Công ty TNHH Khai thác công trình thủy lợi tỉnh:
Chủ động chống hạn vụ Hè Thu
Thời điểm này, nông dân trong tỉnh đang khẩn trương thu hoạch lúa Đông Xuân (ĐX) chân 3 vụ, đồng thời tranh thủ xuống giống vụ Hè Thu (HT). Trước nguy cơ xảy ra hạn hán trong vụ HT, Công ty TNHH Khai thác công trình thủy lợi (KTCTTL) tỉnh đã chủ động triển khai các phương án cung cấp nước tưới hợp lý, khoanh vùng các diện tích thiếu nước để thông báo cho nông dân chuyển đổi sang cây trồng cạn phù hợp.
Nông dân xã Nhơn Hạnh (thị xã An Nhơn) nạo vét kênh mương dẫn nước tưới cho vụ HT.
Nguy cơ hạn hán lan rộng
Ông Nguyễn Văn Phú, Giám đốc Công ty TNHH KTCTTL, cho biết: “Chưa năm nào tình hình thiếu nguồn nước tưới căng thẳng như năm nay. Do lượng mưa của năm 2012 quá thấp nên hầu hết các ao, hồ, sông, suối trên địa bàn tỉnh đều ở mức khá thấp so với mức trung bình nhiều năm. Sau khi cung ứng nguồn nước tưới cho sản xuất vụ ĐX, đến thời điểm này, tại 14 hồ chứa nước do đơn vị quản lý đang còn tích được 214 triệu m3/455 triệu m3, đạt 45% dung tích thiết kế. Đáng lo là nhiều hồ hiện đã khô kiệt đến mực nước chết, đơn vị đang phải huy động hàng chục máy bơm để tận dụng nguồn nước còn lại tưới cho lúa và cây trồng cạn cuối vụ ĐX”.
Qua kiểm tra, sau khi tưới xong cho vụ ĐX, lượng nước hồ chứa nước Núi Một (thị xã An Nhơn) còn 36 triệu/110 triệu m3; hồ Hội Sơn (Phù Cát) còn 6,5 triệu/44,5 triệu m3; hồ Vạn Hội (Hoài Ân) 0,7 triệu/14,5 triệu m3; hồ Thuận Ninh (Tây Sơn) 6 triệu/35,36 triệu m3, hồ Định Bình (Vĩnh Thạnh) 177 triệu/226 triệu m3, hồ Suối Tre (Phù Cát) 0,5 triệu/4,93 triệu m3, hồ Hòn Lập (Vĩnh Thạnh) 1,58 triệu/3,13 triệu m3. Đáng chú ý là hồ Hà Nhe (Vĩnh Thạnh) có dung tích 3,76 triệu m3 và hồ Tà Niêng (Vĩnh Thạnh) có dung tích 0,65 triệu m3 hiện đã khô kiệt đến mực nước chết, không còn khả năng tưới cho vụ HT… Ngoài ra, lượng nước tại các hồ chứa nước có dung tích nhỏ, dòng chảy trên các sông, suối đã bắt đầu khô kiệt, không đảm bảo nguồn nước tưới cho sản xuất nông nghiệp thời gian đến.
Theo kế hoạch, vụ HT 2013, diện tích lúa và cây trồng cạn do Công ty TNHH KTCTTL cung cấp nước tưới qua các hệ thống kênh mương là 25.740 ha. Tuy nhiên, qua cân đối nguồn nước tại các hồ chứa, chỉ đảm bảo khả năng tưới cho 21.629 ha, diện tích thiếu nước trong cả vụ là 4.111 ha. Diện tích lúa và cây trồng bị thiếu nước tưới trong vụ HT tập trung tại các địa phương: Tây Sơn, Phù Cát, Phù Mỹ, Vĩnh Thạnh, Hoài Ân. Trong đó, hồ Thuận Ninh thiếu nguồn nước tưới cho 793 ha; hồ Suối Tre thiếu 272 ha; hồ Hội Sơn thiếu 2.381 ha; hồ Vạn Hội thiếu 335 ha; hồ Hà Nhe thiếu 152 ha; hồ Tà Niêng thiếu 31 ha. Bên cạnh đó, một số diện tích lúa và hoa màu lấy nước từ hệ thống kênh mương của hồ Núi Một thường xuyên phải dùng máy bơm để chống hạn khoảng 450 ha; hồ Định Bình hỗ trợ nguồn nước tưới chống hạn 87 ha cho khu tưới Hòn Lập, xã Vĩnh Thịnh.
