Phát huy hiệu quả nhãn hiệu tập thể: Đừng để “cha chung không ai khóc ”
Được cấp giấy chứng nhận độc quyền sử dụng nhãn hiệu tập thể (GCNĐQSDNHTT) là cơ hội để các sản phẩm vươn xa ra thị trường. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều việc cần làm “hậu” chứng nhận, bởi tâm lý “cha chung không ai khóc” còn khá phổ biến ở các làng nghề.
Cả tỉnh hiện có 6 nhãn hiệu tập thể: rượu Bàu Đá (được công nhận năm 2011), nước mắm Nhơn Lý (2012), nước mắm Tam Quan (2012), mai vàng Nhơn An (2013), cá cơm Mỹ An, rượu Trung Thứ (2014).
“Cú hích” từ nhãn hiệu tập thể
Rượu Trung Thứ được sản xuất tập trung ở hai thôn Trung Thứ và Trung Hiệp của xã Mỹ Chánh Tây, huyện Phù Mỹ, với khoảng 50 đến 70 hộ sản xuất, được làm chủ yếu theo phương thức thủ công truyền thống. “Rượu Trung Thứ từ lâu đã được người tiêu dùng ưa chuộng, làm tới đâu bán hết tới đó; nhiều khi không đủ cung cấp, nhất là trong các dịp lễ, Tết”, ông Võ Tấn Sang, Chủ tịch Hội Nông dân xã Mỹ Chánh Tây, tự hào cho biết.
Để rượu Trung Thứ được cấp GCNĐQSDNHTT, ngay từ năm 2012, UBND huyện Phù Mỹ đã hợp đồng với Sở KH-CN lập các thủ tục. Những khó khăn ban đầu từ việc tuyên truyền, vận động để các hộ dân hiểu tác dụng của thương hiệu, đăng ký tham gia thành viên, đến thực hiện đều được UBND huyện giải thích, tháo gỡ, hỗ trợ. Việc xây dựng thành công nhãn hiệu tập thể rượu Trung Thứ góp phần nâng cao vị thế và sức cạnh tranh của sản phẩm trên thị trường, thúc đẩy quá trình ứng dụng các tiến bộ kỹ thuật trong sản xuất, nâng cao chất lượng sản phẩm, tăng thu nhập cho người dân địa phương.
Ông Đỗ Ngọc Anh, một trong những người nấu rượu có thâm niên ở thôn Trung Hiệp, cho biết: “Hiện nay khách hàng không còn đông như xưa, nhưng được cái là bán được sản phẩm với số lượng nhiều. Đặc biệt, nhiều khách hàng, có khi cả ngoài huyện, đến đặt hàng một lần vài chục lít rượu để làm quà cho bạn bè ở xa, họ lấy số điện thoại để gọi đặt hàng khi cần”.
Theo ông Nguyễn Đông Cường, Trưởng Ban quản lý các Cụm công nghiệp - làng nghề huyện Phù Mỹ: Được cấp GCNĐQSDNHTT quả là có nhiều cái lợi; cái lợi lớn nhất khi cá cơm Mỹ An được cấp GCNĐQSDNHTT là sản phẩm này được bảo hộ, tránh cạnh tranh “nhãn hiệu”, tăng uy tín khi tham gia xuất khẩu. Hiện tại, sản lượng xuất khẩu chiếm khoảng 60% sản lượng cá cơm khô chế biến tại địa phương, chủ yếu đến thị trường Trung Quốc và Đài Loan thông qua trung gian ở Khánh Hòa, TP Hồ Chí Minh.
Cần liên kết để phát triển
Thực tế cho thấy, vấn đề lớn nhất là sau khi được công nhận nhãn hiệu tập thể thì “nhãn hiệu” chưa được phát huy hết tác dụng. Từ trước đến nay, quá trình sản xuất, kinh doanh sản phẩm ở các làng nghề trong tỉnh chủ yếu mang tính tự phát. Vì vậy, các thành viên thường khó tìm được tiếng nói chung, gây khó khăn lớn cho việc xây dựng, quản lý và sử dụng nhãn hiệu tập thể.
