Chuyện về sinh viên làm khoa học
Năm học 2013-2014, Trường ĐH Quy Nhơn có 6 đề tài nghiên cứu khoa học (NCKH) đạt giải Nhất “Tài năng khoa học trẻ” cấp trường. Gặp gỡ 4 trong 6 nhóm sinh viên có đề tài đạt giải Nhất năm nay, có thể thấy họ là những người trẻ luôn chủ động trong học tập và có ý thức trang bị kỹ năng nghề nghiệp cho tương lai.
4 đề tài NCKH đạt giải Nhất gồm: “Luật tục của người Bana xã Vĩnh Sơn (huyện Vĩnh Thạnh) và mối quan hệ với luật pháp Việt Nam” của 4 sinh viên lớp Tổng hợp Sử K34; “Nghiên cứu biến tính kẽm oxit (ZnO) để làm chất xúc tác quang cho phản ứng phân hủy các chất hữu cơ trong dung dịch nước” của 5 sinh viên lớp Sư phạm Hóa và Công nghệ Hóa K34, K35; “Ảnh hưởng của chế phẩm ACE-GROW đến một số chỉ tiêu dinh dưỡng, phát triển, năng suất và phẩm chất của giống ngô bao tử” của 5 sinh viên lớp Nông học; “Số các đơn thức của một tổng bình phương mô đun các đa thức phức” của 2 sinh viên lớp Sư phạm Toán K34.
Có tính mới và thực tiễn cao
Không xa vời với những vấn đề trừu tượng nặng tính học thuật, cả 4 đề tài NCKH đạt giải Nhất dù thuộc 4 lĩnh vực khác nhau, nhưng Hội đồng khoa học đánh giá đều có điểm chung là tính mới và tính thực tiễn cao. Đề tài của nhóm sinh viên lớp Tổng hợp Sử được trưởng nhóm Nguyễn Minh Tình ấp ủ từ năm đầu học đại học. Tình tâm sự: “Gia đình tôi sống ở xã Vĩnh Sơn nên từ nhỏ tôi sớm tiếp xúc với luật tục của người Bana tại đó, và luôn muốn có cơ hội tìm hiểu rõ hơn về những luật tục này. Trên thực tế, bên cạnh những ưu điểm, luật tục của đồng bào vẫn còn một số điều cần thay đổi để phù hợp với đời sống mới”.
Cũng từ trăn trở về việc nước thải công nghiệp gây ô nhiễm môi trường nước, nhóm sinh viên chuyên ngành Hóa đã tiến hành đề tài NCKH để tìm giải pháp góp phần làm trong sạch môi trường nước. Cô trưởng nhóm quê Tây Sơn Nguyễn Thị Kim Chung cho biết: “Biến tính kẽm oxit (ZnO) đến nay vẫn chỉ được dùng trong phòng thí nghiệm. Chúng tôi đã thử nghiệm biến tính này với nước thải từ nhà máy dệt vải ở tỉnh Quảng Ngãi. Sau khi ngâm một lượng ZnO vào nước thải trong 3-4 tiếng đồng hồ, nồng độ độc hại của nước thải đã giảm gần 50%”.
Cô sinh viên quê Phù Cát Lê Thị Nghĩa thì muốn thể hiện những suy tư tuổi thơ của mình khi cùng các bạn thực hiện đề tài NCKH, tâm sự lúc nhỏ, thấy cha mẹ vừa phun, tưới phân bón cho cây trồng xong, bất chợt một cơn mưa đổ ào xuống rửa trôi tất cả, vậy là phải bỏ tiền mua phân bón mới, phun, tưới lại. Vậy nên, Nghĩa đã rất vui khi phát hiện chế phẩm ACE-GROW có hoạt tính bám dính trong lá, không bị nước rửa trôi; ngoài ra, còn giúp tăng khả năng ra rễ cũng như đâm hoa thụ phấn của cây trồng. “Chúng tôi quyết định chọn thử nghiệm trên giống cây mới nhập từ Thái Lan là ngô bao tử. Chính vì vậy, đề tài được đánh giá là có tính mới toàn diện (phân bón mới, giống cây mới) lại có thực tiễn hiệu quả kinh tế cao”, Nghĩa cho biết.
