Một người Hre làm nỏ giỏi
Anh Ðinh Văn Xác (45 tuổi), người dân tộc Hre ở thôn 1, xã An Hưng, huyện An Lão không chỉ biết bắn nỏ mà còn biết cách làm ra cây nỏ tốt. Những chiếc nỏ anh làm ra không chỉ phục vụ cho các lễ hội, phong trào TDTT ở địa phương mà còn được nhiều người chơi nỏ trong tỉnh đặt làm.
Ngày nay, nỏ không còn thông dụng trong đời sống cộng đồng, nhưng trong sinh hoạt của đồng bào dân tộc thiểu số ở các huyện miền núi, nỏ vẫn còn một vài người sử dụng trong thi bắn nỏ. Nỏ còn được sử dụng là còn có người làm ra nó, mà anh Đinh Văn Xác là một trường hợp hiếm hoi. “Tôi có niềm đam mê đặc biệt với nỏ, từ nhỏ tôi đã thích nỏ, rồi nhìn lén người ta, học làm theo, nhưng phải rất lâu và tôi cũng không nhớ nổi hỏng bao nhiêu cái mới có thể làm được cái nỏ như ngày hôm nay. Chỉ biết là nhiều lắm”, anh Xác tâm sự về cách học làm nỏ của mình.
Mặc dù làm nỏ không phải là nghề chính của anh Xác, nhưng khi lên huyện An Lão hỏi nơi đặt làm nỏ thì ai cũng biết nhà anh. Không chỉ biết làm nỏ, các thành viên trong gia đình anh cũng là những “xạ thủ” có tiếng của vùng với chiếc nỏ đơn giản. Tham gia lễ hội và các phong trào TDTT của huyện ở môn bắn nỏ, các tay nỏ của gia đình anh luôn giành giải Nhất. Hiện con trai anh là Đinh Văn Hiếu (lớp 12) cũng là hạt nhân môn bắn nỏ của Trường THPT số 2 An Lão.
Người thạo việc, để chế tạo một cái nỏ cũng phải hết một ngày khi có đầy đủ dụng cụ. Nguyên liệu để làm nên nỏ có 2 phần chính đó là phần thân (cây) và dây. Có thể dùng tre, cây béc, cây xay nhưng người ta vẫn chuộng nhất là cây xay vì độ dẻo và cứng của nó; dây được làm từ mây, mê nú (một dạng dây tre), dây gai - đây là loại dây chắc, tạo sức bật tốt. Tên bắn nỏ được làm từ cây giang. Anh Xác cho biết: “Phần khó nhất khi chế tạo nỏ chính là mương, nơi điều chỉnh cân bằng 2 cánh nỏ. Cái này chỉ người có kinh nghiệm, làm nhiều mới biết”. Anh Xác có thể làm được cả nỏ cải tiến và nỏ truyền thống (nỏ lẫy).
Hiện nay, anh Xác làm nỏ khi có người đặt và được làm bán cho các huyện lân cận như Hoài Ân, Hoài Nhơn và cả TP Quy Nhơn để treo tường, trang trí. Anh còn thường xuyên cung cấp nỏ cho Trường THPT số 2 An Lão và Trường Phổ thông Dân tộc nội trú An Lão dùng để các thầy dạy học. Mỗi khi đi thi TDTT hoặc tới mùa lễ hội thì số lượng người đặt làm nỏ nhiều hơn.
Thầy Nguyễn Thành Sơn, giáo viên thể dục Trường THPT số 2 An Lão, cho biết: “Bản thân tôi cũng chơi nỏ, và dạy bắn nỏ cho học sinh, tôi rất tin dùng nỏ do anh Xác chế tạo vì độ cân bằng cao, dáng nỏ cũng đẹp”.
MỸ HẠ
Có đam mê thì cái gì cũng làm được, người làm được những công việc như anh rất hiếm, mong anh cố gắng giữ gìn và truyền lại cách làm nỏ cho thế hệ sau... Cảm ơn anh vì đã giữ được truyền thống dân tộc mình....