Người “giữ lửa” bài chòi ở xứ Dừa
Ðược xem là người “giữ lửa” trong phong trào ca hát bài chòi ở xứ Dừa Hoài Nhơn nhưng Nguyễn Văn Rạng quê ở thôn Trường An 2, xã Hoài Thanh còn khá trẻ (36 tuổi). Anh Rạng cho biết, anh đến với bài chòi như một mối duyên đầy lôi cuốn và đam mê.
Năm 2007, Văn Rạng theo học lớp Trung cấp Quản lý văn hóa tại Trường Trung học Văn hóa - Nghệ thuật Bình Định. Có sẵn niềm đam mê bài chòi nên trong quá trình học Văn Rạng được cô Kim Nam tập hát bài về Anh hùng Ngô Mây và Văn Rạng “nghiện” bài chòi lúc nào không hay.
Đam mê bài chòi
“Khi còn học ở trường, tôi đã có đĩa nhạc về nhiều làn điệu dân ca, bài chòi Bình Định. Sau này về quê, tôi cùng với một người anh cùng chung đam mê, tối tối cùng mở chiếc đĩa này ra nghe đến khuya. Nhờ vậy, đã dần thông thuộc và luyện tập hát các làn điệu bài chòi Bình Định…”, Văn Rạng kể.
Đảm nhiệm công việc cán bộ VHTT của xã Hoài Thanh hơn 10 năm qua, Văn Rạng luôn cố gắng sắp xếp thời gian tham gia các hoạt động góp phần phát triển phong trào hát dân ca, bài chòi ở địa phương. Văn Rạng tích cực tham gia nhóm dân ca bài chòi của anh Lý Thành Long (sáng tác, truyền dạy dân ca bài chòi ở thị trấn Tam Quan). Trong nhóm tập luyện các tiểu phẩm dân ca bài chòi cho các đơn vị của huyện tham gia nhiều hội thi, Văn Rạng được anh Lý Thành Long ưu ái cho nhận các vai có “nhiều đất diễn” thể hiện được giọng hát hay, khả năng diễn xuất tốt các vai người lớn tuổi, vai mùi. Từ đó, Văn Rạng đã gặt hái các giải thưởng, như giải B trong tổ khúc dân ca Điệu hò quê hương tại Liên hoan đàn và hát dân ca tỉnh Bình Định năm 2012; giải A (vai ông Mươi) trong tiểu phẩm Hôm nay, ngày mai tại Liên hoan các đội tuyên truyền lưu động tỉnh Bình Định năm 2013…
Văn Rạng cùng các thành viên trong nhóm Lý Thành Long cũng được mời tham gia trong chương trình “Dân ca nhạc cổ”, cùng tiểu phẩm dân ca bài chòi được Đài PT-TH Bình Định thu hình phát sóng phục vụ khán giả. Văn Rạng tâm sự: “Khi hết mình tham gia các hoạt động phong trào, tôi chỉ mong đưa các làn điệu bài chòi đến với nhiều người. Trong năm 2014, tôi đã góp mặt trong gần chục hội thi, hội diễn, liên hoan cấp huyện, tỉnh…”.
Tâm huyết với hội đánh bài chòi cổ
Năm 2011, khi nhận được thông báo của Trung tâm VH- TT - TT huyện Hoài Nhơn về việc tập huấn hội đánh bài chòi dân gian do Sở VH-TT &DL tổ chức, Văn Rạng đã tích cực tham gia.
“Phụ cấp cán bộ VHTT rất thấp, nên ở nhà có mở dịch vụ chụp ảnh cưới làm nguồn thu kinh tế chính. Vậy mà tôi cứ suốt ngày đi hoạt động văn hóa văn nghệ, công việc ở tiệm ảnh phải nhờ vợ thông cảm quán xuyến. Dù ảnh hưởng đến thu nhập kinh tế, nhưng vẫn thấy vui vì đóng góp cho công tác bảo tồn và phát huy di sản văn hóa phi vật thể…”
Lời tâm sự của Nguyễn Văn Rạng
“Bước đầu tiếp cận với cách hô bài chòi cổ trong tập huấn, thú thật cảm thấy rất khó. Tôi quyết tâm ở lại tại TP Quy Nhơn đúng 11 ngày không vắng buổi nào, để cố gắng tiếp thu hết những nội dung tập huấn. Sau đó, về vận động anh, chị tôi là hạt nhân văn nghệ của xã tham gia tập luyện. Tuy nhiên, mọi người còn rụt rè chưa hình dung nhiều về loại hình sinh hoạt văn hóa dân gian đã mai một từ rất lâu này nên còn chưa mạnh dạn….”, Văn Rạng chia sẻ. Sau đó, anh tiếp tục tham mưu cho UBND xã Hoài Thanh cử thêm 5 người tham gia tập huấn về hội đánh bài chòi cổ do Trung tâm VH - TT - TT huyện Hoài Nhơn tổ chức năm 2013.
Ngoài các hiệu đã được tập huấn, Văn Rạng đi tìm kiếm, vận động thêm một số nghệ nhân tham gia CLB bài chòi cổ xã Hoài Thanh (ra mắt đầu tháng 1.2014) do anh làm chủ nhiệm, đã tạo được ấn tượng tốt qua những lần tổ chức hội đánh bài chòi cổ thu hút rất đông người dân trong dịp lễ, tết.
Tại Ngày hội Văn hóa- Thể thao miền biển tỉnh lần thứ XI - 2014, CLB bài chòi cổ xã Hoài Thanh đã đoạt giải Nhì nội dung thi tổ chức hội đánh bài chòi cổ. Ông Lê Văn Tình, Giám đốc Trung tâm VH-TT-TT huyện Hoài Nhơn, nhận xét: “Văn Rạng là một trong những hạt nhân tiêu biểu trong phong trào hát dân ca, bài chòi. Thành công của CLB bài chòi cổ thí điểm đầu tiên của huyện ở xã Hoài Thanh ghi nhận nhiều công sức tâm huyết của Văn Rạng…”.
Trung tâm VH-TT-TT huyện Hoài Nhơn cũng đã giới thiệu Văn Rạng về hỗ trợ UBND xã Tam Quan Bắc triển khai xây dựng CLB bài chòi cổ. Suốt hơn 1 tháng trời, Văn Rạng nhiệt tình đến hướng dẫn người dân thôn Thiện Chánh 2, đến UBND xã tập luyện để ra mắt tổ chức thành công hội đánh bài chòi cổ dân gian vào 17.1 vừa qua. Ông Trần Đức Thảo, Phó trưởng thôn Thiện Chánh 2 kiêm Phó Chủ nhiệm CLB bài chòi cổ xã Tam Quan Bắc, nhìn nhận: “Sự nhiệt tình không quản ngại đường xa đến giúp đỡ của Văn Rạng, đã góp phần tiếp sức cho các thế hệ người dân trong thôn chúng tôi cùng tập luyện để đảm nhận vai trò lực lượng nòng cốt cho CLB bài chòi cổ xã Tam Quan Bắc…”.
MAI THƯ