Ðào tạo, bồi dưỡng tiếng Bana K’riêm cho cán bộ huyện Vĩnh Thạnh: Cần điều chỉnh để tổ chức hiệu quả hơn
Từ 6.9-20.12, Sở Nội vụ phối hợp với Trung tâm Giáo dục thường xuyên (GDTX) tỉnh tổ chức khóa đào tạo, bồi dưỡng tiếng Bana K’riêm cho 60 cán bộ huyện Vĩnh Thạnh. Bên cạnh những kết quả đáng mừng, khóa học bộc lộ một số hạn chế cần được điều chỉnh.
Đáp ứng nhu cầu thực tế
Năm 2012, chị Dương Thị Hằng (ở thị trấn Vĩnh Thạnh, huyện Vĩnh Thạnh) là 1 trong số các trí thức trẻ có trình độ đại học của tỉnh tham gia dự án tuyển chọn 600 trí thức trẻ ưu tú, có trình độ đại học tăng cường về làm Phó Chủ tịch UBND xã. Được phân về huyện nhà, giữ chức Phó Chủ tịch UBND xã Vĩnh Thuận phụ trách mảng kinh tế, với sức trẻ Hằng thường xuyên xuống các làng hướng dẫn bà con cách trồng trọt, chăn nuôi.
Phó Chủ tịch Dương Thị Hằng tâm sự: “Xã Vĩnh Thuận khá gần thị trấn nên một số đồng bào Bana ở đây có thể hiểu được tiếng Kinh. Dù vậy, khi về vận động dân, nếu cán bộ có thể nói chút ít tiếng Bana, thì họ lắng nghe mình bằng thái độ tích cực, nhiệt thành hơn”.
Cũng giống như Hằng, sau hàng chục năm công tác, Hiệu trưởng Trường PTDT bán trú THCS Vĩnh Sơn Nguyễn Công Định hiểu rất rõ sự cần thiết của việc cán bộ, giáo viên trường mình biết tiếng Bana. Thầy Định trải lòng: “Học sinh trường tôi không có nhiều điều kiện tiếp xúc với tiếng Kinh, nên nếu giáo viên, trong giờ học, có thể dùng tiếng Bana để giải thích những chỗ khó hiểu, sẽ giúp các em nhanh nắm bài, hiểu bài”.
60 cán bộ tham dự khóa đào tạo, bồi dưỡng tiếng Bana K’riêm tại huyện Vĩnh Thạnh đều có nhu cầu biết tiếng Bana giống như chị Hằng, anh Định để thực hiện công tác tốt hơn. Suốt 4 tháng qua, 6 buổi trong tuần, các học viên đến Trung tâm GDTX- hướng nghiệp huyện Vĩnh Thạnh học. Phó Chủ tịch UBND huyện Vĩnh Thạnh Lưu Ngọc Cường nhìn nhận: “Khóa học có thuận lợi khi mời 2 giáo viên là nghệ nhân Yang Danh và ông Đinh Y Nam - nguyên Phó trưởng Ban Dân tộc tỉnh. Họ là người Bana trí thức, từng tham gia biên soạn sách Bana và rất nhiệt tình, tâm huyết trong giảng dạy”.
Sáng 9.1, Sở Nội vụ phối hợp với Trung tâm GDTX tỉnh tổ chức bế mạc khóa đào tạo tiếng dân tộc thiểu số đầu tiên của tỉnh theo đúng chương trình của Bộ GD&ĐT; học viên tốt nghiệp được cấp Chứng chỉ tiếng dân tộc thiểu số hiện hành của Bộ. Theo đánh giá của đơn vị tổ chức, hầu hết học viên trong lớp đều cố gắng khắc phục khó khăn để hoàn thành khóa học. Đa số cơ bản hiểu được ngôn ngữ, chữ viết và trao đổi những nội dung thông dụng bằng tiếng Bana. Số học viên giỏi không những nói tiếng Bana như người Bana mà còn có thể dạy cho đồng bào Bana cách viết.
