Dinh dưỡng trong 1.000 ngày đầu đời
Dinh dưỡng là yếu tố rất quan trọng đối với sức khỏe, thể lực và trí tuệ của con người. 1.000 ngày đầu đời được xác định từ khi bà mẹ bắt đầu mang thai cho tới khi trẻ được 2 tuổi, là thời gian bản lề tạo nền móng cho sự tăng trưởng, phát triển trí não và sức khỏe trong suốt cuộc đời. Do vậy, dinh dưỡng trong 1.000 ngày đầu đời này đóng vai trò cực kỳ quan trọng.
Thiếu dinh dưỡng hay mất cân bằng về dinh dưỡng cả về chất lượng và số lượng hoặc thừa cân, béo phì có thể gây ra những tác động tiêu cực sâu sắc đối với sự phát triển lâu dài về sau của trẻ. Nếu dinh dưỡng kém, người mẹ không thể cung cấp đủ các vitamin, chất khoáng và các chất dinh dưỡng khác cho thai nhi để đảm bảo thai nhi khỏe mạnh. Trẻ có cân nặng sơ sinh thấp khi lớn lên tăng nguy cơ mắc bệnh mạch vành, tăng huyết áp, đái tháo đường, giảm chức năng thận, giảm chức năng phổi, chậm dậy thì, dễ bị trầm cảm và tỷ lệ tử vong vì bệnh tim mạch cao. Khi mang thai, nếu người mẹ dinh dưỡng không đủ sẽ bị giảm sức đề kháng, tăng nguy cơ mắc các bệnh truyền nhiễm, dễ để lại các khuyết tật vĩnh viễn cho trẻ như tim bẩm sinh, sứt môi hở hàm ếch… nhất là trong 3 tháng đầu thai kỳ.
Dinh dưỡng hợp lý của người mẹ trong giai đoạn mang thai là rất quan trọng đối với sự phát triển toàn diện của trẻ sau này. Chế độ dinh dưỡng của mẹ đầy đủ, đặc biệt là không bị thiếu máu, thiếu sắt sẽ bảo đảm cho thai nhi phát triển tốt, trẻ sinh đủ tháng, đủ cân nặng và chiều dài sơ sinh. Khẩu phần của người mẹ có đủ folate sẽ làm giảm được 50% khuyết tật ống thần kinh ở trẻ.
Đối với phụ nữ có thai, 3 tháng giữa thai kỳ, khẩu phần ăn nên nhiều hơn, sao cho năng lượng cung cấp tăng 250 kcal/ngày. Cần tăng cường tiêu thụ các thực phẩm giàu giá trị dinh dưỡng và đa dạng hóa bữa ăn để đảm bảo cung cấp đủ năng lượng cũng như các vi chất dinh dưỡng cho cơ thể. Các bà mẹ có thể uống thêm 200 ml sữa/ngày hoặc 200 g sữa chua, cùng với ăn thêm 1 quả trứng hoặc 31 g thịt heo hoặc 35 g cá hoặc 30 g tôm, ăn thêm một bát cơm kết hợp với thêm khoảng 200 g rau xanh, quả chín các loại.
Trong 3 tháng cuối, thai phụ nên tăng 450 kcal/ngày. Năng lượng này tương đương nên ăn thêm khoảng một bát cơm, uống thêm 300 ml sữa/ngày hoặc 300 g sữa chua, cùng với ăn thêm khoảng 100 g thịt/cá/đậu phụ, thêm 1 thìa dầu/mỡ kết hợp thêm khoảng 200 g rau xanh và hoa quả chín mỗi ngày. Đồng thời, uống đủ nước, không uống bia, rượu, không hút thuốc lá.
MINH PHƯỢNG (Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh)