Ngày Xuân, nhớ - nghĩ quê nhà
Trong những ngày đón xuân mới Ất Mùi - năm 2015, Báo Bình Định đã trao đổi với một số các thức Việt kiều là người Bình Định những suy nghĩ về quê hương, đất nước, kỷ niệm Tết ở quê nhà và không khí đón Tết Việt ở xứ người, cùng những tâm tư nhân năm mới.
GS Nguyễn Văn Tuấn (Viện nghiên cứu Y khoa Garvan và Trường Đại học New South Wales, Úc)
Tết như cơ hội để suy nghĩ đổi mới, tự mình đổi mới
Tôi trưởng thành ở Việt Nam, nên tôi có rất nhiều kỉ niệm về Tết ở quê nhà. Tôi nhớ nhất những ngày giáp Tết, tôi đạp xe đạp về quê, và hai bên đường là đồng ruộng vàng ươm, y chang như ca từ của một ca khúc nổi tiếng.
Ngày mồng Một, cả đại gia đình tề tựu tại nhà bà ngoại tôi. Đó là một thời khắc đẹp nhất và ấm cúng nhất trong đại gia đình. Đó là ngày đoàn tụ đúng nghĩa vì anh em chúng tôi từ khắp nơi họp mặt ở nhà ngoại, kể nhau nghe những câu chuyện vui buồn trong năm qua, những câu chuyện trên ghế nhà trường. Các dì tôi thì bận rộn chuẩn bị bữa cúng, các dượng thì lo chuyện dựng rạp, khi rảnh thì đánh cờ tướng. Nghĩ lại, tôi thấy đó là một bức tranh rất sinh động và rất đẹp của ngày Tết dưới quê.Về đến nhà là tôi có việc làm ngay. Công việc của tôi là lau chùi bộ lư đồng bằng trấu, nói thì đơn giản nhưng để làm tốt việc và làm cho bộ lư bóng loáng là một kì công và phải tốn cả ngày trời. Đêm về thì công việc của tôi là "canh gác" nồi bánh tét, và tôi có thói quen đem theo cuốn sách để đọc dưới ánh lửa bập bùng, và kể chuyện cho đám nhỏ đang chống tay lên cằm say xưa nghe tôi kể chuyện Tam Quốc Chí! Ấn tượng đó không bao giờ phai nhoà trong kí ức của tôi.
Tôi phải nói rằng ở bên này (Úc- P.V) không có cái Tết đúng nghĩa. Dù vậy, chúng tôi vẫn cố gắng duy trì truyền thống một chút. Trước ngày Tết vẫn chuẩn bị nấu bánh tét, vẫn cố gắng đón giao thừa, và cũng có khi lì xì. Có nhiều người xin nghỉ một ngày, nhưng cũng có người vẫn đi làm bình thường. Ở bên này, ít có buổi xum họp gia đình như bên nhà.
Tết dĩ nhiên là một ngày rất thiêng liêng, nhưng là cái mốc mang tính biểu tượng của dòng thời gian liên tục. Tôi muốn nghĩ đến ngày Tết như là một cơ hội để suy nghĩ đổi mới, tự mình đổi mới. Người Trung Hoa có câu “Cẩu nhật tân, nhật nhật tân, hựu nhật tân” mà theo tôi hiểu là nếu muốn ngày hôm nay đổi mới thì ngày ngày đều phải luôn đổi mới, và lại tiếp tục đổi mới nữa. Tôi muốn nói rằng hãy lấy ngày Tết làm cái mốc để đổi mới chính mình, để phụng sự tốt hơn cho đất nước và sống tử tế với tha nhân.
Đức Phật từng nói rằng con người thường hai phạm hai sai lầm trên con đường đi đến chân lí: một là không đi đến cùng, và hai là không khởi động từ điểm đầu tiên. Do đó, ngày đầu năm là thời điểm lí tưởng để suy nghĩ về cách làm mới, tốt hơn, và tích cực hơn. Cá nhân tôi thì nghĩ cứ mỗi lần năm mới về tôi biết rằng mình mới được tái sinh một lần nữa, và khởi đầu một chương mới của cuộc sống. Mà chúng ta biết rằng, vạn sự khởi đầu nan, sự khởi đầu lúc nào cũng là phần quan trọng nhất của một công trình. Thành ra, tôi lúc nào cũng cố gắng tự làm mới mình khi năm mới về.
