Kỳ họp thứ 10 HĐND tỉnh - Khóa XI:
“Bài toán” các vấn đề dân sinh
Những vấn đề liên quan mật thiết đến đời sống, ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng cuộc sống của người dân như: an ninh trật tự, giảm nghèo bền vững, khiếu kiện đền bù giải tỏa đất đai, quy hoạch “treo” tiếp tục được các đại biểu (ĐB) HĐND tỉnh đặt lên bàn nghị sự trong phiên thảo luận tổ chiều 9.12.
Khiếu kiện kéo dài, an ninh nông thôn bất ổn
ĐB Nguyễn Văn Thiện (Quy Nhơn), Bí thư Tỉnh ủy, cho rằng công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo năm 2014 vẫn còn tồn đọng nhiều dẫn đến nhiều trường hợp khiếu nại vượt cấp, nhất là trên lĩnh vực đất đai, nhà ở. Ông đề nghị Thanh tra tỉnh phối hợp với các ngành nội chính rà soát lại, tập trung giải quyết dứt điểm những đơn thư khiếu nại bức xúc. ĐB Tôn Thất Thảo (Hoài Nhơn) cũng nhận định, số vụ khiếu nại, tố cáo trên lĩnh vực đất đai nhiều là do các dự án đang được triển khai phải thu hồi nhiều diện tích đất của người dân; tranh chấp đất rừng cũng diễn biến phức tạp vì giá trị mà kinh tế lâm nghiệp mang lại ngày càng cao. “Để các vụ việc khiếu kiện, tố cáo không bị kéo dài thì các cơ quan chức năng nên xử lý công bằng, đúng quy định”, ĐB Thảo ý kiến.
An ninh nông thôn tiềm ẩn nhiều bất ổn cũng là điều khiến nhiều ĐB quan ngại. “Số vụ vi phạm pháp luật về trật tự xã hội năm 2014 giảm là điều rất đáng mừng, nhưng tình hình trộm cắp ở khu vực nông thôn gia tăng làm cho người dân rất hoang mang”, ĐB Nguyễn Thị Đàng (Phù Mỹ) phản ánh. ĐB Phan Trọng Hổ (An Nhơn) minh họa thêm sự bất ổn an ninh ở nông thôn bằng hiện tượng “người ngay sợ kẻ gian”, thậm chí kẻ trộm manh động dám hành hung cả người phát hiện.
ĐB Nguyễn Văn Thiện đã đề nghị CA tỉnh có kế hoạch phối hợp với các địa phương bảo đảm ổn định tình hình an ninh nông thôn, nhất là từ đây cho đến Tết Nguyên đán Ất Mùi 2015.
Cần có chính sách phát triển KT-XH miền núi
Thời gian qua, các huyện miền núi được hưởng nhiều chính sách hỗ trợ phát triển từ Chính phủ, nhờ đó đời sống của người dân được cải thiện, nhiều hộ thoát nghèo, cơ sở hạ tầng được đầu tư nâng cấp. Tuy nhiên, thực tế cho thấy, kết quả đạt được trong xóa đói giảm nghèo tại các địa phương này không bền vững.
ĐB Đinh Biên (Vĩnh Thạnh) ý kiến: Ngành chức năng cần có định hướng và có giải pháp căn cơ trong việc phát triển kinh tế bền vững, tránh tình trạng tái nghèo, vì hiện nay, đa phần người dân chỉ sản xuất theo phong trào, chưa có một định hướng cụ thể. Xóa nghèo nhanh là do người dân cùng một lúc được thụ hưởng nhiều chương trình hỗ trợ giảm nghèo, chứ chưa có giải pháp giảm nghèo bền vững. ĐB Biên dẫn chứng: “Như riêng tại Vĩnh Thạnh, chủ yếu là đất rừng, đất triền đồi nên canh tác rất khó khăn, trong khi đó người dân chưa được định hướng trồng cây gì, nuôi con gì để mang lại hiệu quả kinh tế lâu dài. Khi nhận giao khoán bảo vệ rừng để cải thiện thu nhập, họ cũng được vận động chung chung là trồng xen canh để tăng năng suất, nhưng vì thiếu hướng dẫn cụ thể trồng cây gì, nuôi con gì và thực hiện cụ thể như thế nào mới phát huy lợi thế canh tác, chăn nuôi dưới tán rừng, nên vẫn cứ loay hoay không biết làm gì, chỉ chờ vào tiền nhận khoán”.
