Vài điều cần biết về ung thư máu
Theo một nghiên cứu mới đây của bác sĩ Lê Quang Hùng và các cộng sự, tại Bình Định, ung thư máu là 1 trong 10 loại ung thư phổ biến, chiếm 5,7% tổng số bệnh nhân mắc ung thư. Ung thư máu có tỉ lệ tử vong cao hàng thứ tư sau các loại ung thư gan, phổi và dạ dày. Tại Khoa Nội tổng hợp (BVĐK tỉnh), số bệnh nhân nhập viện điều trị các bệnh lý về máu và cơ quan tạo máu chiếm 20-30% trong tổng số bệnh nhân nội trú.
Ung thư máu (còn gọi là bệnh bạch cầu) là một bệnh ác tính, có tỉ lệ tử vong cao. Bệnh xuất hiện khi có sự tăng sinh đột biến dòng bạch cầu ở tủy xương, do đó lượng bạch cầu non trong máu tăng cao bất thường, làm giảm lượng hồng cầu, tiểu cầu gây thiếu máu, dễ chảy máu và dễ bị nhiễm trùng.
Nguyên nhân cụ thể gây nên bệnh bạch cầu chưa được biết rõ. Tuy nhiên, có nhiều yếu tố liên quan đến bệnh lý này như: tiếp xúc với hóa chất nhóm alkyl, nhóm benzen, tia xạ hay tia ion hóa, nhiễm virus, bất thường nhiễm sắc thể, yếu tố di truyền, yếu tố môi trường: môi trường bị nhiễm độc do hóa chất, thuốc trừ sâu, chất phóng xạ… gây nên tình trạng nhiễm độc nguồn nước, thức ăn… và các chất độc này gây đột biến nhiễm sắc thể, gây ung thư máu.
Điều đáng chú ý, đa phần bệnh nhân đến khám và điều trị ở giai đoạn rất muộn, khi các triệu chứng đã lộ rõ. Khi đó người bệnh thiếu máu rất nặng, chảy máu ở nhiều nơi, sốt cao do nhiễm trùng... nên rất khó khăn cho việc điều trị. Một số dấu hiệu gợi ý sớm của bệnh: sốt thất thường, kéo dài không rõ nguyên nhân; da xanh, mệt mỏi kéo dài; chảy máu cam, chảy máu chân răng, có các nốt hoặc mảng xuất huyết, mảng bầm dưới da tự phát; nổi hạch bất thường ở bẹn, nách... mà không do các bệnh nhiễm khuẩn ở các bộ phận lân cận. Để xác lập chẩn đoán, các bác sĩ sẽ tiến hành một số xét nghiệm, đặc biệt là chọc vào tủy xương (thường ở xương chậu) để làm xét nghiệm tủy đồ.
Việc điều trị bệnh ung thư máu hiện nay còn nhiều khó khăn. Bệnh càng ở giai đoạn muộn thì tỉ lệ điều trị thành công càng thấp. Một số biện pháp điều trị đặc hiệu gồm truyền hóa chất để diệt các tế bào ung thư, ghép tế bào gốc (tế bào tủy xương) đồng loại hoặc tự thân. Bên cạnh đó, người bệnh còn được điều trị nâng đỡ như truyền hồng cầu để điều trị thiếu máu, truyền tiểu cầu để điều trị các rối loạn chảy máu, dùng kháng sinh để ngăn ngừa và điều trị các nhiễm trùng cơ hội... Những bệnh nhân ở giai đoạn muộn thường chỉ áp dụng các biện pháp điều trị nâng đỡ do việc điều trị đặc hiệu hầu như không mang lại hiệu quả.
Người bệnh cần tự chăm sóc và vệ sinh toàn thân sạch sẽ, đặc biệt là chăm sóc răng miệng. Ung thư máu và hóa trị liệu có thể làm cho vùng miệng rất dễ bị nhiễm trùng và chảy máu. Tái khám đều đặn và định kỳ là một việc hết sức quan trọng trong điều trị ung thư máu. Để phòng bệnh, cần hạn chế tiếp xúc với các chất hóa học độc hại, các chất phóng xạ, chống ô nhiễm và làm sạch môi trường sống; tăng cường sức khỏe, nâng cao sức đề kháng thông qua ăn uống hợp lý, nghỉ ngơi điều độ và thường xuyên rèn luyện cơ thể.
TS-BS VÕ BẢO DŨNG (Trưởng khoa Nội Tổng hợp, BVĐK tỉnh)