Nói về sự cần thiết phải liên kết sản xuất, bà Trần Thị Như Hoa, Chi hội trưởng Chi hội nước mắm Tam Quan, lấy ví dụ về một đơn hàng bà vừa được đề nghị: Đơn hàng hơn 10 container qua Singapore, mỗi container khoảng 12.000 lít nước mắm. Công suất sản xuất của cơ sở nước mắm Như Hoa có hạn, nên không kham nổi, muốn nhận đơn hàng này phải có sự liên kết của cả 13 cơ sở thành viên. Nhưng bây giờ, mạnh ai nấy lo cho mình, thật sự chưa có sự liên kết để phát huy tối đa hiệu quả nhãn hiệu tập thể. Chuyện quảng bá thương hiệu cũng vậy, chúng tôi cũng không thể tự mình làm tốt được.
“Sau khi được cấp GCNĐQSDNHTT, vấn đề quan trọng là phải quản lý và phát triển như thế nào để phát huy hiệu quả nhãn hiệu tập thể. Đây là điều các nhãn hiệu được chứng nhận ở tỉnh ta vẫn chưa có được. Nhãn hiệu chung, nhưng chưa có sự chung tay và đồng nhất trong phát triển sản phẩm, mỗi người tự lo sản phẩm của mình; trong khi cơ quan quản lý nhà nước chỉ hướng dẫn cách làm, chứ không làm thay được”
Thạc sĩ TRƯƠNG QUANG PHONG, Trưởng phòng Quản lý công nghệ - Sở KH-CN
Ông Nguyễn Công Bình, Phó Chủ tịch Hiệp hội Thủy sản tỉnh - đơn vị hỗ trợ xây dựng và phát triển nhãn hiệu nước mắm Nhơn Lý và nước mắm Tam Quan, bày tỏ: “Đăng ký và được cấp GCNĐQSDNHTT là một quá trình rất dài và khó khăn. Thế nhưng chúng ta chưa phát huy hết hiệu quả của thương hiệu sau khi được công nhận. Còn nhiều việc phải làm, trong đó quan trọng là phải thống nhất quy trình sản xuất của một tập thể theo đúng quy chế hoạt động và quy chế sử dụng nhãn hiệu”.
Trong khi đó, nhiều người dân vẫn chưa hiểu hết lợi ích trước mắt của việc tham gia thành viên sử dụng nhãn hiệu tập thể. Chị Ngô Thị Hồng Thảo, một người có 20 năm nấu rượu Trung Thứ, lo lắng: “Với những người dân quen với tập quán sản xuất cũ, rảnh thì làm, bận thì nghỉ, bỏ công lấy lời, liệu khi tham gia có được hỗ trợ hay phải đóng phí gì không?”. Chính vì tâm lý đó mà toàn xã Mỹ Chánh Tây chỉ có 13 hộ đăng ký tham gia thành viên được phép sử dụng nhãn hiệu tập thể rượu Trung Thứ, chiếm khoảng 20% số hộ sản xuất.
Theo ông Hà Ngọc Tân, Phó Chủ tịch UBND huyện Phù Mỹ, sau khi được cấp GCNĐQSDNHTT, việc đầu tiên các địa phương, mà cụ thể là chủ sở hữu- Hội Nông dân xã Mỹ Chánh Tây và Mỹ An phải tăng cường các hoạt động để tuyên truyền, quảng bá rộng rãi về cá cơm sấy khô Mỹ An và rượu Trung Thứ nhằm mở rộng thị trường cho sản phẩm. Các hộ sản xuất cũng phải đảm bảo chất lượng theo quy chuẩn, khi đó ắt sẽ mang lại những hiệu quả tích cực, và sẽ thu hút được thêm nhiều hộ tham gia.
Về phía “chủ sử dụng” nhãn hiệu tập thể, ông Võ Tấn Sang cho biết: “Để quảng bá thương hiệu rượu Trung Thứ, Hội Nông dân xã sẽ phối hợp tổ chức Lễ công bố chứng nhận nhãn hiệu. Chúng tôi cũng có kế hoạch phối hợp với Đài Truyền thanh tăng cường tuyên truyền để quảng bá sản phẩm. Đồng thời, triển khai thí điểm một số nội dung quản lý và khai thác nhãn hiệu chứng nhận; đặc biệt sẽ phối hợp tổ chức tập huấn cho bà con về kỹ thuật chưng cất rượu chất lượng cao để loại bỏ các chất gây hại sức khỏe”...
THU HIỀN - THANH TRỌN