Nhân ngày Thế giới phòng chống đái tháo đường (14.11):
Đái tháo đường - nỗi lo không chỉ người lớn tuổi
Đái tháo đường (ĐTĐ) được xem là “đại dịch” của thế kỷ 21, là một trong những vấn đề sức khỏe cộng đồng quan trọng của thế giới do lượng bệnh nhân mới không ngừng gia tăng. Đáng báo động là căn bệnh này đang tấn công cả những người trẻ tuổi.
ĐTĐ là bệnh mãn tính, do hậu quả của tình trạng thiếu insulin tuyệt đối hoặc tương đối, được đặc trưng bởi tình trạng tăng đường huyết cùng các rối loạn quan trọng về chuyển hóa đường, đạm, mỡ và các chất khoáng. Theo Hiệp hội ĐTĐ quốc tế, trên thế giới hiện có 366 triệu người bị ĐTĐ, dự đoán đến năm 2030 tăng lên khoảng 552 triệu người. Tại Việt Nam, số người mắc ĐTĐ là 3,3 triệu người, chiếm 5,4% dân số. 9 tháng đầu năm 2014, có 3.553 bệnh nhân ĐTĐ đến khám tại BVĐK tỉnh, 433 người phải nhập viện điều trị, tăng nhiều so với cùng kỳ (3.211 người khám, 353 người nhập viện).
Nỗi khổ của người trẻ
Ngày 10.11, anh Nguyễn Tuân (30 tuổi, ở xã Mỹ Hòa, huyện Phù Mỹ) nhập viện điều trị tại khoa Nội tiết, BVĐK tỉnh trong tình trạng khát nước, mất nước rất nặng. Cùng với đó là các vết loét nhiễm trùng, rỉ mủ ở chân phải. “Tôi phát hiện bị ĐTĐ đã 7 năm, từ 42kg giờ chỉ còn 35kg, không làm lụng gì được nữa, đau nhức khắp cả người”, anh Tuân cho hay. Đây là một trường hợp biến chứng nặng của ĐTĐ type 1, chỉ số đường huyết của bệnh nhân lúc vào viện là 28,81mmol/l (ngưỡng bình thường là 3,9-6,1mmol/l).
Đáng chú ý, ĐTĐ còn xuất hiện ở cả trẻ em. Như trường hợp em Lê Thị Bảo Linh, 7 tuổi, ở khu vực 8, phường Trần Hưng Đạo, TP Quy Nhơn. Bà Ngô Thị Xuân Lan, bà ngoại của Linh, nhớ lại: “Tôi nghĩ cháu bị bệnh từ hồi 5 tuổi, hồi đó cứ sốt liên tục, bị đau mắt phải đeo kính, khám đủ thứ nhưng không ra bệnh. Tháng 9 vừa rồi, cháu sốt nhiều, sút cân dữ quá, trong một lần tình cờ khám cấp cứu tại BVĐK TP Quy Nhơn, tôi mới bật ngửa khi biết cháu bị ĐTĐ”. Hiện giờ, mỗi ngày Linh phải tiêm insulin 2 lần, ăn gạo lứt với muối mè.
Tại khoa Nhi, BVĐK tỉnh cũng có bệnh nhi ĐTĐ, đó là em Lê Văn Hoàng (10 tuổi, ở phường Nhơn Hưng, thị xã An Nhơn). Hoàng bị ĐTĐ type 1, thêm vào đó là viêm đường tiết niệu. Chỉ số đường huyết tại thời điểm 17 giờ ngày 29.10 là 25,95mmol/l. “Mỗi bữa ăn đến 4 chén cơm mà vẫn ốm. Cháu nó uống nước nhiều lắm, tiểu cũng nhiều; kiến, ruồi hay bu vào”, anh Lê Văn Thành, ba của Hoàng, kể.
Theo Phó trưởng khoa Nhi Phạm Văn Dũng, ĐTĐ xảy ra ở trẻ em do các bất thường về tụy. Khi đã mắc bệnh, ngày nào trẻ cũng cần tiêm insulin. “Cần phải theo dõi chặt, bởi sau một đợt nhiễm trùng, trẻ rất dễ bị hôn mê ĐTĐ”, bác sĩ Dũng cảnh báo.
