Mâu thuẫn trong văn bản hướng dẫn thi hành Luật Đất đai năm 2013 của Bộ TN-MT và Bộ Tư pháp:

Mỗi bộ mỗi hướng, biết theo bộ nào?

Luật Đất đai 2003 và Khoản 3, Điều 167 Luật Đất đai 2013 đều có quy phạm tùy nghi công dân, tổ chức khi có quan hệ hợp đồng liên quan quyền sử dụng đất thì được phép lựa chọn các tổ chức hành nghề công chứng hoặc UBND cấp xã để ký kết hợp đồng, nhằm tạo điều kiện cho tổ chức, cá nhân thuận lợi hơn trong việc xác lập các hợp đồng.

Thế nhưng, việc triển khai và tổ chức thực hiện quy phạm tùy nghi trên còn trở ngại bởi các quy định vừa trái luật vừa chồng chéo giữa Bộ TN-MT và Bộ Tư pháp; giữa Bộ Tư pháp với chính quyền địa phương (tỉnh, thành phố); thậm chí còn mang hơi hướm tùy tiện và có phần khó hiểu.

Cụ thể, trước đây khi thực hiện Luật Đất đai 2003, trên cơ sở ý kiến của Bộ Tư pháp, ngày 13.7.2009, UBND tỉnh Bình Định đã ban hành Quyết định số 22/2009/QĐ-UBND quy định thẩm quyền công chứng, chứng thực các hợp đồng, giao dịch liên quan đến bất động sản trên địa bàn tỉnh Bình Định của các tổ chức hành nghề công chứng; UBND cấp huyện và UBND cấp xã.

Người dân đến công chứng giấy tờ nhà đất tại Phòng Công chứng nhà nước số 3 (huyện Hoài Nhơn). Ảnh: THU HÀ

Theo đó, trên địa bàn huyện Hoài Nhơn, có 2 thị trấn (Bồng Sơn, Tam Quan) và 4 xã (Hoài Tân, Hoài Đức, Hoài Xuân và Hoài Thanh) phải chuyển giao thẩm quyền chứng thực hợp đồng, văn bản thực hiện quyền của người sử dụng đất từ UBND cấp xã sang các tổ chức hành nghề công chứng.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy, UBND của 2 thị trấn và 4 xã nêu trên đủ năng lực để chứng thực, ở các địa phương này cũng chưa phát sinh vụ việc khiếu kiện nào liên quan do việc chứng thực không chặt chẽ về nội dung hoặc hình thức dẫn đến hợp đồng phải vô hiệu. Bảo lý do là cách trở địa lý thì lại càng không. Vì vậy, có ý kiến cho rằng phải chăng vì muốn tạo điều kiện “công ăn việc làm” cho các tổ chức hành nghề công chứng mà Bộ Tư pháp phải chỉ đạo các địa phương chia “thị phần” các hợp đồng liên quan quyền sử dụng đất như vậy?

Trong khi đó, thực hiện Luật Đất đai năm 2013, ngày 22.10.2014 Bộ TN-MT có Công văn số 4591/BTNMT-PC gửi UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương về việc thực hiện các quy định về công chứng, chứng thực theo quy định Luật Đất đai 2013 (tinh thần cho phép lựa chọn quy phạm tùy nghi). Vì vậy, ngày 3.11.2014, UBND tỉnh Bình Định ban hành Công văn số 4906/UBND-KTN, yêu cầu “UBND các huyện, thị xã, thành phố nghiêm túc thực hiện quy định về công chứng, chứng thực hợp đồng, văn bản thực hiện các quyền của người sử dụng đất theo quy định của Luật đất đai năm 2013 để tạo điều kiện thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp khi thực hiện các thủ tục; tránh tình trạng bắt buộc phải công chứng tại tổ chức hành nghề công chứng không đúng quy định”.

Nhưng đến ngày 21.11.2014, Bộ Tư pháp lại ban hành Công văn số 4800/BTP-BTTP, yêu cầu “các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đã ban hành quyết định của UBND cấp tỉnh về chuyển giao thẩm quyền chứng thực hợp đồng, văn bản thực hiện quyền của người sử dụng đất từ UBND cấp xã sang các tổ chức hành nghề công chứng thì tiếp tục thực hiện để bảo đảm sự ổn định, không đặt vấn đề chuyển giao lại cho UBND cấp xã, tránh xáo trộn và khó khăn cho yêu cầu công chứng, chứng thực tại địa phương”.

Với quy định này thì 6 xã, thị trấn ở huyện Hoài Nhơn trước đây đã chuyển giao thẩm quyền chứng thực cho các tổ chức hành nghề công chứng theo Quyết định 22/2009/QĐ-UBND của UBND tỉnh bây giờ tiếp tục lại không được phép chứng thực các hợp đồng, văn bản liên quan đến bất động sản.

Thiết nghĩ, Khoản 3, Điều 167 Luật Đất đai 2013 đã quy định rất rõ ràng về quy phạm tùy nghi nên trong trường hợp này Bộ Tư pháp cũng không nhất thiết phải có công văn hướng dẫn trên. Nếu có hướng dẫn thì cũng nên thực hiện theo tinh thần Công văn 4591/BTNMT-CP của Bộ TN-MT để đảm bảo nguyên tắc tối cao của Luật, tạo điều kiện cho dân khi tham gia các quan hệ về đất đai, đáp ứng yêu cầu cải cách hành chính trong giai đoạn hiện nay.

Được biết, hiện nay không chỉ có Hoài Nhơn mà còn nhiều địa phương cũng lúng túng không biết nên thực hiện chủ trương của Bộ TN-MT hay của Bộ Tư pháp vì đều là công văn của hai bộ cùng cấp. Vì vậy, đề nghị UBND tỉnh sớm có văn bản hướng dẫn chính thức để các địa phương thực hiện cho đúng với tinh thần của Luật Đất đai 2013.

HUỲNH HOA