Vụ sản xuất muối năm 2014: Tồn đọng nhiều, giá thấp

Đến nay, niên vụ sản xuất muối năm 2014 của diêm dân trong tỉnh đã chính thức khép lại. Trong vụ này, nhờ thời tiết diễn biến khá thuận lợi nên diêm dân được mùa lớn, sản lượng đạt gần 30.000 tấn. Tuy nhiên, điệp khúc “được mùa, mất giá” trong sản xuất muối lại tái diễn, khiến đời sống của diêm dân gặp nhiều khó khăn. 

Sản phẩm muối tiêu thụ chậm, diêm dân Cát Minh lưu giữ ngay tại ruộng muối. Ảnh: Nguyễn Hân

Giá thấp, tiêu thụ khó khăn

Tuy đã hết vụ sản xuất muối, nhưng thời điểm này, tại các cánh đồng muối trên địa bàn các xã Cát Minh, Cát Khánh (huyện Phù Cát); Mỹ Thành, Mỹ Cát, Mỹ Chánh (huyện Phù Mỹ), Phước Thuận (huyện Tuy Phước) sản lượng muối tồn đọng còn khá lớn do giá muối thấp và đầu ra rất khó khăn. Theo diêm dân ở các địa phương, trong năm nay giá muối thường xuyên ở mức thấp, thời điểm cuối vụ giá muối sản xuất theo phương pháp thủ công ở mức từ 800 - 900 đồng/kg; muối sạch sản xuất theo phương pháp trải bạt từ 1.100 - 1.200 đồng/kg; giảm hơn 30% so với cùng kỳ năm trước. Giá muối giảm nhưng thương lái hầu như rất ít mua.

Diêm dân Nguyễn Văn Thành, ở thôn Đức Phổ 1, xã Cát Minh, cho biết năm nay thời tiết thuận lợi cho việc sản xuất muối nên đồng muối Cát Minh được mùa lớn. Với 15 ô muối trên diện tích 750 m2, từ đầu vụ đến nay ông thu hoạch gần 32 tấn muối, cao hơn nhiều so với những năm trước. Được mùa, nhưng giá muối thấp, chỉ ở mức bình quân 900 đồng/kg, bằng một nửa so với vụ muối năm 2013 nên thu nhập của diêm dân giảm sút; mỗi vụ muối chỉ sản xuất từ 4-5 tháng mùa nắng, nên thu nhập không đủ chi phí cho sinh hoạt hàng ngày.    

Không chỉ người làm muối ở xã Cát Minh gặp khó khăn mà diêm dân toàn tỉnh cũng cùng cảnh “được mùa, mất giá”. Ông Lê Cảnh Nhàn, Trưởng thôn Diêm Vân, xã Phước Thuận (huyện Tuy Phước), thở dài: “Làm cái nghề “năm ăn năm thua” này cực thật, hễ năm nào được mùa thì muối lại rớt giá, còn khi mất mùa thì lại được giá”. Toàn thôn Diêm Vân năm nay có 11,3 ha ruộng muối, với sản lượng muối thu hoạch trên 2.000 tấn; cao hơn gấp đôi vụ muối năm 2013, nhưng giá muối dao động từ 900 - 1.100 đồng/kg thì ai cũng buồn vì sản xuất hầu như không có lãi.

Theo Phòng Chế biến nông lâm sản và nghề muối thuộc Chi cục Phát triển nông thôn (Sở NN-PTNT), vụ muối năm nay toàn tỉnh sản xuất 214 ha. Đến cuối tháng 9, sản lượng muối của diêm dân thu hoạch được xấp xỉ 30.000 tấn, tăng gần 80% so với sản lượng muối năm 2013. Tuy nhiên, do giá muối thấp, đầu ra không thuận lợi nên diêm dân chỉ mới tiêu thụ được 22.306 tấn, còn tồn đọng trên 6.705 tấn. Ngoài ra, sản lượng muối còn tồn kho tại 2 đơn vị thu mua, chế biến muối trên địa bàn tỉnh gồm Chi nhánh Công ty cổ phần Muối và thương mại miền Trung tại Bình Định và Công ty cổ phần Muối và thực phẩm Bình Định còn đến 4.693 tấn.

Cần có biện pháp hỗ trợ diêm dân

Theo ông Nguyễn Quang Khải, Phó Giám đốc Công ty cổ phần Muối và thương mại miền Trung, nguyên nhân làm giá muối năm nay thấp là do hầu hết các tỉnh trong khu vực từ Quảng Ngãi đến Bình Thuận đều trúng mùa muối, trong khi các nhà máy chế biến trong nước không tiêu thụ hết lượng muối sản xuất của diêm dân. Bên cạnh đó, chất lượng muối sản xuất trong tỉnh còn khá thấp do chủ yếu diêm dân còn sản xuất bằng phương pháp thủ công, muối lẫn tạp chất nhiều, không thể sử dụng trong chế biến công nghiệp. Hiện nay, trong tổng số 214 ha ruộng muối trên địa bàn Bình Định, hiện mới chỉ có 13,65 ha sản xuất bằng phương pháp trải bạt, còn lại trên 200 ha sản xuất bằng phương pháp thủ công. Ngoài ra, việc tiêu thụ muối chủ yếu qua các thương lái nên thường xuyên xảy ra tình trạng ép cấp, ép giá.

Để giúp diêm dân tháo gỡ khó khăn, vừa qua, ngành Nông nghiệp tỉnh đã kiến nghị Bộ NN-PTNT đề xuất Chính phủ có chính sách thu mua tạm trữ muối để ổn định giá muối; thực hiện chủ trương hỗ trợ vốn vay cho diêm dân phát triển sản xuất theo phương pháp trải bạt với lãi suất ưu đãi. Các bộ, ngành chức năng nghiên cứu hỗ trợ đầu tư nâng cấp, cải tạo cơ sở hạ tầng vùng muối Đề Gi tại các xã: Cát Minh, Cát Khánh (Phù Cát); Mỹ Thành, Mỹ Cát, Mỹ Chánh (Phù Mỹ) và đồng muối Diêm Vân, xã Phước Thuận (Tuy Phước). Đẩy mạnh thực hiện các chương trình khuyến diêm, chuyển giao công nghệ sản xuất muối bằng phương pháp trải bạt cho các hộ nghèo.

Theo chúng tôi, bên cạnh sự hỗ trợ của Nhà nước, nhằm tạo sự ổn định về giá cả trong việc mua nguyên liệu muối, đã đến lúc cần tạo sự liên kết giữa diêm dân và các doanh nghiệp mua, chế biến muối để sản phẩm có nơi tiêu thụ ổn định. Các cơ quan chức năng, chính quyền các địa phương cũng cần có sự phối hợp, vận động các đơn vị chế biến muối trên địa bàn tỉnh ký kết hợp đồng bao tiêu sản phẩm cho diêm dân theo tinh thần của Quyết định 80 của Thủ tướng Chính phủ; tạo mối liên kết hài hòa giữa người sản xuất với doanh nghiệp chế biến, tránh để tái diễn điệp khúc “được mùa, mất giá” hay “mất mùa, được giá” như đã từng xảy ra.

NGUYỄN HÂN