Nạo vét hệ thống kênh tưới hồ chứa nước Núi Một.
Điều đáng lo ngại là việc cung cấp nguồn nước ngọt cho nuôi trồng thủy sản, nước sinh hoạt cho người và gia súc tại các địa phương ven biển cũng sẽ gặp nhiều khó khăn. Nguy cơ xâm nhập mặn ở các vùng cửa sông Lại, sông Côn, sông Hà Thanh, sông La Tinh trong mùa khô năm nay cũng rất nghiêm trọng. Công ty TNHH KTCTTL đang làm việc với đơn vị quản lý hồ thủy điện An Khê - Ka Nak (Gia Lai) để có sự hỗ trợ điều tiết nguồn nước phù hợp, giúp địa phương chống hạn.
Chủ động chống hạn từ đầu vụ
Theo Sở NN-PTNT, trên cơ sở nguồn nước hiện có tại các hồ chứa, vụ HT 2013, toàn tỉnh chỉ có 32.510 ha/50.116 ha lúa và cây trồng đảm bảo nguồn nước tưới, chiếm 65% diện tích gieo trồng cả vụ. Trong đó, các công trình thủy lợi do Công ty TNHH KTCTTL đảm bảo tưới 21.882 ha, các công trình thủy lợi do địa phương quản lý đảm bảo tưới 10.628 ha. Các huyện bị thiếu nước tưới nhiều nhất gồm Phù Mỹ 4.510 ha, Phù Cát 3.987 ha, Hoài Nhơn 1.821 ha, Hoài Ân 1.575 ha, Tây Sơn 1.676 ha…
Lịch thời vụ gieo sạ vụ HT 2013 được thực hiện sớm hơn mọi năm từ 5-10 ngày. Vụ Hè thực hiện gieo sạ từ 10.3 đến 25.3; vụ Thu gieo sạ từ 1.5 đến 15.5. Thời vụ gieo trồng cây trồng cạn gồm: bắp gieo trồng từ ngày 20.3 đến 10.4; đậu phụng gieo trồng từ 20.3 đến 5.4; đậu nành xuống giống trước ngày 5.4; đậu xanh xuống giống từ cuối tháng 3 đến 15.4; mía, mì bắt đầu xuống giống từ 22.5 đến 15.6.
Để việc cấp nước cho sản xuất vụ HT hiệu quả, hiện nay, bên cạnh việc điều tiết nguồn nước tưới một cách hợp lý, Công ty TNHH KTCTTL đang phối hợp với Sở NN-PTNT, chính quyền các địa phương, các HTXNN lập kế hoạch tưới cụ thể theo từng hệ thống kênh mương. Tập trung ưu tiên đưa nguồn nước tưới về phục vụ cho các vùng ven biển để chống tình trạng xâm nhập mặn và cấp nước sinh hoạt cho người và gia súc. Tiến hành khoanh vùng tưới ở những diện tích đảm bảo nguồn nước tưới, khuyến cáo nông dân chuyển đổi những diện tích lúa thiếu nước sang trồng cây trồng cạn như bắp lai, đậu phụng, mè, rau màu các loại.
Ông Nguyễn Văn Phú cho biết thêm: Hiện nay, Công ty đã thành lập Hội đồng phân phối nước và kiện toàn lại các tổ thủy nông nhằm thực hiện việc phân phối nguồn nước tưới hợp lý, tổ chức thực hiện nghiêm lịch tưới luân phiên ngay từ đầu vụ. Bên cạnh đó, đơn vị cũng đã tập trung tổ chức nạo vét, áp trúc tốt hệ thống kênh mương, nâng cấp các đập bổi, lắp đặt các trạm bơm di động trên các sông, suối, ao, hồ; khoan, đào giếng tại những vùng khó khăn nguồn nước, nhằm đảm bảo nguồn nước tưới kịp thời cho sản xuất nông nghiệp.
Ngoài ra, từ nguồn kinh phí hỗ trợ thủy lợi phí của Trung ương, đơn vị có kế hoạch đầu tư 25 tỉ đồng để nâng cấp các hệ thống kênh mương thủy lợi, trang bị các máy bơm nước, hỗ trợ nhiên liệu để chống hạn cho sản xuất vụ HT, hạn chế đến mức thấp nhất thiệt hại do hạn hán gây ra.
Bài và ảnh: NGUYỄN HÂN