vực có cung ứng DVMTR; phối hợp chặt chẽ với Bộ NN-PTNT sớm hoàn thành dự án tổng điều tra, kiểm kê rừng, làm cơ sở thực hiện chính sách chi trả DVMTR.

Kết luận Hội nghị, Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải khẳng định: Chính sách chi trả DVMTR phù hợp với xu hướng quốc tế và thực tiễn tại Việt Nam, được các bên liên quan thực hiện tích cực, mang lại hiệu quả thiết thực. Để chính sách chi trả DVMTR phát huy hiệu quả, Bộ NN- PTNT chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành Trung ương tham mưu cho Chính phủ hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật để chính sách tiếp tục phát huy hiệu quả. Hàng năm, Bộ NN-PTNT tổ chức các đoàn công tác, đôn đốc, kiểm tra, giám sát và hướng dẫn nghiệp vụ chuyên môn cho các tỉnh, kịp thời phát hiện những bất cập của chính sách, kiến nghị, đề xuất với các cấp có thẩm quyền giải quyết.

Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải cũng chỉ đạo Bộ NN- PTNT phối hợp với Bộ Tài chính xem xét điều chỉnh công tác quản lý, sử dụng tiền chi trả DVMTR, tạo sự đồng thuận trong nhân dân, vì hiện nay mức chi trả DVMTR có sự chênh lệch giữa các địa phương và ngay trong một khu vực gây thắc mắc giữa các đối tượng thụ hưởng. Bộ Công Thương chỉ đạo Tập đoàn Điện lực Việt Nam hướng dẫn các nhà máy thủy điện thực hiện nghiêm túc việc chi trả DVMTR. UBND các tỉnh, thành tăng cường công tác chỉ đạo, điều hành, đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến chính sách, đôn đốc các đơn vị sử dụng DVMTR thực hiện nghiêm túc việc thu nộp tiền DVMTR theo quy định…

PHẠM TIẾN SỸ