Bữa cơm của mẹ
Tôi sinh ra và lớn lên ở một vùng quê nghèo khó. Tuổi thơ chị em tôi cơ cực nhưng không lầm than, vì … chúng tôi có mẹ.
Cứ mỗi lần nhìn những đứa trẻ trong xóm khóc la khi được mẹ đút cơm là những ký ức ngày nhỏ hiện về đầy rẫy trong tâm trí.
Ngày chị em tôi còn nhỏ, có cơm ăn no là mừng rồi, mong gì thịt cá. Tới bữa ăn, đứa nào cũng cố gắng lua cơm, mắt cứ thom lom dòm chừng khi thấy nồi cơm mỗi lúc một vơi. Miếng ăn của nhà nghèo đơn sơ lắm. Bé Út có một câu quen thuộc: “Bữa cơm nhà mình có hai món. Một chén có mắm, một chén không”. Bé nói xong thì mấy chị em cười ằng ặc, chỉ mẹ là thở dài.
Chuyện làm tôi nhớ hơn cả là bữa ăn có tới hai nồi cơm. Cơm ba mẹ “đẹp”, bé muốn ăn!...Em Út cứ khóc, giãy nảy đòi ăn cùng ba mẹ. Ăn một miếng, bé càng khóc to hơn vì cợm, khó nhai… Cơm của ba mẹ độn bắp, mì đương nhiên đẹp vì đủ màu nhưng không ngon rồi. Các con ăn cơm trắng với rau muống luộc, ba mẹ cũng món rau luộc nhưng là lưỡi long (một dạng xương rồng mọc ngoài hàng rào, giống bàn chải nhưng không có gai). Tới bây giờ, anh tôi vẫn cứ nhớ kỷ niệm về trái chuối chát non. Anh kể, hồi đó, tới bữa cơm, mẹ hay cầm trái chuối chát non chấm mắm đục, ăn một miếng cơm, cắn một miếng chuối trong khi mấy anh em thì ăn cơm cá. Anh hỏi mẹ, sao không ăn cá? Mẹ bảo, ăn chuối chát chấm mắm ngon hơn. Anh chạy lại, giật trên tay mẹ, cắn một miếng, ôi, nó đắng chát, nhả ra không kịp.
Có một dạo tôi bệnh. Chạy vạy để kiếm tiền đi bệnh viện lớn. Cả nhà làm nông, mình tôi là giáo viên nên không dám hỏi mượn người nhà.
Khám bệnh thì nhập viện luôn. Biết tin, mẹ đón xe vô bệnh viện chăm sóc, dúi vào tay tôi xấp tiền phẳng phiu, bảo lo viện phí. Tới bữa cơm, mẹ đi xin cơm từ thiện, nếu phải mua cơm mẹ luôn dặn: “Mua cho mẹ đĩa cơm nhỏ đấy, đĩa to mẹ ăn không hết đâu. Đổ cơm thừa ở bệnh viện thì không nên”.
Nhà có một vườn rau. Mẹ xới đất, gieo hạt. Hầu như ngày nào mẹ cũng ra vườn rau bắt sâu, nhổ cỏ. Đêm, mẹ rưới tro lên các luống rau, mẹ giải thích để ban đêm sâu bò ra gặp tro thì cay mắt mà chết. Mẹ không dùng phân, thuốc. Rau của mẹ là rau sạch. Bữa cơm nào cũng có rau. Tôi thì chỉ thích thịt cá, thấy mẹ ăn rau ngồn ngộn nhìn rất ngon nhưng vẫn không đụng đũa vào rau. Mẹ bảo: “Cơm không rau như nhà giàu chết không trống”. Rồi mẹ còn dặn, mai mốt mẹ có cưỡi hạc quy tiên, giỗ mẹ chỉ cần cơm với rau là được rồi.
Mẹ tôi là thế đấy. Cả đời chắt chiu dành dụm cho con. Mẹ ăn uống giản dị, luôn miệng nhắc chị em tôi “Miếng ăn là miếng tồi tàn…”.
NGUYỄN THỊ BÍCH NHÀN