GS Trương Nguyệt Thành (Trường đại học Utah - Hoa Kỳ, Viện trưởng Viện Khoa học Công nghệ tính toán TP.HCM):
Hy vọng sẽ có cơ hội hợp tác với quê nội
Điều tôi nhớ nhất về Tết là không khí đại gia đình trong những ngày Tết quê nhà. Bạn có dịp gặp lại người thân có khi cả năm không gặp. Vì lịch dạy nên đã hơn 30 năm rồi tôi chưa có dịp ăn Tết ở quê nhà.
Nhân năm mới, tôi chúc cho độc giả báo Bình Định một năm mới an khang, thịnh vượng và dồi dào sức khỏe. Là đứa con của Bình Định tôi cũng muốn hợp tác phát triển khoa học và có cơ hội về thăm quê nội. Nhưng vì thời gian ở Việt Nam cũng không nhiều nên tôi đã toàn tâm cho phát triển Viện Khoa học Tính toán tại TP Hồ Chí Minh trong thời gian qua. Đây cũng là phong cách làm việc của tôi ‘thà không làm, còn khi đã quyết định làm thì phải làm cho đến nơi đến chốn’. Tôi biết Bình Định đang có những phát triển khoa học đáng khâm phục như dự án Trung tâm Quốc tế khoa học và giáo dục liên ngành của GS Trần Thanh Vân và gần đây nhất là dự án xây dựng Trung tâm Ứng dụng toán của GS Ngô Bảo Châu. Tôi hy vọng sẽ có cơ hội hợp tác với những trung tâm này và với Bình Định trong tương lai.Sống ở nước ngoài lâu năm, duy trì truyền thống dân tộc trở nên quan trọng. Lúc nhỏ khi ở Bồng Sơn (Hoài Nhơn) được bà nội dạy cho gói bánh tét nên hàng năm để đón Tết tôi hay gói một nồi chừng 12 đòn lớn. Tôi cũng dạy cho hai đứa con trai cách gói. Hai con tôi “nửa” Việt Nam “nửa” Nhật Bản và rất tự hào về cái “nửa” Việt Nam là biết gói bánh tét từ nếp sống. Hàng năm, tôi và một người bạn cũng là GS ở Đại học Utah thường tổ chức một buổi họp mặt với tất cả sinh viên và nghiên cứu sinh Việt Nam du học ở đây để chia sẻ không khí Tết qua những món ăn thuần túy mà mọi người làm. Đây cũng là cơ hội để mọi người gặp nhau vui vẻ.
TS. Nguyễn Chí Nghĩa (Trường Đại học Aomori Chuo Gakuin, Nhật Bản):
Tâm niệm và định hướng công việc theo chữ “chí”
Vì công tác trong ngành giáo dục, tham gia xúc tiến nhiều chương trình liên kết giáo dục giữa Việt Nam và Nhật Bản, kết hợp với việc tham gia nghiên cứu khoa học và triển khai những hoạt động xã hội tại Việt Nam, hàng năm tôi có điều kiện về quê hương để công tác và cảm nhận được những thay đổi của quê hương, đất nước. Làn sóng đầu tư nước ngoài không ngừng đổ vào Việt Nam, không chỉ đem lại những hiệu quả tích cực cho việc phát triển kinh tế, mà còn làm cho diện mạo của đô thị ngày càng khang trang hơn. Đi đến đâu tôi cũng thấy nhiều cơ sở sản xuất kinh doanh của những công ty nước ngoài với những công trình xây dựng rất quy mô và đẹp. Việt Nam càng ngày khẳng định vị thế là một nơi thu hút đầu tư trên thế giới. Một dẫn chứng thực tế đó là những năm gần đây, ở bên Nhật tôi nhận được rất nhiều lời đề nghị tư vấn về đầu tư sang Việt Nam từ những doanh nghiệp Nhật không chỉ tại tỉnh Aomori tôi đang sinh sống mà còn ở những tỉnh khác, không chỉ những doanh nghiệp lớn mà còn ngay cả doanh nghiệp nhỏ và vừa cũng rất quan tâm đến việc đầu tư sang Việt Nam.
Nhìn về yếu tố con người, điều này không chỉ tạo ra một nguồn việc làm rất lớn cho lao động tại Việt Nam mà còn là cơ hội tiến thân những bạn trẻ dám nghĩ, dám làm với nhiều hoài bão lớn. Nhiều bạn trẻ được săn đón và đảm nhận những vị trí cao ở doanh nghiệp nước ngoài; việc tìm kiếm nhân tài phù hợp cho dự án đầu tư sang Việt Nam cũng là một trong những lời đề nghị giúp đỡ nhiều nhất của những doanh nghiệp Nhật mà tôi có quen biết và giao lưu. Bên cạnh đó, nhiều bạn trẻ từ bỏ những vị trí mơ ước đó để khởi nghiệp để theo đuổi những hoài bão lớn hơn, rất nhiều sinh viên tốt nghiệp tôi biết đi theo con đường này.
