Quản lý và truyền máu: Chưa hết khó !
Khó khăn trong công tác quản lý và truyền máu không phải là một vấn đề mới mẻ, nhưng cũng chưa bao giờ hết tính thời sự. Bởi, bất chấp nhiều nỗ lực của ngành Y tế, tình trạng thiếu máu để truyền và nguy cơ mất an toàn vẫn hiện hữu.
Kiểm soát chặt hơn
Dù hoạt động hiến máu tình nguyện đã được chú trọng, lượng máu thu được tăng theo từng năm nhưng vẫn không đáp ứng đủ nhu cầu điều trị. Điều dưỡng trưởng của Trung tâm Huyết học - Truyền máu tỉnh Nguyễn Thị Như Liễu cho hay, khoảng đầu tháng 8 năm nay, kho máu của Trung tâm khan hiếm nghiêm trọng, do trước đó lực lượng hiến máu tình nguyện đã dồn vào chương trình “Hành trình đỏ”. Trung tâm phải khắc phục bằng cách vận động người nhà bệnh nhân “đổi máu”.
Cung không đủ cầu, nên một số bệnh viện lớn vẫn phần nào phụ thuộc vào máu từ người cho máu chuyên nghiệp và người nhà. Phương pháp sàng lọc chủ yếu là test nhanh, không đảm bảo một cách chắc chắn rằng máu truyền là an toàn. Đã có trường hợp sau khi truyền máu cấp cứu, qua hồi cứu bằng kỹ thuật ELISA mới phát hiện anh trai của bệnh nhân đã nhiễm HIV (!).
Ngày 16.9.2013, Bộ Y tế ban hành Thông tư 26/2013/TT- BYT về hướng dẫn hoạt động truyền máu. Điểm đáng chú ý nhất của Thông tư này chính là quy định liên quan đến việc thực hiện sàng lọc máu trước khi truyền tại các cơ sở y tế. Cụ thể, khoản 1, điều 15 nêu rõ: Việc xét nghiệm sàng lọc đối với đơn vị máu trước khi truyền bằng phương pháp xét nghiệm nhanh chỉ áp dụng với các cơ sở y tế ở miền núi, vùng sâu, vùng xa, biên giới và hải đảo; chỉ áp dụng với các đơn vị máu toàn phần, không áp dụng với các đơn vị thành phần máu; cơ sở y tế đã liên hệ với cơ sở truyền máu gần nhất, nhưng không có đơn vị máu hòa hợp hoặc thời gian nhận máu từ cơ sở truyền máu gần nhất không đáp ứng yêu cầu cấp cứu người bệnh. Cùng với đó, người bệnh hoặc người đại diện hợp pháp của người bệnh ký xác nhận vào hồ sơ bệnh án về việc đồng ý truyền đơn vị máu chỉ sàng lọc bằng xét nghiệm nhanh.
Theo Phó Giám đốc Trung tâm Huyết học - Truyền máu tỉnh Hồ Thị Kim Chung, với sự ra đời của Thông tư 26, hoạt động quản lý và truyền máu đã được siết chặt hơn. “Hạn chế sử dụng test nhanh trong sàng lọc máu sẽ góp phần giảm tình trạng lấy máu cấp cứu tràn lan, lấy máu người nhà truyền cho bệnh nhân để đỡ “vất vả”. Đồng thời cũng hạn chế hoạt động của đội ngũ bán máu”, bác sĩ Chung phân tích.
Nhưng lại... vướng!
Tuy nhiên, nhìn từ phía các cơ sở y tế, những quy định từ Thông tư 26 gây không ít khó khăn. Nguồn máu được cung ứng không đủ dùng, lại thêm quy định ngặt nghèo về sàng lọc, trong khi yêu cầu về máu cấp cứu lại hết sức bức thiết. Bình quân mỗi ngày khoa Sản, BVĐK khu vực Bồng Sơn có hơn 20 ca phẫu thuật, trong đó có rất nhiều ca cần truyền máu cấp cứu. “Trong nhiều ca phẫu thuật sản, lượng máu đầu tiên đưa vào cơ thể có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, có ý nghĩa sống còn đối với tính mạng bệnh nhân. Vì thế, chúng tôi phải tìm mọi cách để cứu người”, Trưởng khoa Sản Nguyễn Thị Gia Vy chia sẻ.
Còn lãnh đạo một bệnh viện đa khoa lớn thì cho hay, để có máu cứu người trong lúc nguy kịch, vẫn không tránh khỏi những lúc “xé rào”, “đi tắt”. Các bệnh viện cũng phải có kế hoạch “xin” máu, trong đó phải dự trù trước lượng máu cần thiết ở từng nhóm máu. Chưa hết, theo quy định, các bệnh viện phải gửi mẫu huyết thanh, huyết tương của đơn vị máu đã truyền đến Trung tâm Huyết học - Truyền máu tỉnh để kiểm tra lại bằng kỹ thuật ELISA, nếu phát hiện mẫu máu dương tính với các bệnh truyền nhiễm thì phải báo lại cho người truyền và nhận máu. Hiện nay, trên địa bàn tỉnh vẫn chỉ duy nhất Trung tâm Huyết học - Truyền máu tỉnh có thực hiện sàng lọc máu bằng kỹ thuật ELISA.
Bên cạnh đó là tình trạng lãng phí máu, khi máu từng phần vẫn chỉ sử dụng ở BVĐK tỉnh. Từ 1.12.2013 đến 20.11.2014, bệnh viện này đã dùng 610.750ml huyết tương, 88.650ml tiểu cầu Pool và 69.200ml tiểu cầu máy. “Trong khi đó, các bệnh viện chỉ nhận và truyền máu toàn phần và hồng cầu khối, bởi không có thiết bị bảo quản các thành phần máu khác”, bác sĩ Chung thông tin.
NGUYỄN VĂN TRANG
Trưởng khoa Sản Nguyễn Thị Gia Vy nói: "chúng tôi phải tìm mọi cách để cứu người”. Tinh thần này rất hoan nghênh bởi nó đúng theo y đức. Nhưng, điều đó có còn ý nghĩa hay không khi chúng ta vì quá cấp thiết cứu người, nhưng lại truyền cho họ những bịch máu có virus HIV ? Và tôi đọc câu sau đây thấy kỳ kỳ làm sao ! " Các bệnh viện phải gửi mẫu huyết thanh, huyết tương của đơn vị máu đã truyền đến Trung tâm Huyết học - Truyền máu tỉnh để kiểm tra lại bằng kỹ thuật ELISA, nếu phát hiện mẫu máu dương tính với các bệnh truyền nhiễm thì phải báo lại cho người truyền và nhận máu." Sao giỡn chơi vậy? Truyền máu trước, xét nghiệm Elisa sau, và báo cho người bệnh biết về kết quả xét nghiệm máu đã truyền vào người mình !!!