Phòng bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính: tránh xa thuốc lá
Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) là nhóm bệnh khá phổ biến trong cộng đồng. Bệnh gây cản trở luồng không khí lưu thông qua phổi và phát sinh nhiều vấn đề liên quan đến hô hấp như khí phế thủng, viêm phế quản mạn tính và một số trường hợp hen phế quản. Người mắc bệnh này dễ dẫn đến viêm phổi, suy tim và dần dần tử vong. Số người mắc bệnh và tần suất tử vong đang có chiều hướng gia tăng trong cộng đồng. Bệnh nhân thường đến các cơ sở y tế khám và chữa bệnh trong giai đoạn muộn, khi tình trạng tắc nghẽn đã nặng.
Hút thuốc hoặc tiếp xúc với khói thuốc là nguyên nhân hàng đầu gây COPD. COPD xảy ra ở khoảng 15% người nghiện thuốc và sử dụng thuốc lá. Khói, bụi nghề nghiệp, khói bếp than… là các yếu tố nguy cơ để phát triển bệnh. Nhiễm trùng đường hô hấp ở trẻ em dưới 8 tuổi gây tổn thương lớp tế bào biểu mô đường hô hấp và các tế bào lông chuyển, làm giảm khả năng chống đỡ của phổi, làm tăng tính phản ứng phế quản, tạo cơ hội cho bệnh phát triển. Yếu tố cơ địa và suy dinh dưỡng lúc còn nhỏ, đặc biệt thiếu các vitamin A, D, E có liên quan tới việc tăng tỉ lệ bệnh.
Triệu chứng hay gặp nhất là khó thở, ho, khò khè và có hiện tượng tăng tiết chất nhầy và đờm. Một người bệnh được chẩn đoán là COPD khi có biểu hiện ho, khạc đờm trên 3 tháng trong một năm và biểu hiện liên tiếp như vậy trong vòng 2 năm trở lên, khó thở ngày càng tăng. Bệnh nhân thường phải gắng sức để thở hoặc thở hổn hển. Đờm thường trong hoặc hơi đục, đôi khi có màu hơi vàng. Nếu cơ sở y tế có điều kiện đo chức năng hô hấp sẽ thấy chỉ số thông khí tắc nghẽn không hồi phục. Để chẩn đoán bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính người ta dùng phế dung ký. Phế dung ký giúp cho việc chẩn đoán phân biệt các bệnh gây tắc nghẽn đường thở như hen suyễn, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, bệnh xơ phổi...
COPD là bệnh có thể dự phòng và điều trị được. Tuy nhiên, bệnh không chữa khỏi hoàn toàn được, bệnh khi đã được phát hiện vẫn sẽ tiếp tục tiến triển nặng dần. Việc điều trị bệnh sẽ giúp làm chậm lại tốc độ tiến triển thông qua việc dùng thuốc đúng cách và đầy đủ, tránh tiếp xúc với tất cả các yếu tố nguy cơ, đặc biệt là khói thuốc lá. Khi tránh được các yếu tố nguy cơ, niêm mạc đường thở của bệnh nhân không bị kích thích thường xuyên, tình trạng viêm niêm mạc đường thở giảm đi, bệnh nhân ít khạc đờm, ít ho và bớt khó thở hơn.
Nếu bệnh nhân vẫn tiếp tục hút thuốc, hít phải khói thuốc, khói bụi ô nhiễm… niêm mạc đường thở sẽ thường xuyên bị kích thích, dẫn tới viêm, phù nề nhiều, dịch nhầy tiết ra tăng, cơ trơn phế quản bị co thắt thường xuyên, bệnh nặng thêm, thường xuyên có biểu hiện ho cơn, khó thở… lâu ngày, lồng ngực bị ứ khí và căng phồng.
BS ĐỖ PHÚC THANH