Trồng thử nghiệm cây dược liệu:
Mở hướng phát triển kinh tế cho người dân miền núi
Trong khuôn khổ đề tài nghiên cứu “Thực trạng và giải pháp phát triển lâm sản ngoài gỗ tại các cộng đồng dân tộc thiểu số vùng cao tỉnh Bình Định”, Chi cục Lâm nghiệp (thuộc Sở NN-PTNT) đã triển khai các mô hình trồng thử nghiệm cây dược liệu ở 3 huyện miền núi trong tỉnh. Mô hình thành công sẽ mở ra hướng phát triển mới cho người dân nơi đây.
Kết quả khả quan
Chi cục Lâm nghiệp đã trồng thử nghiệm 2 loại dược liệu: giảo cổ lam và kim tiền thảo ở xã An Toàn (An Lão), xã Vĩnh Sơn (Vĩnh Thạnh), xã Canh Liên (Vân Canh). Tại buổi nghiệm thu chiều 28.12.2014, kỹ sư Nguyễn Đình Lâm, Trưởng phòng Kỹ thuật (Chi cục Lâm nghiệp), chủ nhiệm đề tài, cho biết kết quả xây dựng mô hình trồng thử nghiệm 2 loại cây dược liệu này là rất khả quan.
Sau khi trồng 1 tháng, tỉ lệ sống của cây giảo cổ lam trồng trong mô hình đạt 89-94% ở xã An Toàn (An Lão). Cây giảo cổ lam cũng được trồng thâm canh tại vườn thực nghiệm của Công ty TNHH Lâm nghiệp Sông Côn ở xã Vĩnh Sơn (huyện Vĩnh Thạnh) để nghiên cứu hoàn thiện quy trình kỹ thuật trồng. Khu trồng được che bóng với giàn che làm bằng tre và tủ màng nhựa với độ che bóng 50-60%, tưới nước đủ ẩm thường xuyên. Kết quả sau 6 tháng tuổi, cây sinh trưởng tốt, tỉ lệ sống đạt 95-96%. 6 tháng tuổi tiến hành thu hoạch lần 1 và 9 tháng thu hoạch lần 2.
Trong khi đó, cây kim tiền thảo không thích hợp khi trồng dưới tán rừng tự nhiên, nhưng trồng thâm canh tại thị trấn Vĩnh Thạnh (Vĩnh Thạnh) lại cho năng suất cao, đạt 5,3- 6,5 tấn khô/ha. Thành phần dược tính của cây lấy mẫu từ các mô hình trồng và mọc tự nhiên đều đạt so với dược điển quy định; cụ thể chất chiết được trong dược liệu mẫu trồng dao động 10,7 - 13,3%, mẫu lấy từ tự nhiên 9,8%.
Chủ nhiệm đề tài kiến nghị, cây giảo cổ lam là cây di thực, đề tài chỉ dừng lại khẳng định trồng được ở những vùng có độ cao trên 600m so với mực nước biển ở 3 huyện miền núi của tỉnh, cần có các dự án khác sản xuất thử để tính hiệu quả kinh tế và kiểm nghiệm thêm dược chất theo mùa sinh trưởng. “Trong quá trình thực hiện đề tài, chúng tôi còn nhận thấy một số cây lâm sản ngoài gỗ là dược liệu đã được trồng thành công ở quy mô nhỏ, cần có dự án khoa học trồng thử gắn với chế biến để phát triển thành vùng nguyên liệu. Điều đáng quan tâm là một số cây dược liệu được thị trường thu mua để xuất khẩu, nhưng lại chưa được nghiên cứu gây trồng” - kỹ sư Nguyễn Đình Lâm chia sẻ.
Mở hướng phát triển
“Đề tài nghiên cứu đã xác định được 2 mô hình trồng cây dược liệu, là cơ sở để Bidiphar tham khảo trong phát triển vùng trồng dược liệu ở xã An Toàn để đưa vào sản xuất dược phẩm” - thạc sĩ Phạm Thị Thanh Hương, Phó Tổng giám đốc Bidiphar.
Ông Trần An, Phó trưởng phòng Trồng trọt (Sở NN-PTNT), cho biết, hàm lượng Saponin trong cây giảo cổ lam trồng trên các mô hình đều đạt yêu cầu theo sách “Kỹ thuật trồng, sử dụng, chế biến cây thuốc” của Viện Dược liệu. Các chỉ tiêu phân tích của cây kim tiền thảo, như: độ ẩm, chất chiết trong dược liệu, tro toàn phần, tro không tan trong axit hidrochloric đều đạt yêu cầu so với dược điển. Ông An đúc kết: “Kết quả nghiên cứu của đề tài là cơ sở quan trọng cho các đề tài, dự án liên quan khác sẽ nghiên cứu và triển khai thực hiện trong thời gian tới; định hướng phát triển lâm sản ngoài gỗ trên địa bàn tỉnh, phục vụ tái cơ cấu ngành nông nghiệp theo hướng nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững. Đồng thời, là cơ sở để xây dựng các giải pháp bảo vệ rừng tự nhiên hiệu quả, phù hợp với từng địa phương”.
Còn tiến sĩ Lê Công Nhường, Giám đốc Sở KH-CN, cho rằng đề tài đã đánh giá được khả năng thích nghi, kỹ thuật trồng thâm canh và trồng xen dưới tán rừng; đồng thời phân tích, đánh giá chất lượng, khả năng đáp ứng yêu cầu làm dược liệu của hai loại cây này. Đây là đề tài nghiên cứu về trồng giảo cổ lam và kim tiền thảo đầu tiên thực hiện tại Bình Định. Kết quả các mô hình nghiên cứu trồng dược liệu là cơ sở khoa học giúp Công ty cổ phần Dược - Trang thiết bị y tế Bình Định (Bidiphar) có kế hoạch phát triển trồng các loại cây phù hợp với quy mô lớn.
Hơn hết, kết quả nghiên cứu đã mở ra triển vọng mới cho đời sống kinh tế của người dân miền núi. Thạc sĩ Nguyễn Ngọc Đạo, Phó Giám đốc Công ty TNHH Lâm nghiệp Sông Côn, cho biết: “Chúng tôi đã trồng mô hình thử nghiệm cây giảo cổ lam và đã qua hai đợt thu hoạch, cho thấy loại cây này không mất nhiều công chăm sóc. Trồng 10m2 thì thu được 50 kg cây giảo cổ lam tươi, bình quân 7 kg cây tươi thu được 1 kg cây khô. Trừ hết các chi phí, chỉ tính giá bán 100 ngàn đồng/kg cây khô thì hiệu quả kinh tế đem lại rất cao. Hiện nay, nhiều hộ dân ở Vĩnh Sơn đã trồng giảo cổ lam”.
THU HIỀN