Phiên họp 36, Ủy ban Thường vụ Quốc hội: Quyết định tập thể, sao quy trách nhiệm cá nhân?
Chất vấn về vấn đề oan sai, nghĩa vụ bồi thường Nhà nước khi để xảy ra oan sai tại Phiên họp 36, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, sáng 13.3, một số đại biểu Quốc hội nêu vấn đề: Tại sao tòa án xét xử theo chế độ tập thể, quyết định theo đa số, nhưng lại quy trách nhiệm và truy cứu hình sự với chỉ riêng chủ tọa?
Cụ thể, đại biểu Đỗ Văn Đương (Ủy viên thường trực Ủy ban Tư pháp của Quốc hội) nói, liên quan đến vụ án ông Nguyễn Thanh Chấn bị kết án oan, thẩm phán Phạm Tuấn Chiêm đã bị khởi tố. Tuy ông Chiêm không kêu oan, nhưng bày tỏ bức xúc rằng việc truy cứu trách nhiệm chỉ với riêng ông Chiêm là không công bằng. Trong vụ án ông Chấn, Hội đồng xét xử có 3 thẩm phán, xét xử theo chế độ tập thể, quyết định theo đa số. Về nguyên tắc, chủ tọa phiên tòa không thể “bảo 2 thẩm phán bên cạnh phải quyết định ông Chấn phạm tội”.
Trả lời vấn đề này, Chánh án TAND tối cao Trương Hòa Bình cho biết, riêng trong vụ ông Phạm Tuấn Chiêm, hiện nay cũng vẫn chưa xác định được ý thức chủ quan, mà chỉ do nhận thức. Vụ này, Viện Kiểm sát vẫn chưa chuyển hồ sơ ra tòa, nên chưa có căn cứ nói rằng ông Phạm Tuấn Chiêm có tội hay không.
Về phần bồi thường thiệt hại chậm cho ông Chấn theo chất vấn của đại biểu Lê Thị Nga (Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp), Chánh án TAND tối cao nói, mọi thủ tục về phía tòa án đã xong, chỉ còn chờ tài liệu do phía gia đình ông Chấn cung cấp để bồi thường theo đúng Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước.
Chánh án TAND tối cao Trương Hòa Bình nhấn mạnh, trong số 5 vụ án nổi cộm mà dư luận quan tâm, gồm vụ án Hồ Duy Hải (Long An), vụ Vũ Văn Trưởng (Hải Phòng), vụ Hàn Đức Long, vụ Nguyễn Thanh Chấn (Bắc Giang), vụ Huỳnh Văn Nén, chỉ có vụ án Nguyễn Thanh Chấn là đã kết luận có oan sai. 4 vụ án còn lại vẫn đang được xem xét một cách thận trọng.
Với vụ án Hồ Duy Hải (Long An) bị kết tội giết 2 nữ nhân viên Bưu điện Cầu Voi và cướp tài sản, bị tuyên tử hình, sau đó Chủ tịch nước đề nghị tạm hoãn thi hành án để xem xét lại, người đứng đầu ngành tòa án nói, đến nay vẫn chưa có căn cứ để kháng nghị vụ án.
Hiện nay, một tổ công tác liên ngành đã được thành lập để xem xét lại vụ án Hồ Duy Hải. Khi đoàn công tác liên ngành vào phúc tra thì Hồ Duy Hải vẫn nhận tội, chỉ xin giảm án hoặc thi hành án sớm. Quốc hội hiện cũng đang giám sát vụ án này. Sau khi có kết luận giám sát, vụ án sẽ được xem xét lại một cách thận trọng, nếu đủ căn cứ thì kháng nghị, không đủ căn cứ thì sẽ thực thi bản án theo đúng quy định của pháp luật.
Về vụ án Nguyễn Văn Chưởng (Hải Phòng), bên viện kiểm sát đã có kháng nghị theo hướng giảm tử hình xuống chung thân, nhưng hội đồng thẩm phán TAND tối cao không đồng ý và bác kháng nghị. Căn cứ vai trò của Chưởng là người cầm đầu, chủ mưu nên hậu quả đến đâu thì phải chịu trách nhiệm đến đó. Tuy việc tấn công của Chưởng không trực tiếp khiến nạn nhân tử vong, nhưng người gây tử vong cho nạn nhân thuộc băng nhóm của Chưởng, do Chưởng cầm đầu, chỉ huy. Vụ án này cũng đang được Quốc hội giám sát, nên TAND tối cao cũng chờ kết luận giám sát và sẽ tiếp tục xem xét một cách thận trọng. Vụ án này không phải là án oan.
Vụ án Hàn Đức Long (Bắc Giang) bị tuyên tử hình về tội hiếp dâm trẻ em, giết người, trong khi Nguyễn Bá Mai cũng phạm tội hiếp dâm trẻ em, giết người chỉ bị tuyên án chung thân, Chánh án Trương Hòa Bình giải thích: Tội hiếp dâm trẻ em, với nạn nhân là trẻ em dưới 13 tuổi, có khung hình phạt rất rộng, từ 13 năm đến chung thân hoặc tử hình. Các hội đồng xét xử căn cứ vào tình tiết của từng vụ án, thủ đoạn, hành vi, tính chất nghiêm trọng của hành vi, những tình tiết tăng nặng hoặc giảm nhẹ để có quyết định. Đây là quyết định độc lập của hội đồng xét xử và chánh án không thể tác động vào quyết định này. Khi có căn cứ thì chánh án hoặc viện trưởng viện kiểm sát mới có thể kháng nghị. Riêng vụ án Hàn Đức Long, Chánh án TAND tối cao đã có kháng nghị và Hội đồng thẩm phán TAND tối cao đã chấp nhận kháng nghị, hủy án để điều tra lại.
Theo Chiến Thắng (QĐND)