Xử lý án cố ý gây thương tích: Gặp khó vì bị hại từ chối giám định
Tội danh cố ý gây thương tích luôn chiếm tỉ lệ khá cao trong cơ cấu tội phạm, tuy nhiên, nhiều vụ không xử lý được vì người bị hại từ chối giám định tỉ lệ thương tật, dù tính chất vụ án là nghiêm trọng và cơ quan điều tra đã xác định được hung thủ.
Bị hại từ chối giám định
Theo thống kê và đánh giá của Viện KSND tỉnh, tình hình phạm pháp hình sự năm 2014 có chiều hướng giảm, trong đó tội cố ý gây thương tích khởi tố mới 131 vụ/288 bị can (giảm 44 vụ/108 bị can). Tuy giảm về số vụ, số bị can nhưng tỉ lệ của loại tội phạm này vẫn còn khá cao trong cơ cấu chung (chiếm 18,2%). Nguyên nhân của tội cố ý gây thương tích chủ yếu do các mâu thuẫn phát sinh tức thì giữa các nhóm đối tượng, thường là trong các cuộc rượu chè, hoặc mâu thuẫn nhỏ nảy sinh trước đó.
Theo quy định, để xử lý tin báo tố giác tội phạm thuộc nhóm tội cố ý gây thương tích theo quy định tại Điều 104 Bộ luật Hình sự, nạn nhân phải được giám định tỉ lệ thương tật. Tuy nhiên, có nhiều trường hợp bị hại, vì nhiều lý do khác nhau, lại từ chối giám định, gây khó khăn cho cơ quan điều tra.
Đơn cử như vụ việc xảy ra tại xã Phước Thành, huyện Tuy Phước vào tháng 3.2014. Vì có mâu thuẫn với một người trong nhóm, nên nhóm của Phan Xuân H. và nhóm của Hồ Văn T. (ngụ cùng địa phương) đã đánh nhau. Nhóm của T. đã dùng cây, ghế đánh làm 3 người trong nhóm của H. bị trọng thương là H., Trần Sinh Từ S. và Nguyễn Tấn P. Tuy nhiên, trong lúc cơ quan chức năng tiến hành điều tra vụ việc thì S. và P. có đơn từ chối giám định tỉ lệ thương tật và yêu cầu không khởi tố vụ án. Kết quả giám định sức khỏe của H. là thương tật 5%, tuy nhiên H. cũng làm đơn xin không truy cứu. Theo ông Nguyễn Công Binh, Viện Trưởng Viện KSND huyện Tuy Phước, thì: “Rõ ràng hành vi này có dấu hiệu vi phạm hình sự nhưng vì bị hại từ chối giám định nên vụ việc đành chuyển qua xử lý hành chính. Theo tôi, để xử lý nghiêm các đối tượng liên quan đến án cố ý gây thương tích nguy hiểm, cơ quan cấp trên cần có những hướng dẫn cụ thể, chẳng hạn như giám định theo bệnh án (không phụ thuộc vào ý muốn chủ quan của bị hại) để công tác điều tra, xử lý vi phạm được tiến hành thuận lợi, góp phần giữ gìn ANTT tại địa phương”. Hoặc, vào tháng 2.2014, tại Hoài Nhơn xảy ra vụ dùng hung khí đánh nhau giữa hai nhóm thanh niên xã Hoài Hải và Hoài Hương, nhưng mãi đến cuối tháng 11.2014, cơ quan chức năng mới khởi tố vụ việc được, vì đến lúc này, bị hại mới chịu làm giám định thương tật.
Cần có hướng dẫn cụ thể
Theo ông Đỗ Tấn Phước, Trưởng Phòng Thực hành quyền công tố - kiểm sát điều tra - kiểm sát xét xử sơ thẩm án hình sự về trị an - an ninh - ma túy, Viện KSND tỉnh, việc bị hại từ chối giám định tỉ lệ thương tật, khiến các cơ quan tố tụng gặp khó khăn khi xử lý tin báo tố giác tội phạm thuộc nhóm tội cố ý gây thương tích.
Hiện nay, Bộ Y tế cũng đã có Thông tư số 20/2014 ngày 12.6.2014 quy định tỉ lệ tổn thương cơ thể sử dụng trong quy định pháp y, giám định pháp y tâm thần. Tại Khoản 2 Điều 6 của Thông tư yêu cầu Viện Pháp y quốc gia có trách nhiệm hướng dẫn chỉ đạo việc giám định qua hồ sơ, nhưng cho đến nay, Viện Pháp y quốc gia vẫn chưa có văn bản hướng dẫn cụ thể việc này, khiến các cơ quan tố tụng gặp khó khăn. Ông Đỗ Tấn Phước cho rằng: “Viện Pháp y quốc gia và các cơ quan tố tụng Trung ương cần có hướng dẫn cụ thể để xử lý tin báo tố giác tội phạm thuộc nhóm tội cố ý gây thương tích nguy hiểm khi bị hại từ chối giám định thương tật. Hiện nay, để xử lý các trường hợp loại này, các cơ quan tố tụng cùng cấp thống nhất với quan điểm giám định thương tật qua hồ sơ”.
Một số ý kiến cũng cho rằng, quy định về xử lý tin báo tố giác tội phạm thuộc nhóm tội cố ý gây thương tích cần phải được điều chỉnh theo hướng: Việc khởi tố vụ án hình sự tại tất cả các khoản của Điều 104 Bộ luật Hình sự là trách nhiệm của cơ quan tố tụng, không phụ thuộc vào ý chí chủ quan của người bị hại. Điều này không chỉ bảo vệ quyền lợi cho người bị hại nói riêng mà còn đảm bảo pháp luật được thực thi nghiêm túc, hiệu quả.
K.ANH