Xóm “mò o”
Sở dĩ, xóm Cái Bố (thuộc đội 4 và đội 5), thôn Hòa Sơn, xã Bình Tường (Tây Sơn) có tên này là bởi, xóm có 220 hộ thì hết một nửa số hộ chuyên làm các sản phẩm từ cây mò o.
Ông Ngô Văn Thanh, trưởng thôn Hòa Sơn, cho biết: “Nghề làm các sản phẩm từ cây mò o (cây thuộc họ tre trúc, nhưng nhỏ hơn, mọc nhiều ở vùng rừng núi, nhất là ở huyện Vĩnh Thạnh) xuất hiện ở Hòa Sơn từ rất lâu, cả thôn có gần 250 hộ làm nghề, trong đó nhiều nhất là xóm Cái Bố với hơn 100 hộ làm. Trước, người dân ở đây chủ yếu dùng cây mò o để đan bồ đựng lúa hoặc vót thành những cây nan nhọn đầu ghim lá của cây thuốc lá. Hiện nay, do nhu cầu của thị trường nên đa số các hộ đều chuyển qua chẻ nan mò o để làm ghim dùng trong trồng dưa hấu. Những lúc rảnh rỗi, ngay cả các em học sinh cũng có thể phụ giúp cha mẹ để tăng thêm thu nhập gia đình”.
So với cây tre hay cây trúc thì cây mò o có độ dẻo, bền và người chẻ nan cũng ít tốn công hơn. Một người trung bình một ngày có thể chẻ được từ 3 đến 4 thiên nan (mỗi thiên là 50 bó nan nhỏ, mỗi bó khoảng 20 cộng nan). Với giá bán khoảng 40.000 - 50.000 đồng/thiên nan, thì ngoài làm nông, người dân nơi đây còn có thêm một khoản thu nhập đáng kể, góp phần cải thiện cuộc sống.
Chị Huỳnh Thị Thủy, 47 tuổi, nhà ở xóm 5, cho biết: “Tôi làm nghề này đã gần 20 năm. Làm công việc này được cái là mình không bị thúc ép về thời gian, làm mệt thì nghỉ, có thể tranh thủ làm bất kỳ lúc nào trong ngày, kể cả buổi tối. Mỗi ngày hai vợ chồng tôi chẻ được khoảng 7 thiên nan, bán được gần 300 ngàn đồng, cũng đủ chi tiêu trong gia đình”.
Chỉ vào đôi tay chi chít những vết sẹo do bị nan mò o cứa đứt, ông Trần Bá Đơn, 50 tuổi, nhà ở xóm 5, chia sẻ: “Nghề này hàng ngày tiếp xúc với những thanh nan sắc bén thì làm sao không bị cứa được, có lúc vết đứt cũ chưa kịp liền da non thì đã bị lại”.
Nghề làm các sản phẩm từ cây mo o là nghề phụ lúc nông nhàn nhưng lại giúp thêm thu nhập cho người dân ở Hòa Sơn. Tuy nhiên, để có nguyên liệu, hầu hết người dân đều lên rừng chặt cây mò o, nên để giữ gìn và phát triển nghề truyền thống này, cũng cần phải quy hoạch vùng nguyên liệu ổn định, tránh ảnh hưởng đến sự phát triển bền vững của rừng.
NGUYỄN HỒNG PHÚC