Dù ở xa, đôi khi không thể về quê hương để tận hưởng được một cái Tết trọn vẹn, nhưng điều mà tôi cảm nhận được sâu sắc nhất khi nhớ về ngày Tết, khi không khí Tết về đó là một khoảng thời gian tĩnh lặng, dường như đẩy lùi đi những áp lực, lo toan của công việc thường ngày để mọi người tận hưởng cảm giác đầm ấm bên gia đình, người thân và nạp vào một nguồn năng lượng, sinh khí mới cho cuộc sống và công việc trong năm.
Do ở bên Nhật một năm học mới thường bắt đầu từ đầu tháng 4 và kết thúc vào đầu tháng 2 năm sau đó, nên đôi khi ngày Tết rơi vào những ngày thi học kỳ hoặc chương trình giảng dạy vẫn còn. Do đó, vào dịp Tết đến, chúng tôi thường tụ tập để nấu những món ăn Việt Nam hoặc đôi khi cùng nhau đi ăn nhà hàng; nếu không rơi vào giai đoạn thi học kỳ thì các bạn sinh viên sẽ rủ nhau đi chơi… Đối với những người con đất Việt, việc không thể về quê hương để đón Tết bên người thân đem lại cảm giác buồn và khao khát cảm giác ấm áp ngày Tết, nên mọi người cố gắng làm những điều gì đó để tạo nên và tận hưởng một ít không khí Tết ở nơi đất khách, quê người.
Nhân dịp năm mới, tôi xin chúc cho độc giả báo Bình Định ai ai cũng được sum vầy với gia đình, được nạp một nguồn năng lượng, một nguồn nhiên liệu vô hình nhưng vô giá mang tên “gia đình” vào những ngày Tết để mạnh mẽ đương đầu với những thách thức, chiến thắng những muộn phiền trong cuộc sống phía trước. Tôi xin chúc cho mọi người nhiều sức khỏe và nhiều niềm vui trong cuộc sống.
Về những dự định trong năm mới, tôi luôn tâm niệm và định hướng công việc của mình theo chữ “chí” (một điều gì đó tốt đẹp và điều mà mình kiên trì theo đuổi như là sự nghiệp) với ba hướng cụ thể là giáo dục, nghiên cứu khoa học và hoạt động xã hội. Trong năm mới, được tiếp sức hơn từ nguồn năng lượng “gia đình” vào những ngày Tết, tôi sẽ tiếp tục theo đuổi chữ CHÍ với ba hướng trên. Đăc biệt, tôi sẽ cố gắng hơn nữa để kết nối liên kết giáo dục giữa trường đại học tôi đang công tác với các trường đại học và phổ thông trung học ở Bình Định; triển khai nhiều dự án nghiên cứu thiết thực và nhiều hoạt động xã hội ý nghĩa hơn cho quê hương… để không thẹn và xứng đáng là một người con Bình Định.
TS Bùi Quốc Bảo (Trường Polytech Annecy-Chambéry, Đại học Savoie, Pháp)
Trở về Việt Nam, tôi cảm nhận sự thay đổi
Việt Nam là một trong những đất nước có nhịp tăng trưởng cao, đất nước chuyển mình hàng ngày hàng giờ. Với những người con xa quê hay bạn bè quốc tế, sau một thời gian quay lại Việt Nam là cảm nhận được sự thay đổi. Mong rằng trong những năm tới nền kinh tế đất nước sẽ phát triễn bền vững hơn, không có nhiều khoảng cách giữa người giàu và người nghèo; các vấn đề y tế, giáo dục, môi trường được quan tâm đúng mức.
Trong hồi nhớ về Tết quê nhà, tôi nhớ nhất đêm giao thừa quây quần bên gia đình. Tính ra đến nay đã bảy cái Tết tôi không được đón ở Việt Nam, không đón giao thừa với gia đình nên năm nay may mắn được về quê ăn Tết, tôi rất vui và háo hức
Ở Pháp, tại các thành phố lớn có nhiều người Việt và du học sinh, thường cũng có nhiều hoạt động đón Tết như văn nghệ, gói bánh chưng, bánh tét; đôi khi còn có cả múa lân, đốt pháo. Nhưng không phải lúc nào những hoạt động này cũng đúng vào giao thừa mà vào cuối tuần, vì nếu Tết rơi vào giữa tuần thì mọi người vẫn đi học đi làm bình thường.
Nhân dịp năm mới, tôi xin kính chúc quý độc giả Báo Bình Định và bà con tỉnh nhà sức khoẻ, hạnh phúc.