Ngay cả đề tài NCKH thuộc lĩnh vực Toán học, tính mới và thực tế cũng được chú trọng. Hai sinh viên chuyên ngành Đại số đã tìm được những công thức tổng quát, giảm bớt việc tính toán theo nhiều bước để tìm đến kết quả cuối cùng ở một số dạng toán.
Học hỏi nhiều từ thực tiễn NCKH
Hoạt động NCKH của sinh viên nhằm phát huy tính năng động, sáng tạo, khả năng NCKH độc lập, hình thành năng lực tự học cho sinh viên. Nhà trường xác định đây là một trong những nhân tố góp phần nâng cao chất lượng đào tạo, phát hiện và bồi dưỡng nhân tài cho đất nước nên luôn khuyến khích, tạo những điều kiện thuận lợi cho sinh viên trong quá trình thực hiện các đề tài NCKH. Mặc dù nguồn kinh phí khoa học công nghệ được cấp hàng năm còn hạn chế, nhà trường cũng đã dành một phần kinh phí thích hợp để đầu tư cho hoạt động nghiên cứu khoa học của sinh viên.
PGS-TS Đỗ Ngọc Mỹ, Phó Hiệu trưởng Trường ĐH Quy Nhơn
Các nhóm sinh viên đã có từ 6-8 tháng để thực hiện đề tài NCKH. Quá trình thực hiện gặp nhiều khó khăn, có lúc gần như bế tắc, nhưng không ai muốn bỏ cuộc giữa chừng. Trời mưa, không khí lạnh những ngày qua làm chàng sinh viên khoa Sử quê Vĩnh Thạnh Nguyễn Minh Tình nhớ lại khoảng thời gian này vào năm ngoái, trong cái lạnh rét buốt ở độ cao hơn một ngàn mét so với mực nước biển, Tình và các bạn lầm lũi len lỏi qua khắp thôn, làng của xã Vĩnh Sơn, tìm gặp từng già làng, trưởng bản để thu thập thông tin. 5 cô sinh viên lớp Nông học thậm chí còn khó khăn hơn, bởi không khí ẩm làm sâu, ốc sên hại lá xuất hiện, mà lại không thể phun thuốc với diện tích trồng thử nghiệm nhỏ. Lê Thị Nghĩa nhớ, sáng sớm trước khi đến lớp, cả nhóm tập trung tại vườn thí nghiệm của trường để bắt sâu. Rồi đợt cây ra trái trúng dịp thi, sau đó là nghỉ Tết, mọi người phải phân lịch đến trường tưới nước, bón phân cho cây.
Thế nhưng, kể về khó khăn Nghĩa lại hào hứng: “Giai đoạn đó vất vả không kể xiết, nhưng chúng tôi, mà nhất là một số bạn trong nhóm hồi giờ chưa từng trồng trọt, rất vui khi chứng kiến từng giai đoạn sinh trưởng, phát triển của cây. Tất cả phần việc, dù đã nắm kỹ phần lý thuyết, nhưng được tận mắt thấy tay làm, biết cách bố trí thí nghiệm, xử lý phân chế phẩm, ai cũng thấy thích thú. Còn được bao nhiêu việc khác như bón phân với liều lượng bao nhiêu, làm đất, làm cỏ ra sao, rồi biết được khi nào thì cây bị sâu phá hoại, khi nào cây bị bệnh, phải phòng chống ra sao. Qua việc thực hiện đề tài, chúng tôi hình dung rõ hơn và thấy yêu quý ngành học, nghề nghiệp tương lai mình đã lựa chọn”.
NGỌC TÚ