Thanh tra việc chấp hành pháp luật về BHXH, BHYT, BHTN:
Tình trạng nợ đọng kéo dài vẫn phổ biến
Từ đầu tháng 10.2014, Đoàn Thanh tra liên ngành của tỉnh đã thực hiện thanh tra việc chấp hành pháp luật về bảo hiểm xã hội (BHXH), bảo hiểm y tế (BHYT) tại 25 đơn vị trên địa bàn tỉnh. Theo Phó Chánh Thanh tra tỉnh Nguyễn Văn Thơm, điểm đáng chú ý là tất cả các đơn vị được thanh tra đều nợ BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) kéo dài.
Ông Nguyễn Văn Thơm thông tin, danh sách 25 đơn vị được thanh tra trong đợt này do Thanh tra Chính phủ trực tiếp chỉ định. Ngoài 2 doanh nghiệp không hoạt động, cả 23 đơn vị được thanh tra đều nợ đọng BHXH, BHYT, BHTN kéo dài trong nhiều tháng.
Cụ thể, tổng số nợ của 25 đơn vị đến thời điểm ngày 31.7.2014 là gần 23,93 tỉ đồng. Các đơn vị có mức nợ lớn là Công ty cổ phần (CP) 504 (gần 4,8 tỉ đồng), Công ty CP Thương mại sản xuất (TMSX) Duyên Hải (hơn 4,1 tỉ đồng), Công ty CP TMSX Khải Vy Quy Nhơn (hơn 2,6 tỉ đồng)…
Đáng chú ý, có 16 đơn vị hoạt động sản xuất kinh doanh có lợi nhuận hằng năm, tiền BHXH, BHYT, BHTN đã hạch toán vào chi phí doanh nghiệp, nhưng cố tình chiếm dụng tiền BHXH để sử dụng vào mục đích khác, dẫn đến việc nợ đọng BHXH. 7 đơn vị có khó khăn về tài chính, kết quả kinh doanh lỗ nên đóng BHXH, BHYT, BHTN không đầy đủ, kịp thời, nên dẫn tới nợ đọng kéo dài trong nhiều tháng, nhiều năm.
Đặc biệt, có 2 doanh nghiệp đã trừ lương để thu tiền BHXH, BHYT của người lao động, nhưng lại chiếm dụng, không nộp BHXH. Đó là Công ty CP 504 và Công ty TNHH SXTM Trương Võ.
● Bên cạnh việc nợ đọng kéo dài, các đơn vị còn những sai phạm nào trong quá trình thực hiện việc chấp hành pháp luật về BHXH, BHYT, thưa ông?
-- Qua kiểm tra bảng lương hằng tháng và hồ sơ hợp đồng lao động do các đơn vị cung cấp, Đoàn Thanh tra xác định có 412 lao động của 8 doanh nghiệp chưa đăng ký đóng BHXH, BHYT bắt buộc theo quy định. Trong đó, nhiều nhất là Công ty CP TMSX Khải Vy Quy Nhơn (195 lao động) và Công ty CP TMSX Duyên Hải (79 lao động). Ngoài ra, một số doanh nghiệp cố tình ký hợp đồng lao động dưới 3 tháng để không phải đóng BHXH bắt buộc, nhưng lại gia hạn hợp đồng nhiều lần trong thời gian dài, như Công ty TNHH Hoàng Trang (322 lao động), Công ty CP SX đá granit Phú Minh Trọng (171 lao động), Công ty TNHH Hiệp Phát (54 lao động)...
Bên cạnh đó, có đến 9 đơn vị không xây dựng thang lương bảng lương theo quy định tại Nghị định 49/2013/NĐ-CP của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Bộ luật Lao động về tiền lương.
● Theo ông, đâu là nguyên nhân chính dẫn đến những sai phạm đó?
-- Đầu tiên phải kể đến nhận thức về nghĩa vụ, quyền lợi và trách nhiệm trong việc tham gia BHXH, BHYT của người sử dụng lao động và bản thân người lao động chưa tốt. Cùng với đó, tình hình tài chính của một số đơn vị khó khăn do kinh doanh lỗ, khách hàng nợ lớn, nhất là các doanh nghiệp thuộc lĩnh vực xây dựng, xây lắp. Một điểm đáng chú ý là lãi phạt chậm nộp BHXH thấp hơn lãi vay ngân hàng, nên một số doanh nghiệp cố tình dây dưa, chiếm dụng vốn để phục vụ cho mục đích khác.
Song, cũng cần phải thừa nhận có một thực tế là cơ quan BHXH có quyền kiểm tra việc đóng BHXH nhưng không có thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính, làm cho việc xử lý vi phạm không kịp thời, thiếu tính răn đe. Việc xử lý tình trạng nợ đọng BHXH, BHYT, BHTN cũng gặp nhiều khó khăn do cơ chế phối hợp giữa BHXH với các ngành chức năng trong việc đề ra các chế tài xử lý các doanh nghiệp vi phạm chưa đủ mạnh.
● Thanh tra để phát hiện các sai phạm là cần thiết, xong xử lý “hậu” thanh tra như thế nào cũng rất quan trọng. Để giải quyết căn bản những sai phạm, Đoàn Thanh tra đã đưa ra các biện pháp xử lý như thế nào?
-- Đối với các doanh nghiệp được thanh tra, chúng tôi yêu cầu phải thực hiện nghiêm túc cam kết về thanh toán tiền BHXH, BHYT, BHTN còn nợ đọng theo đúng thời gian đã xác nhận trong biên bản kiểm tra của từng đơn vị.
Với BHXH tỉnh, cần phối hợp với các ngành liên quan tăng cường hơn nữa công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật, nâng cao nhận thức về nghĩa vụ, quyền lợi và trách nhiệm của người sử dụng lao động và người lao động trong việc thực hiện chính sách pháp luật về BHXH, BHYT, BHTN. Đồng thời phải truy thu đối với các doanh nghiệp đăng ký không đầy đủ số lao động tham gia đóng BHXH, BHYT, BHTN.
Chúng tôi cũng đề nghị BHXH tỉnh tiến hành lập hồ sơ, kiến nghị cơ quan nhà nước có thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực BHXH theo quy định của Nghị định 95/2013/NĐ-CP ngày 22.8.2013 của Chính phủ.
● Xin cảm ơn ông.
NGUYỄN VĂN TRANG (Thực hiện)