Theo ĐB Nguyễn Văn Thiện, việc thực hiện chính sách phát triển KT-XH miền núi, vùng đồng bào dân tộc thiểu số là vấn đề lớn. Vì vậy, không nên để Ban Dân tộc HĐND tỉnh đi giám sát mà HĐND tỉnh và UBND tỉnh phải trực tiếp giám sát, có tổng kết, để từ đó có định hướng chỉ đạo, giúp cho KT-XH miền núi, vùng đồng bào dân tộc thiểu số phát triển hiệu quả và bền vững. “Theo tôi, UBND tỉnh nên tổ chức hội thảo về vấn đề giảm nghèo, mời các địa phương, các ngành tham dự để đánh giá thực chất vấn đề, tìm ra nguyên nhân giảm nghèo chậm, từ đó có chủ trương hỗ trợ người dân thoát nghèo nhanh và bền vững”, ĐB Nguyễn Văn Thiện đề nghị.
Tỉnh chủ động hơn trong lập kế hoạch sử dụng đất
Tại Kỳ họp lần này, UBND tỉnh đã trình HĐND tỉnh thông qua Danh mục công trình, dự án sử dụng dưới 10 ha đất trồng lúa, dưới 20 ha đất rừng phòng hộ, đất rừng đặc dụng và Danh mục công trình, dự án Nhà nước thu hồi đất để phát triển KT-XH vì lợi ích quốc gia, công cộng năm 2015 trên địa bàn tỉnh. Năm 2015 là năm đầu tiên Bình Định thực hiện việc lập kế hoạch sử dụng đất hàng năm theo quy định của Luật Đất đai năm 2013 (có hiệu lực từ ngày 1.7.2014).
Theo Tờ trình, toàn tỉnh có 751 dự án sử dụng dưới 10 ha đất trồng lúa, dưới 20 ha đất rừng phòng hộ, đất rừng đặc dụng với tổng diện tích 750,1 ha; đồng thời, có 3.082,82 ha đất bị thu hồi để thực hiện 1.480 dự án phát triển KT-XH vì lợi ích quốc gia, công cộng.
Ông Đặng Trung Thành, Giám đốc Sở TN-MT, cho biết thêm:
- Theo Luật Đất đai cũ thì 5 năm mới lập kế hoạch sử dụng đất một lần nên không đáp ứng được nhu cầu phát triển của xã hội. Đơn cử, Nghị định 42/2012 của Chính phủ quy định, chỉ thu hồi đất lúa phục vụ cho mục đích an ninh - quốc phòng, công cộng; khi sử dụng cũng phải xin ý kiến của Bộ TN-MT và Bộ NN-PTNT thẩm định trước khi trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Do đó, việc xin chuyển đất lúa sang mục đích sử dụng khác mất nhiều thời gian. Luật Đất đai năm 2013 quy định công trình, dự án sử dụng dưới 10 ha đất trồng lúa, dưới 20 ha đất rừng phòng hộ, đất rừng đặc dụng thì trình HĐND tỉnh thông qua để triển khai thực hiện.
● Luật Đất đai năm 2013 đã khắc phục được những bất cập của các quy định cũ như ông nói. Tuy nhiên, liệu có nảy sinh tình trạng đất lúa bị thu hồi tràn lan để làm dự án, công trình nhưng sau lại “treo”, trong khi dân thiếu đất canh tác?
