Điều phối phát triển các vùng kinh tế trọng điểm:
Tìm mô hình phù hợp và hiệu quả
Phó Thủ tướng Chính phủ Hoàng Trung Hải vừa chủ trì cuộc họp trực tuyến với các địa phương trong cả nước tổng kết 10 năm thực hiện mô hình điều phối phát triển các vùng kinh tế trọng điểm (VKTTĐ); đề ra mô hình tổ chức, quy chế phối hợp hoạt động có hiệu quả trong thời gian tới.
Liên kết, hỗ trợ cùng phát triển
Theo báo cáo của Bộ KH-ĐT - cơ quan thường trực Ban chỉ đạo (BCĐ) điều phối phát triển các VKTTĐ - hiện cả nước có 4 VKTTĐ với 24 tỉnh, thành phố, gồm các VKTTĐ Bắc bộ, VKTTĐ miền Trung, VKTTĐ phía Nam và VKTTĐ Đồng bằng sông Cửu Long. Tốc độ tăng GDP bình quân 10 năm qua của các vùng là 8,8%, cao hơn bình quân chung cả nước; tổng kim ngạch xuất khẩu của 4 vùng chiếm 90,9% cả nước; tổng thu ngân sách chiếm 89,1%.
Bình Định đang nỗ lực xây dựng và phát triển thương hiệu cá ngừ đại dương.
- Trong ảnh: Thu mua cá ngừ đại dương tại cảng cá Quy Nhơn. Ảnh: NGUYỄN HÂN
Các VKTTĐ đã trở thành những trung tâm kinh tế của vùng lãnh thổ, là đầu mối giao lưu trong nước và quốc tế, có tiềm năng lớn để phát triển nhanh và toàn diện. Tại các VKTTĐ đã hình thành hệ thống đô thị phát triển, tập trung các ngành công nghiệp lớn và tiêu biểu của cả nước, tập trung đội ngũ cán bộ quản lý, kỹ sư và công nhân công nghiệp tương đối đông, có trình độ và kỹ năng cao.
Với vai trò là một cực tăng trưởng phía Nam của VKTTĐ miền Trung, thời gian qua, Bình Định đã chủ động phối hợp với các bộ, ngành Trung ương và địa phương trong vùng xây dựng, quy hoạch tổng thể phát triển KT-XH. Bình Định hiện là Phó Trưởng ban điều phối các tỉnh Duyên hải miền Trung (gồm 9 tỉnh từ Thừa Thiên- Huế đến Bình Thuận). Với sự hợp tác và liên kết giữa các tỉnh, thành phố đã tạo điều kiện thuận lợi cho Bình Định nói riêng và các tỉnh trong vùng nói chung điều hành tốt công cuộc phát triển KT-XH của địa phương.
Ông Nguyễn Bay, Giám đốc Trung tâm Xúc tiến đầu tư thuộc Sở KH-ĐT, cho biết: Với sự ủng hộ của Chính phủ, các bộ, ngành Trung ương, Bình Định đang đẩy mạnh xúc tiến các thủ tục cần thiết để sớm triển khai Dự án Tổ hợp lọc hóa dầu Nhơn Hội. Vừa qua, Thủ tướng Chính phủ đã đồng ý bổ sung dự án vào quy hoạch ngành Dầu khí Việt Nam đến năm 2015, định hướng đến năm 2020. Nếu dự án đi vào hoạt động sẽ có những tác động to lớn đến nền KT-XH của cả miền Trung và cả nước; góp phần tăng nhanh GDP và chuyển dịch cơ cấu kinh tế của tỉnh theo hướng công nghiệp - dịch vụ; tăng nhanh nguồn thu ngân sách nhà nước trên địa bàn tỉnh, tạo việc làm...
VKTTĐ miền Trung gồm các tỉnh ven biển, nguồn lợi kinh tế biển rất lớn. Trong đó, Bình Định đang nỗ lực xây dựng và phát triển thương hiệu cá ngừ đại dương với mục tiêu xuất khẩu sang thị trường Nhật và các thị trường khác với số lượng lớn và giá cao. Tỉnh sẽ cấp phép cho các doanh nghiệp đầu tư Trung tâm bán buôn cá ngừ đạt tiêu chuẩn quốc tế và thành lập siêu thị chuyên bán các mặt hàng thủy hải sản tại địa phương…
Khắc phục hạn chế, bất cập
Tuy có sự phát triển năng động, đi đầu trong nhiều lĩnh vực quan trọng, nhưng các VKTTĐ vẫn chưa tạo ra sự tăng tốc như mục tiêu đề ra và chưa nâng cao được khả năng cạnh tranh; phát triển chủ yếu vẫn theo chiều rộng, mối liên kết giữa các địa phương trong vùng chưa chặt chẽ, thiếu hiệu quả… Hoạt động của bộ máy điều phối còn nhiều hạn chế, bất cập về nhân sự (phần lớn là kiêm nhiệm); thiếu bộ phận chỉ đạo, điều phối vùng, thiếu bộ máy tư vấn và sự tham gia của doanh nghiệp; thiếu cơ chế liên kết…
Tại Hội nghị, đại diện các bộ, ngành chức năng và các địa phương đều khẳng định sự cần thiết duy trì hoạt động điều phối giữa các địa phương trong VKTTĐ, nhưng đề nghị phải được tổ chức khoa học, cả về bộ máy, quy chế tổ chức, trình độ cán bộ và nội dung hoạt động và với mô hình hợp lý, có tính hiệu quả cao. Bộ KH-ĐT đề xuất giữ nguyên bộ máy BCĐ điều phối phát triển VKTTĐ nhưng tăng cường bộ phận giúp việc của BCĐ là văn phòng BCĐ, đặc biệt nhấn mạnh chức năng chỉ đạo, định hướng, theo dõi, kiểm tra hoạt động liên kết, giải quyết tranh chấp.
Nhiều ý kiến ủng hộ hoạt động của Hội đồng vùng (HĐV), trong đó chức danh Chủ tịch HĐV được thực hiện luân phiên. Đồng thời, HĐV không chỉ có chức năng điều phối mà cần có quyền hạn trong tổ chức hoạt động điều phối, liên kết vùng, có ngân sách riêng để phân bổ đầu tư cho các địa phương, chức danh Chủ tịch HĐV nên duy trì trong 2 năm thay vì 1 năm...
Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải yêu cầu Bộ KH-ĐT tiếp thu ý kiến đóng góp của các địa phương, bộ, ngành để xây dựng cơ chế điều phối cấp vùng có hiệu quả hơn; quy định nhiệm vụ, trách nhiệm điều hành liên kết của chức danh Chủ tịch HĐV; đồng thời cũng cần xem xét một số cơ chế tham gia của Bộ KH-ĐT vào hoạt động HĐV.
Theo Phó Thủ tướng, sắp tới, các hiệp định thương mại tự do được ký kết thì việc liên kết VKTTĐ sẽ có tác dụng hỗ trợ phát triển, tăng sức cạnh tranh rất lớn đối với nền kinh tế. Do đó, các bộ, ngành, địa phương sớm hoàn thiện quy định về tổ chức và cơ chế hoạt động của các VKTTĐ trình Chính phủ quyết định để mang lại hiệu quả cao nhất.
NGUYỄN HÂN