Sử dụng biểu tượng, sản phẩm, linh vật ở di tích: Phải phù hợp với văn hóa Việt Nam
Ngày 8.8.2014, Bộ VH-TT&DL đã có Công văn số 2662 gửi các ban, bộ, ngành, địa phương, cơ quan, đơn vị yêu cầu “Không sử dụng biểu tượng, sản phẩm, linh vật không phù hợp với thuần phong mỹ tục Việt Nam”. Tại tỉnh ta, Sở VH-TT &DL đang tích cực triển khai thực hiện các nội dung Công văn số 2662 đúng với hướng dẫn của Bộ VH-TT&DL.
1. Nhiều nhà sử học, nghiên cứu văn hóa đã lên tiếng về việc tại các khu di tích, đình, chùa, công sở cơ quan, đơn vị ở nhiều địa phương đã trưng bày, sử dụng biểu tượng, vật phẩm, linh vật theo tạo hình, hình thức không phù hợp với thuần phong mỹ tục Việt Nam. Để khắc phục thực trạng này, Công văn 2662 của Bộ VH-TT&DL không chỉ đề nghị, khuyến cáo các tổ chức, cá nhân không được trưng bày, sử dụng, cung tiến biểu tượng, sản phẩm, linh vật và các vật phẩm lạ không phù hợp với thuần phong mỹ tục Việt, mà còn tăng cường vận động tháo dỡ ngay những vật phẩm, biểu tượng như vậy ra khỏi nơi công cộng. Sở VH-TT&DL các tỉnh, thành tăng cường tuyên truyền, kiểm tra và đề xuất xử lý việc trưng bày, sử dụng biểu tượng, vật phẩm, linh vật không phù hợp với thuần phong mỹ tục Việt Nam ở các nơi công cộng, đặc biệt là các khu di tích lịch sử văn hóa tại địa phương.
Ngày 2.10.2014, Sở VH-TT&DL Bình Định có Quyết định số 451 tổ chức đoàn kiểm tra tại các di tích theo nội dung Công văn số 2662. Thành phần đoàn kiểm tra ngoài các cán bộ Thanh tra và Phòng Nghiệp vụ của Sở VH-TT&DL, còn có sự tham gia phối hợp của Ban Tôn giáo tỉnh, Sở Ngoại vụ, Công an tỉnh. Qua kiểm tra 16 di tích cấp quốc gia, cấp tỉnh ở các huyện, Đoàn kiểm tra phát hiện 6 điểm di tích trưng bày các sản phẩm, linh vật không đúng theo quy định. Ngày 16 - 17.11.2014, Đoàn công tác của Bộ VH-TT&DL đã về kiểm tra một số di tích trên địa bàn tỉnh như Điện thờ Tây Sơn tam kiệt, Đền thờ Đức Thánh Trần, Nhà lưu niệm Chi bộ Đề pô Diêu Trì… cũng ghi nhận các nơi này có tiếp nhận, trưng bày sư tử đá nằm trong khuyến cáo không sử dụng của Công văn số 2662. Tại buổi làm việc với Sở VH-TT&DL, ông Phạm Xuân Phúc, Phó Chánh Thanh tra Bộ VH-TT&DL, Trưởng đoàn công tác, cho rằng: Việc các nhà hảo tâm có đồ tiến cúng là đáng trân trọng, nhưng nếu là các linh vật, vật phẩm không phù hợp với di tích và thuần phong mỹ tục, văn hóa của người Việt thì cần đưa ra khỏi di tích ở Bình Định.
2. Thực tế kiểm tra tại các di tích trên địa bàn tỉnh, cho thấy các sai phạm là do chưa có hướng dẫn, quy định về việc sử dụng các vật phẩm văn hóa, nên các nhà hảo tâm đã cung tiến các hiện vật có kiểu mẫu không phù hợp. Hiện các điểm di tích được kiểm tra đang tiến hành di dời các linh vật, vật phẩm không phù hợp ra khỏi nơi trưng bày. Tuy nhiên, việc di dời này cũng cần phải có cách xử lý khéo léo trước những hiện vật trước đó đã được ghi nhận đóng góp xã hội hóa cho di tích của các nhà hảo tâm. Ông Châu Kinh Tú, Giám đốc Bảo tàng Quang Trung, cho biết: “Chúng tôi đã liên lạc với nhà hảo tâm ở xa để thông báo về việc thực hiện Công văn số 2662 của Bộ VH-TT &DL. Trên cơ sở đồng thuận của nhà hảo tâm, đôi sư tử đá đặt ở sân Điện thờ Tây Sơn tam kiệt đã được đưa đi khỏi di tích”.
Ngày 1.12.2014, Sở VH-TT&DL đã có văn bản gửi cho UBND TP Quy Nhơn đề nghị có ý kiến chỉ đạo cho Phòng VH - TT và Ban Quản lý Đền thờ Đức Thánh Trần thực hiện việc di dời hai cặp sư tử đá đặt trên cổng tam quan và một cặp dưới chân bình phong trong sân di tích. Sở VH-TT&DL cũng sẽ có văn bản gửi các huyện, thị xã, thành phố trong tỉnh tổ chức kiểm tra, tuyên truyền, vận động thực hiện Công văn 2662 ngay trong tháng 12.2014. Lãnh đạo Sở VH-TT&DL có định hướng thực hiện “bước 2” khi tổ chức kiểm tra các cơ sở kinh doanh lưu trú du lịch hằng năm, sẽ kết hợp tuyên truyền vận động không trưng bày các biểu tượng, sản phẩm, linh vật và các vật phẩm lạ không phù hợp với thuần phong mỹ tục Việt.
Theo nhà sử học Dương Trung Quốc, Tổng thư ký Hội Khoa học lịch sử Việt Nam, chuyện di dời các “linh vật ngoại lai” ra khỏi di tích là việc làm tế nhị, nhằm chuẩn mực hóa việc trưng bày ở các di tích, công trình tín ngưỡng.
HOÀI THU