Cách trở O3

Thôn O3 thuộc xã Vĩnh Kim, huyện Vĩnh Thạnh, nằm ngay dưới hạ lưu chân đập Nhà máy Thủy điện Vĩnh Sơn 5. Ba năm qua, 32 hộ dân nơi đây luôn phập phồng âu lo khi mùa mưa lũ đến. Trong khi đó, chuyện tái định cư cho người dân nơi đây vẫn còn gặp khó.

Cách UBND xã chừng 4 km về phía Bắc, thôn O3 nằm bên kia sông Côn. Mùa này, con đường mòn độc đạo bắt qua sông dẫn về làng chìm trong nước, do Nhà máy mở cửa xả đáy. Để về được với làng vào một ngày đầu tháng 11, chúng tôi mất gần 30 phút dò chân trong lởm chởm đá trơn trượt và làn nước lạnh ngắt, chảy xiết.

Thanh niên thôn O3 khiêng xe máy qua sông để về Trung tâm xã Vĩnh Kim.

“Nhắm mắt” băng sông

Người thôn O3 kể, hai tuần nay, kể từ thời điểm Nhà máy Thủy điện Vĩnh Sơn 5 bắt đầu xả cửa đáy, việc đi lại, giao thương của người dân gặp vô vàn khó khăn và nguy hiểm. Bà con ở các làng Đắk Tra, O5, Kon Trú, K6 (phía Tây trung tâm xã) vào thôn O3 của xã để làm ruộng rẫy và thu mua nông sản đều gặp khó khăn. Ngược lại, người dân O3 muốn đến trung tâm xã để làm việc, đi chợ, học hành cũng rất bất tiện. Hiện tại, để qua lại, thông thương giữa các khu vực này, chỉ có cách duy nhất là phải “nhắm mắt” băng sông.

Chiều 1.11, có mặt tại khu vực này, chúng tôi tận mắt chứng kiến cảnh tượng hãi hùng: nhiều thanh niên cùng khiêng xe máy qua sông. Giữa dòng nước xiết, 4 thanh niên trai tráng oằn vai vượt sông với những bước chân loạng choạng. Đôi chỗ nước sâu, một thanh niên hụt chân, chiếc xe nghiêng theo, cả người và một phần xe nhúng vào nước lạnh. Chật vật mãi, nhóm thanh niên mới đưa được xe sang bờ bên kia.

Nếu thủy điện Vĩnh Sơn 5 xả lũ, những ngôi nhà sàn ở thôn O3 đứng trước khả năng bị ngập.

Anh Đinh Văn Chuynh (31 tuổi), chủ nhân chiếc xe, lý giải: “Chiều nay, tôi nhờ anh em trong làng mang xe qua trước để sáng mai chở chị gái đi khám bệnh. Đường đi dạo này khó khăn nên hầu như bà con ai cũng ngại ra ngoài làng. Người dân trong làng, do vậy, sống tự cung tự cấp là chủ yếu”.

Chỉ vào mực nước trên đường đi giữa lòng sông, anh Chuynh bảo, mực nước như này là còn thấp đấy. Chứ vào mùa mưa, Nhà máy xả đáy ba cửa, nước dâng lên cao, qua lại là chuyện không thể”.

Cuộc sống bà con thôn O3 vẫn còn lắm khó khăn. Ước mơ về nơi ở mới còn là điều xa vời với người dân nơi đây.

Là một trong ba hộ dân có nhà bị cuốn trôi mùa lũ trước, anh Đinh Trâm, lo lắng: “Cả tuần nay, nhìn con nước lớn chảy xiết, ào ào đổ về, ai nấy thấy bất an. Nước lớn đồng nghĩa với chuyện làng bị cô lập, chia cắt, nhà cửa đứng trước nguy cơ bị những con nước nhấn chìm. Bờ kè đã hoàn thành nhưng nỗi lo nước lớn vẫn còn đấy”.

Nhiều năm gắn bó với thôn O3, thầy giáo Trương Hữu Chiên, hiện đang dạy tại điểm trường O3, lại hướng nỗi lo lắng về những cô cậu học trò cấp 2 của mình. Số em đang học cấp 2 của làng chỉ chừng chục em. Vì ở bán trú, nên chuyện đi - về của trò chỉ diễn ra vào dịp cuối tuần. Đoạn đường từ xã về làng đã xa, nay thêm đoạn lội sông nên vất vả, hiểm nguy gấp bội.

Đường về thôn O3 còn lắm gian truân, ngập ghềnh.

Khó chuyện tái định cư

Về chuyện tái định cư, ông Đinh Mun, Phó Chủ tịch UBND xã Vĩnh Kim, phân bua: “Sau đợt lũ lịch sử xảy ra vào tháng 11.2013 khiến ba ngôi nhà bị sập hoàn toàn và bị cuốn trôi, địa phương đã lập tờ trình gửi UBND huyện xin chủ trương di dời thôn O3 đến nơi ở mới, cách  làng cũ khoảng 1km về phía Nam (từ rẫy Bá Trâu thôn O3 đến suối Đắk Kpung) với diện tích khoảng 6ha. Sau đó, huyện có về khảo sát nhưng vị trí mới mà bà con yêu cầu không được chấp thuận. Đến nay, chuyện tái định cư nơi ở mới cho thôn 03 vẫn còn bỏ ngỏ”.

Về vấn đề này, ông Lê Văn Đẩu, Phó Chủ tịch UBND huyện Vĩnh Thạnh, cho biết: Sau khi nhận được tờ trình và báo cáo từ xã gửi lên, UND huyện lập đoàn kiểm tra xuống khảo sát. Tuy nhiên, qua khảo sát thực tế, quỹ đất nơi bà con muốn di dời tới nằm ở vị trí sát núi, độ dốc cao, rất dễ xảy ra nguy cơ sạt lở. Bởi vậy, huyện đã lên phương án khác là tiến hành khảo sát, quy hoạch quỹ đất nằm phía trong điểm trường mẫu giáo O3, nơi có vị trí cao ráo, bằng phẳng. Tuy nhiên, bà con lại không đồng ý vị trí này vì quan niệm chỗ ở mới không phải do bà con đích thân chọn sẽ gặp “xui xẻo”. Trước mắt, để đảm bảo an toàn, huyện yêu cầu Công ty cổ phần đầu tư Vĩnh Sơn xây dựng kè chống sạt lở; đồng thời, đổ đất gia cố phần móng, nhằm đảm bảo an toàn. Đến nay, công tác thi công đang bước vào giai đoạn hoàn thành.

Thôn O3 nhìn từ xa.

“Nếu người dân vẫn sinh sống nơi ở cũ, vào mùa mưa lũ, bà con đi lại cách nào?”. Trả lời cho thắc mắc này của chúng tôi, ông Đẩu nói: “Hiện nay, địa phương đang thi công mở tuyến đường dân sinh từ cầu treo O5 lên thôn O3, với chiều dài 5km, trước mắt sẽ đổ cấp phối, kinh phí thực hiện khoảng 1,5 tỉ đồng, thời gian hoàn thành cuối năm 2014. Khi đó, trong điều kiện mưa lớn, con đường băng qua sông Côn bị ngập, bà con sẽ men theo con đường đang mở để đi tạm. Đến năm 2015, đơn vị thi công sẽ đổ bê tông kiên cố hóa, kết hợp trồng cây xanh, gia cố đê kè, Khi ấy, chuyện đi lại của người dân sẽ thuận tiện”.

Bài, ảnh: TRỌNG LỢI