Quản lý dịch bệnh gia súc bằng bản đồ số
Hai năm qua, Chi cục Thú y (thuộc Sở NN-PTNT) đã chủ trì thực hiện đề tài “Khảo sát xây dựng bản đồ dịch tễ hội chứng rối loạn sinh sản và hô hấp (PRRS) và bệnh dịch tả trên đàn heo tại tỉnh Bình Ðịnh”. Nhóm thực hiện đề tài cũng đã xây dựng bản đồ số (theo công nghệ GIS - hệ thống thông tin địa lý), bước đầu hỗ trợ việc xác định các vùng dịch đã xảy ra, dự báo khả năng lan truyền và phát sinh dịch bệnh tại các địa phương trong tỉnh.
Tại Bình Định, hệ thống thông tin địa lý-GIS đã được ứng dụng trong nhiều lĩnh vực như: du lịch, môi trường, thủy văn, địa chất… Gần đây, bên cạnh việc điều tra tình hình 2 loại dịch bệnh trên đàn heo trong tỉnh, Chi cục Thú y cũng đã tiến hành thực hiện việc xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu bằng công nghệ GIS. Ưu điểm của công nghệ này là giúp các nhà quản lý có cái nhìn tổng quan về vị trí cùng các thông tin chi tiết về các khu vực chăn nuôi, các điểm giết mổ, buôn bán vận chuyển động vật, xác định được các điểm xuất hiện dịch, bán kính ảnh hưởng cũng như các vùng có nguy cơ bị ảnh hưởng và các yếu tố tác động như sông ngòi, giao thông, địa lý... một cách nhanh chóng trên bản đồ GIS, để có thể đề ra các biện pháp kiểm soát, ngăn chặn có hiệu quả.
Sau khi xây dựng xong cơ sở dữ liệu cho các lớp đối tượng cần quản lý, nhóm tác giả đã tiến hành lập trình cho phần mềm để tạo ra các công cụ có thể sử dụng phục vụ phân tích, truy vấn và thống kê thông tin của các đối tượng như: cập nhật đối tượng, hiệu chỉnh đối tượng, tìm kiếm các đối tượng theo các tiêu chí xác định trước, tìm kiếm theo không gian, tìm kiếm các điểm có dịch xảy ra, thống kê theo đối tượng, thống kê theo không gian và tạo các trang in để in các bản đồ theo yêu cầu của các nhà quản lý.
Phần mềm sử dụng hệ thống thông tin địa lý-GIS là một công cụ hữu hiệu cho các nhà quản lý, đặc biệt là quản lý thú y, có thể kiểm soát được các vùng dịch bệnh một cách toàn diện và có thể so sánh được việc phát sinh dịch bệnh trong nhiều thời điểm khác nhau
Phần mềm được lập trình theo hướng thân thiện với người dùng, chỉ cần kích chuột vào biểu tượng liên kết dữ liệu, các lớp bản đồ thiết kế sẵn sẽ được gọi ra đầy đủ trên màn hình hiển thị. Thạc sĩ Nguyễn Hữu Hà, thành viên nhóm thực hiện đề tài, cho biết: “Phần mềm này giúp người sử dụng có thể thêm mới đối tượng (các cơ sở trang trại, gia trại các điểm giết mổ heo,…) một cách dễ dàng bằng cách thêm trực tiếp trên màn hình hoặc thông qua tọa độ đã biết trước (đo bằng thiết bị định vị vệ tinh GPS). Khi có yêu cầu tìm kiếm một đối tượng (cơ sở) nào đó đã có trên bản đồ, phần mềm cho phép tìm kiếm theo các tiêu chí xác định và tìm kiếm theo không gian (theo huyện, xã hoặc bất cứ một đường bao nào theo yêu cầu). Sau khi xác định được các cơ sở có dịch, chúng ta có thể xác định bán kính ảnh hưởng của vùng dịch và bán kính của vùng nguy cơ có thể dịch lan đến. Đồng thời có thể xác định được trong phạm vi vùng này có bao nhiêu cơ sở và cụ thể cơ sở nào bị ảnh hưởng bởi dịch và danh sách này cũng có thể in ra giấy để phục vụ công tác quản lý”.
Đặc biệt, phần mềm hỗ trợ việc xác định các vùng dịch đã xảy ra và dự báo khả năng lan truyền và phát sinh dịch bệnh trong các khu vực lân cận, cho từng loại dịch bệnh khác nhau. Phần mềm sử dụng hệ thống thông tin địa lý-GIS là một công cụ hữu hiệu cho các nhà quản lý, đặc biệt là quản lý thú y, có thể kiểm soát được các vùng dịch bệnh một cách toàn diện và có thể so sánh được việc phát sinh dịch bệnh trong nhiều thời điểm khác nhau. Hiện nay, phần mềm đang được sử dụng tại Chi cục Thú y. Trong bước đầu thực hiện, phầm mềm này còn một số hạn chế, cần có những nghiên cứu và nâng cấp tiếp theo để có thể phát huy hết các tiện ích trong thời gian tới.
MAI HỒNG