Nhiều biến chứng nguy hiểm
“Bệnh nhân ĐTĐ phải ăn uống hợp lý và điều độ, luyện tập thể dục đều đặn, bỏ thuốc lá, hạn chế rượu bia, dùng thuốc theo đơn, không tự ý thay thuốc hoặc liều dùng, khám định kỳ theo hẹn của bác sĩ chuyên khoa, kiểm tra đường huyết thường xuyên”.
Bác sĩ NGUYỄN HOÀNG VŨ, Trưởng khoa Nội tiết, BVĐK tỉnh.
“Trong các thức ăn thường ngày, “thủ phạm” làm đường huyết tăng phải kể đến miến, bánh mì, bún gạo khô, xôi, cơm, bún tươi, phở, bánh hỏi”.
Bác sĩ LÊ VĂN BỔN, Trưởng khoa Nội tiết - Tim mạch, BVĐK TP Quy Nhơn.
Theo bác sĩ Nguyễn Hoàng Vũ, Trưởng khoa Nội tiết (BVĐK tỉnh), ĐTĐ có hai loại thường gặp: type 1 do sự phá hủy tế bào beta ở tuyến tụy, chiếm tỉ lệ khoảng 5%; type 2 là một bệnh tiến triển đặc trưng bởi sự thiếu hụt insulin và đề kháng insulin, chiếm hơn 90%. Đối với bệnh nhân ĐTĐ type 1 bắt buộc phải dùng insulin tiêm, còn đối với type 2 đa số khởi đầu bằng thuốc viên uống.
“Ngày nay, bệnh nhân ĐTĐ ngày càng trẻ hóa do lối sống. Ăn quá dư thừa chất đường, chất đạm, chất béo, uống nhiều bia rượu và lười vận động thể lực, lạm dụng các thuốc hỗ trợ sức khỏe khiến tần suất bệnh ngày một gia tăng ở những người dưới 40 tuổi”, bác sĩ Vũ nhận định.
Biến chứng của ĐTĐ gồm biến chứng cấp tính và mãn tính. Biến chứng cấp tính: hôn mê toan ceton, hôn mê tăng áp lực thẩm thấu, hôn mê hạ đường huyết. Biến chứng mãn tính: tổn thương mạch máu nhỏ (mắt, thận, thần kinh ngoại vi); tổn thương mạch máu lớn làm hẹp các mạch máu lớn gây bệnh lý mạch vành, tai biến mạch máu não…, bệnh lý bàn chân ĐTĐ (loét chân, cắt cụt chi), các bệnh nhiễm trùng khác (nhiễm trùng da, đường tiết niệu, lao phổi…). Tại khoa Nội tiết hiện điều trị cho bệnh nhân Đặng Thị Dung (ở xã Nhơn Hậu, thị xã An Nhơn), tuy mới 30 tuổi nhưng mắc bệnh đã 16 năm. Biến chứng ĐTĐ có lúc làm bệnh nhân ngưng tim, sùi bọt mép, tưởng chừng không qua khỏi.
Bác sĩ Vũ cũng cho biết, một trong những sai lầm thường gặp khi điều trị ĐTĐ là sau khi đường huyết về bình thường, bệnh nhân cho rằng mình đã khỏi bệnh nên không tái khám định kỳ, tự ý ngưng thuốc. Điều này rất nguy hiểm vì sẽ đưa đến các biến chứng nặng nề. Điển hình là trường hợp bệnh nhân Nguyễn Thị Luyến (43 tuổi, ở xã Nhơn Khánh, thị xã An Nhơn), điều trị ĐTĐ gần 3 năm qua. Gần đây, bệnh nhân tự ý ngưng thuốc, dẫn đến hôn mê toan ceton phải nhập viện khẩn cấp vào sáng 28.10.
NGUYỄN VĂN TRANG