Để Quy Nhơn trở thành trung tâm văn hóa phía Nam vùng
Thủ tướng Chính phủ vừa phê duyệt Quy hoạch tổng thể phát triển văn hóa, gia đình, thể dục thể thao và du lịch vùng Kinh tế trọng điểm miền Trung đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030. Một trong những mục tiêu cụ thể mà quy hoạch đặt ra đó là phát triển Quy Nhơn trở thành trung tâm (TT) văn hóa phía Nam của vùng.
1.
Quy hoạch tổng thể (QHTT) phát triển văn hóa, gia đình, thể dục thể thao và du lịch vùng Kinh tế trọng điểm miền Trung đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030, bao gồm 5 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương: Thừa Thiên - Huế, Đà Nẵng, Quảng Nam, Quảng Ngãi và Bình Định. Đối với lĩnh vực văn hóa, QHTT đặt ra nhiều mục tiêu cụ thể đối với các địa phương trong vùng. Theo đó, TP Quy Nhơn được định hướng phát triển thành TT văn hóa phía Nam của vùng, có sự liên kết chặt chẽ với khu vực Tây Nguyên.
Biểu diễn bài chòi tại Hội thảo “Nghệ thuật bài chòi dân gian miền Trung Việt Nam, hiện trạng và vấn đề bảo tồn” tổ chức tại TP Quy Nhơn tháng 9.2014.
Ban hành kèm theo Quyết định số 2054 ngày 13.11.2014 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt QHTT là “Các dự án ưu tiên đầu tư” thuộc các lĩnh vực về bảo tồn di sản văn hóa, bảo tàng, điện ảnh, thư viện, nghệ thuật biểu diễn, xây dựng trung tâm văn hóa, nâng cấp nhà triển lãm, xây dựng tượng đài, nâng cấp cơ sở đào tạo văn hóa - nghệ thuật. Trong đó, có những dự án được “nêu tên cụ thể” liên quan đến tỉnh Bình Định: Bảo vệ và phát huy giá trị di tích lịch sử Trường Lũy tỉnh Quảng Ngãi và Bình Định (phân kỳ thực hiện từ 2015 - 2020, 2021- 2030); xây dựng hồ sơ di sản Nghệ thuật Bài chòi trình UNESCO công nhận là di sản thế giới (2015 - 2020); xây dựng hồ sơ di sản võ cổ truyền Bình Định trình UNESCO công nhận là di sản thế giới (2021 - 2030); xây dựng Bảo tàng Tổng hợp tỉnh Bình Định (2021- 2030); xây dựng Tượng đài danh nhân Nguyễn Sinh Sắc và Nguyễn Tất Thành ở tỉnh Bình Định (2015 - 2020, 2021 - 2030) và nâng cấp Trường Trung học Văn hóa - Nghệ thuật Bình Định thành Trường Cao đẳng Văn hóa - Nghệ thuật và Du lịch (2015 - 2020).
2.
Để thực hiện được mục tiêu đưa TP Quy Nhơn giữ vai trò TT văn hóa, việc xây dựng lộ trình cụ thể gắn với các bước triển khai hợp lý là rất cần thiết. Trong số các dự án tại Bình Định nêu trên, 3 dự án tại TP Quy Nhơn cần được “đi đầu” thực hiện. Ngày 18.11.2014, UBND tỉnh đã giao cho Sở VH-TT&DL làm chủ đầu tư xây dựng hạng mục công trình tượng Cha con Bác Hồ, bức phù điêu và hệ thống hạ tầng đi kèm trong khu vực phía Tây của quảng trường TT tỉnh. Việc nâng cấp Trường Trung học Văn hóa - Nghệ thuật Bình Định lên Trường Cao đẳng Văn hóa - Nghệ thuật và Du lịch đã được Sở VH-TT&DL xây dựng đề án báo cáo với UBND tỉnh từ năm 2011, nhưng đến nay vẫn chưa thực hiện được. Qua việc được đưa vào dự án ưu tiên đầu tư trong QHTT, dự án nâng cấp ngôi trường có lịch sử thành lập hơn 40 năm này cần được quan tâm “hiện thực hóa” để nâng cao chất lượng đào tạo…
Cơ sở vật chất của Bảo tàng Tổng hợp tỉnh hiện nay quy mô hạn chế, không bảo đảm lưu giữ, trưng bày, giới thiệu khối lượng rất lớn tư liệu, hiện vật có giá trị. QHTT đã đưa việc xây dựng Bảo tàng Tổng hợp tỉnh vào dự án ưu tiên, nhưng phân kỳ thời gian bắt đầu triển khai thực hiện từ 7 - 16 năm tới (2021- 2030) là chưa phù hợp với tình hình thực tế, cần được xem xét điều chỉnh…
Đối với dự án ưu tiên xây dựng hồ sơ di sản Nghệ thuật Bài chòi trình UNESCO công nhận là di sản thế giới (2015 - 2020), thì các cấp, ngành, địa phương tại TP Quy Nhơn đã tổ chức nhiều hội đánh bài chòi dân gian, liên hoan bài chòi, hội thảo nghiên cứu về bài chòi… góp phần cho việc xây dựng hồ sơ quốc gia nghệ thuật bài chòi dân gian ở miền Trung trình lên UNESCO đúng hạn vào năm 2015. Trong những năm tới, tại TP Quy Nhơn tiếp tục có nhiều hoạt động sinh động, hiệu quả, lan tỏa rộng hơn để giữ vai trò “trung tâm” trong việc bảo tồn và phát huy di sản này.
3.
Thực hiện những mục tiêu của QHTT là phát huy giá trị các loại hình nghệ thuật biểu diễn truyền thống, các di sản văn hóa tiêu biểu đặc trưng của địa phương. TP Quy Nhơn có được thuận lợi là nơi “hội tụ” các đơn vị nghệ thuật chuyên nghiệp, đội tuyển có chất lượng cao trong việc bảo tồn các di sản văn hóa phi vật thể quốc gia của Bình Định là nghệ thuật tuồng, bài chòi, võ cổ truyền. Điều cần quan tâm là sự đầu tư về cơ sở vật chất, chế độ hỗ trợ để các đơn vị này tiếp tục phát triển bền vững, có thêm nhiều hoạt động biểu diễn phục vụ người dân và du khách.
Bên cạnh sự đầu tư của Nhà nước, việc khuyến khích xã hội hóa tham gia đầu tư xây dựng, nâng cấp các thiết chế văn hóa, địa điểm sinh hoạt văn hóa, tổ chức các sự kiện văn hóa đa dạng, thể hiện được tính đặc trưng ở đô thị Quy Nhơn là điều cần được đẩy mạnh trong những năm tới.
HOÀI THU