- Không có việc muốn sử dụng bao nhiêu thì trình xin bấy nhiêu mà phải căn cứ vào chỉ tiêu phân khai của Chính phủ. Bình Định được Chính phủ phân khai chỉ tiêu trên 2.400 ha đất lúa cho thời kỳ 2011-2020, sử dụng cho tất cả các mục đích. Căn cứ vào đó, tỉnh mới phân khai chỉ tiêu cho các địa phương tùy theo tình hình cụ thể; và các địa phương cũng phải có kế hoạch phù hợp với chỉ tiêu phân khai mà tỉnh giao cho. Chẳng hạn, nơi có nhiều dự án, công trình như thị xã An Nhơn thì phải cần nhiều hơn. Tuy nhiên, muốn được giao đất lúa thì phải lập đầy đủ các thủ tục, trước hết là phải có trong kế hoạch trình HĐND tỉnh phê duyệt, có dự án cụ thể. Trong số các dự án, công trình sử dụng đất lúa, đất rừng đặc dụng trình HĐND tỉnh phê duyệt lần này, có cái đã là dự án, công trình, cũng có cái còn nằm trong chủ trương.
Về việc liệu có lãng phí đất lúa hay không thì tôi nói rằng, Luật Đất đai 2013 tuy mở rộng hơn luật cũ nhưng lại có những quy định chặt chẽ hơn. Chẳng hạn như dự án sau 1 năm giao đất mà không sử dụng hoặc sử dụng chậm hơn tiến độ 24 tháng so với dự án được phê duyệt, hoặc được gia hạn thêm 24 tháng nữa (nếu có lý do) nhưng sau đó không triển khai thì nhà nước sẽ thu lại đất mà không bồi thường hay trả lại tiền giao đất, thuê đất đã nộp và tài sản có trên đất.
Cũng cần nói thêm rằng, phần lớn diện tích đất lúa đề nghị thu hồi trong tờ trình này đều do các địa phương đề nghị lên nên đã có sự tính toán và đã được hội đồng thẩm định của tỉnh thẩm định cả rồi. Phần lớn đều là đất xấu, canh tác năng suất thấp, hiệu quả kinh tế không cao.
● Xin cảm ơn ông!
NHÓM PV XÂY DỰNG ĐẢNG - NỘI CHÍNH
Dự án quy hoạch treo, dân bức xúc
“Tôi cho rằng tỉnh phải có quy định, thể chế quản lý khi cấp phép cho các doanh nghiệp làm dự án. Nếu không sẽ tiếp tục có thêm những trường hợp doanh nghiệp nhận cả trăm ha rừng làm dự án như Phong điện Phương Mai 1 và 2 (ở xã Cát Tiến). Mấy năm qua doanh nghiệp này không những không làm gì mà còn để cho tình trạng phá rừng liên tục xảy ra, gây nguy cơ mất dần rừng phòng hộ ven biển. Cho đến nay, Khu công nghiệp Hòa Hội (Cát Trinh, Phù Cát) hiện vẫn chưa có nhà đầu tư nào, đất để hoang hóa, kéo dài trong khi nhân dân không có đất sản xuất nên rất bức xúc.
Tôi đề nghị Tỉnh ủy, UBND tỉnh giải quyết những bức xúc của người dân ở nơi có dự án quy hoạch treo kéo dài bằng việc bố trí họ đến nơi ở ổn định. Có dự án quy hoạch gần 10 năm, thời gian đền bù kéo dài và triển khai chậm khiến cho cuộc sống của người dân nơi đây gặp rất nhiều khó khăn. Nhiều gia đình 3-4 thế hệ sống chung trong căn hộ diện tích khoảng 40 m2 nhưng không được phép cơi nới, sửa chữa. Người dân rất bức xúc, chúng tôi là lãnh đạo của huyện đã trình bày ở tất cả các cuộc họp của tỉnh rồi nhưng đến nay vẫn chưa triển khai gì. Đề nghị tỉnh bỏ kinh phí ra di dời để người dân ổn định cuộc sống”.
ĐB Nguyễn Minh Phụng (Phù Cát)