Hoàn thành 360 tiết học, 60 học viên tham gia đầy đủ các bài kiểm tra định kỳ và đều đạt yêu cầu. Hội đồng coi và chấm kiểm tra cấp chứng chỉ tiếng Bana K’riêm đã xem xét hồ sơ và quá trình học của từng học viên và thống nhất đề nghị cấp Chứng chỉ tiếng dân tộc Bana K’riêm cho 60 học viên, trong đó 15 học viên xếp loại giỏi, 25 học viên xếp loại khá.
Hiệu chỉnh giáo trình, kéo dài thời gian học
Dù khá hài lòng với khóa học, nhưng đa số học viên cho rằng, nên kéo dài thời gian học ra 6 tháng. Một học viên ở xã Vĩnh Kim phân tích: “Học tiếng Bana như “mưa dầm thấm lâu” và cần có môi trường thực hành các kỹ năng. Học liên tục trong một tuần, học viên lại bận việc cơ quan, việc gia đình nên khó có thể quán xuyến hết lượng kiến thức. Nên dàn trải chương trình ra, có thể học một tuần 3 buổi, trong 6 tháng. Và nên tránh tổ chức lớp học vào thời điểm cuối năm, khi các cơ quan đều có nhiều việc cần giải quyết”.
Thầy Định cũng có quan điểm như vậy, đồng thời đề xuất lớp học tiếp theo nên tăng cường tổ chức các chuyến đi thực tế để học viên có điều kiện rèn kỹ năng nghe, nói. “Tôi thấy rằng, tiếng Bana phát âm rất khó, học viên cần được rèn cách phát âm chuẩn để dạn dĩ hơn trong giao tiếp với đồng bào”, thầy Định đúc kết.
Giáo trình của khóa học là cuốn Tài liệu dạy tiếng Bana K’riêm cho cán bộ, công chức, viên chức tỉnh Bình Định. Nhưng qua thực tế giảng dạy, cả hai nhà biên soạn là Yang Danh và Đinh Y Nam đều nhận thấy có những hạn chế. Ông Đinh Y Nam cho biết: Khi biên soạn cuốn tài liệu này, chúng tôi tham khảo khá nhiều tài liệu đã có trước đây về tiếng Bana, chủ yếu của tỉnh Gia Lai. Trong khi thực tế, đồng bào Bana của Gia Lai phát âm có nhiều chỗ khác với đồng bào Bana K’riêm của huyện Vĩnh Thạnh. Vì thế mới có chuyện, học viên của mình về làng nói chuyện với bà con bằng tiếng Bana nhưng họ không hiểu. Tôi và nghệ nhân Yang Danh, trong quá trình giảng dạy lớp này đã ghi lại những khác biệt đó, thời gian tới sẽ tổng hợp để trình với Chủ tịch UBND tỉnh, đề nghị chỉnh sửa những nội dung chưa phù hợp. Một điểm đáng lưu ý khác là cuốn sách chú trọng nhiều đến phần nghe, nói mà chưa có phần ngữ pháp để hỗ trợ cho chữ viết. Trong quá trình bổ sung giáo trình này, chúng tôi cũng sẽ yêu cầu đưa thêm phần ngữ pháp vào.
Phát biểu tại Lễ bế mạc khóa học, ông Ngô Văn Hương, Phó Giám đốc Sở Nội vụ, nhấn mạnh: “UBND tỉnh đã xác định việc đào tạo, bồi dưỡng tiếng dân tộc thiểu số cho cán bộ, công chức, viên chức, đặc biệt đối với người đang công tác ở vùng dân tộc, miền núi là một trong những nhiệm vụ quan trọng và yêu cầu bắt buộc. Do đó, Sở nghiêm túc tiếp thu ý kiến tham gia đóng góp của các giảng viên và học viên về nội dung chương trình, tài liệu dạy tiếng Bana K’riêm cũng như thời gian tổ chức lớp học để các lớp tiếp theo đáp ứng tốt hơn nhu cầu của học viên và đạt hiệu quả cao nhất”.
NGỌC TÚ