Nghề Khảm xà cừ: Gìn giữ và phát triển
Thị xã An Nhơn từ lâu đã nổi tiếng với nghề khảm xà cừ. Từ nguyên liệu chính là vỏ trai, vỏ sò với màu sắc tự nhiên rực rỡ, dưới bàn tay khéo léo và tỉ mỉ của các nghệ nhân, nhiều sản phẩm thủ công mang đậm dấu ấn văn hóa Việt Nam đã được tạo ra. Dù gặp không ít khó khăn do sự cạnh tranh trên thị trường, các thợ thủ công tại khu vực Cẩm Văn, phường Nhơn Hưng, vẫn kiên trì gìn giữ nghề truyền thống và nỗ lực truyền dạy cho thế hệ sau.
Để tạo ra những sản phẩm như tranh trang trí, đồ nội thất, hoành phi, câu đối hay các sản phẩm mỹ nghệ khác, người thợ phải cẩn thận và khéo léo trong từng công đoạn. Nguyên liệu chính, gồm vỏ sò và vỏ ốc biển có độ bền cao và sắc màu óng ánh, được làm sạch, phơi khô, sau đó cắt thành từng mảnh nhỏ theo mẫu thiết kế. Các bước tiếp theo như cưa, dán, cắt, mài, tỉa và đánh bóng đòi hỏi sự kiên nhẫn và kỹ thuật điêu luyện của người thợ.
Những sản phẩm khảm xà cừ không chỉ đẹp về hình thức mà còn mang yếu tố văn hóa dân gian đặc sắc. Nội dung của chúng thường miêu tả cuộc sống người dân, cảnh vật quê hương hoặc những hình ảnh gần gũi như chim muông, cây cỏ, hoa lá.
Trước nguy cơ mai một, các nghệ nhân lâu năm không ngừng khuyến khích, động viên con cháu tham gia học nghề từ nhỏ để tiếp nối kỹ thuật truyền thống. Đồng thời, nhiều người thợ tại Cẩm Văn sẵn sàng dạy nghề miễn phí cho những ai có đam mê.
Ông Trần Văn Phan, một nghệ nhân có tiếng chia sẻ rằng, cơ sở của ông đã đào tạo khoảng 200 học viên hoàn toàn miễn phí. Nhiều người sau khi học xong đã tự mở cơ sở riêng, trong khi các học viên tại Cẩm Văn đều được nhận vào làm việc ngay sau khi hoàn thành khóa học.
Hiện nay, các sản phẩm khảm xà cừ của An Nhơn được tiêu thụ ở nhiều tỉnh, thành phố lớn như TP Hồ Chí Minh, Khánh Hòa, Phú Yên, Quảng Ngãi… Mỗi sản phẩm không chỉ là tác phẩm nghệ thuật mà còn là kết tinh của tình yêu nghề, niềm đam mê và sự nỗ lực gìn giữ giá trị truyền thống của người thợ.
Nghề khảm xà cừ không chỉ mang lại giá trị kinh tế mà còn đóng vai trò bảo tồn bản sắc văn hóa địa phương, tiếp nối một di sản quý giá của dân tộc.
PHAN TUẤN (thực hiện)