Nhìn lại Cuộc thi KHKT cấp tỉnh dành cho học sinh trung học:
Nâng cao chất lượng, đổi mới cách làm
Cuộc thi khoa học kỹ thuật (KHKT) cấp tỉnh dành cho học sinh trung học lần thứ 2 đã được Sở GD&ĐT tổ chức vào ngày 11.1. Dù được đánh giá là quy mô, chất lượng tốt hơn và có nhiều đổi mới so với lần đầu tiên tổ chức, nhưng cuộc thi năm nay vẫn còn những hạn chế cần rút kinh nghiệm.
Đổi mới cách tổ chức
Điều đáng hoan nghênh nhất là quy định không cho giáo viên hướng dẫn vào khu vực chấm thi. Theo Giám đốc Sở GD&ĐT Trần Đức Minh, việc này nhằm hạn chế chuyện giáo viên hướng dẫn “mớm” câu trả lời hoặc nói đỡ cho học sinh. “Cách làm này giống với cách tổ chức cuộc thi cấp toàn quốc của Bộ GD&ĐT. Học sinh sẽ phải tự giới thiệu dự án, tự thao tác, vận hành để chứng tỏ mình là chủ nhân của dự án. Và, chỉ những em tham gia xuyên suốt quá trình làm dự án mới có đủ tự tin và kiến thức để thuyết phục các giám khảo”, ông Minh khẳng định.
Cuộc thi lần thứ 2 đã thu hút được nhiều học sinh tham gia với số lượng dự án tăng cao (28 dự án). Đáng chú ý là sự góp mặt khá đông đủ của các phòng GD&ĐT (7/11), trong đó Phòng GD&ĐT huyện Hoài Nhơn, Phù Cát và TP Quy Nhơn đã mang đến cuộc thi số lượng dự án tối đa cho phép.
“Qua đây cho thấy các trường phổ thông đã thực sự quan tâm và tạo điều kiện cho học sinh của mình tham gia vào phong trào nghiên cứu KHKT. Một số đơn vị năm nay chưa chuẩn bị kịp, cũng đã cử đoàn giáo viên, học sinh đến tham quan khu trưng bày sản phẩm để học hỏi”, ông Minh bày tỏ vui mừng.
Không còn tình trạng đơn vị tham gia lấy lệ mà cả 70 dự án có mặt tại cuộc thi đều được đầu tư công phu, kỹ lưỡng. Theo nhận xét của Ban giám khảo, tất cả các dự án dự thi đều được đầu tư khá công phu từ mô hình, pa-nô thuyết minh, quá trình thử nghiệm. Nhiều dự án có tính mới, không trùng với giải pháp đã công bố, sử dụng vật liệu có sẵn trong tự nhiên, phù hợp với tình hình địa phương, có khả năng ứng dụng cao trong thực tiễn.
Kết thúc cuộc thi, Ban tổ chức đã trao 6 giải Nhì, 17 giải Ba và 28 giải Khuyến khích. Sở GD&ĐT cũng đã quyết định chọn 6 dự án đạt giải Nhì để tham gia cuộc thi cấp toàn quốc vào tháng 3 tới. Đinh Thị Phường, học sinh lớp 10A1 Trường PTDTNT Vĩnh Thạnh suýt bật khóc khi biết tin dự án “Dân ca Bana K’riêm với học sinh dân tộc thiểu số Trường PTDTNT Vĩnh Thạnh, tỉnh Bình Định” được chọn thi cấp toàn quốc. Hiệu trưởng Trường PTDTNT Vĩnh Thạnh Lê Văn Khôi chia sẻ: “Sự kiện này đang làm học sinh toàn trường rất phấn khởi, hứa hẹn thời gian tới sẽ có nhiều học sinh tham gia vào cuộc thi; qua đó, các em sẽ ý thức hơn với việc giữ gìn bản sắc văn hóa của dân tộc mình”.
Nâng cao chất lượng
Nhìn trên tổng thể, chất lượng các dự án năm nay tốt hơn năm trước. Dù vậy, vẫn chưa có dự án thực sự nổi trội về chất lượng. Một giám khảo cho biết, 30/70 dự án thuộc về lĩnh vực Kỹ thuật điện - cơ khí, nhưng đa số chỉ mới dừng ở khâu cải tiến những sản phẩm đã có trên thị trường bằng cách thêm một số chi tiết để nâng cao hiệu suất, hiệu quả của công cụ.
Một trong những lĩnh vực khó thực hiện đề tài là khoa học hành vi, nhưng năm nay cũng đã góp mặt 9 dự án. Đáng tiếc là đa số dự án, tuy tốt về ý tưởng, nhưng cũng chỉ dừng lại ở mức độ phân tích nguyên nhân và đề ra một số giải pháp theo suy luận của tác giả và lấy ý kiến của một vài nhà chuyên môn.
“Khi chấm điểm, chúng tôi chú trọng vào tính hiệu quả của các giải pháp. Nghĩa là, tác giả không chỉ nêu ra được giải pháp mà còn cần tiến hành thêm khâu đối chứng để thuyết phục giám khảo rằng giải pháp đó là khả thi, hiệu quả với những số liệu thống kê cụ thể. Làm việc này theo tôi không khó, chỉ cần các tác giả đầu tư thêm một chút nữa là được”, một giám khảo nêu quan điểm.
Cả 2 lần tổ chức cuộc thi cấp tỉnh, Sở GD&ĐT đều gói gọn trong một ngày, từ khai mạc, trưng bày sản phẩm đến chấm điểm, trao giải. Diễn ra khá gấp gáp nên một trong những mục tiêu cuộc thi đặt ra là tạo điều kiện để các trường tăng cường giao lưu học hỏi chưa được như mong muốn.
Một trong những mục đích của cuộc thi KHKT dành cho học sinh trung học là góp phần đổi mới hình thức tổ chức hoạt động dạy-học. Quá trình đổi mới phương pháp dạy-học sẽ hình thành những kỹ năng mới cho học sinh như kỹ năng sáng tạo, kỹ năng vận dụng kiến thức bài học để hình thành ý tưởng và tạo ra sản phẩm cụ thể; đồng thời trang bị cho các em cả tư tưởng dám nghĩ, dám làm, chấp nhận rủi ro trong quá trình thực nghiệm.
“Cuộc thi ở phạm vi học đường như thế này có thể chưa thật sự cần đến những sản phẩm lớn lao phục vụ xã hội, mà cái chính là làm cho học sinh năng động, biết cách vận dụng kiến thức sách vở vào cuộc sống. Dù vậy, trong cuộc thi lần tới, nên chăng có thêm sự tham gia của các đơn vị làm khoa học ở góc độ tư vấn để nâng cao hơn nữa chất lượng cuộc thi”, một hiệu trưởng nêu ý tưởng.
NGỌC TÚ
Các đê tài, ý tưởng của các em rất tuyệt vời, đừng để cách làm của các cuộc thi xong lại đắp chiếu. Cần công bố rộng rãi để các lứa học sinh sau tiếp tục hoàn thiện phát triển ứng dụng vào thực tế.