Gặp hai học sinh đạt giải Nhì Cuộc thi KHKT cấp Quốc gia
Đó là Cao Tiến Trung và Võ Thị Trúc Ly, học sinh lớp 12 chuyên Hóa Trường THPT chuyên Lê Quý Đôn. Tại Cuộc thi Khoa học kỹ thuật (KHKT) cấp Quốc gia dành cho học sinh trung học năm 2015 khu vực phía Nam, 2 học sinh tham gia dự án Nghiên cứu ứng dụng hạt chùm ngây để xử lý nước lũ thành nước sinh hoạt tại Bình Định (do thầy Hà Huy Giáp, Tổ trưởng Tổ Hóa hướng dẫn), đã đạt 2 giải Nhì ở vòng thi lĩnh vực và vòng thi toàn cuộc.
Dự án giàu tính nhân văn
Gặp 2 học sinh trở về sau cuộc thi, chúng tôi cảm nhận niềm vui còn lấp lánh trong giọng nói, tiếng cười của các em. Cao Tiến Trung tâm sự: “Quê nội tôi ở thôn Vĩnh Đức, xã Ân Tín, nằm giữa hai con sông Lại Giang và Kim Sơn. Mỗi mùa mưa đến, cả xã chìm trong biển nước lũ. Lũ rút, người dân không có nước sinh hoạt, đành phải chấp nhận dùng nước lũ có nhiều hợp chất độc hại và vi khuẩn gây các bệnh về đường ruột như tiêu chảy, giun sán. Chứng kiến những điều đó, từ lâu, trong tôi đã ấp ủ ý tưởng tìm kiếm những vật liệu có sẵn trong tự nhiên có khả năng xử lý nguồn nước lũ thành nước sinh hoạt, giúp người dân những vùng nông thôn nghèo như quê nội đỡ nhọc nhằn”.
Nhiều lần về thăm nội vào mùa lũ, Cao Tiến Trung để ý những hố nước lũ nằm bên dưới gốc cây chùm ngây thường trong vắt đến nỗi có thể dùng để rửa mặt. Cậu học sinh trường chuyên thắc mắc: Hay là hạt chùm ngây có thể lọc được nước lũ?
Khi đem thắc mắc chia sẻ với cô bạn học Võ Thị Trúc Ly, cả hai đi đến thống nhất: Phải làm sáng tỏ việc này, bởi nếu đúng vậy thì kết quả sẽ mang lại ích lợi rất nhiều cho người dân các vùng lũ. Cả hai đã quyết định tham gia Cuộc thi KHKT với đề tài này.
Dự án được thực hiện rất công phu với sự giúp đỡ, hỗ trợ tích cực của thầy Hà Huy Giáp, cùng một số đơn vị liên quan đến lĩnh vực khoa học môi trường như khoa Hóa Trường ĐH Quy Nhơn, Viện Sốt rét ký sinh trùng côn trùng Quy Nhơn.
Các hạt chùm ngây có chất lượng tốt được chọn ra, bóc bỏ hạt khỏi nhân. Thu lấy nhân bên trong hạt, sấy nhẹ ở 400C -700C trong 24 giờ rồi đem nghiền nhỏ. Nhân hạt chùm ngây sau khi được xay nhỏ thành bột mịn dùng làm chất keo tụ trong nghiên cứu. Mẫu nước lũ được lấy ở 3 con sông: Lại Giang, Tuy Phước và Hà Thanh. Nước lũ được cho qua lớp keo tụ là nhân hạt chùm ngây xay nhuyễn, lắng nước rồi lọc ra. Theo kết quả phân tích, mẫu nước sau khi xử lý đã xử lý được gần như triệt để hàm lượng COD, Fe, Mn. Ngoài ra, còn xác định được hàm lượng vi khuẩn Ecoli và Colifom trong mẫu nước lũ trước và sau xử lý và việc sử dụng vật liệu từ hạt chùm ngây có thể kháng khuẩn triệt để.
Dự án của trường chuyên Bình Định đã được Ban tổ chức trao giải Nhì và trong bài phát biểu tổng kết còn được biểu dương với đầy sự trân trọng về ý tưởng mang tính nhân văn, sản phẩm dễ làm, có tính kinh tế cao và cách trình bày đầy thuyết phục bằng tiếng Anh.
Bước khởi đầu đáng nhớ
Tự nhìn nhận mình, Cao Tiến Trung và Võ Thị Trúc Ly cho rằng, cả hai có nhiều điểm giống nhau là ham học hỏi, tò mò, thích khám phá những sự vật, hiện tượng xung quanh mình, luôn hứng thú với việc nghiên cứu.
“Chúng tôi luôn muốn có cơ hội áp dụng những gì đã học ở lớp vào giải quyết những vấn đề bức xúc trong cuộc sống”, Trúc Ly bày tỏ. Chính vì vậy mà cả hai đã lao vào thực hiện thật nhiều phần việc trong dự án này ở khả năng có thể.
Nhắc đến kỷ niệm ở vòng thi cấp Quốc gia, cả hai cho rằng có quá nhiều điều đáng nhớ. Đó là sự choáng ngợp trước một cuộc thi quy mô, những lo lắng, bối rối, cả chút “rối ren nội bộ” ở phần dựng sản phẩm. Ở phần thuyết trình dự án, dù đã chuẩn bị thuyết trình bằng cả tiếng Việt và tiếng Anh, nhưng cả hai đang trong tâm thế trình bày bằng tiếng Việt thì thầy Giáp thông báo nói luôn bằng tiếng Anh. “Vậy là cả hai động viên nhau cùng cố gắng”, Trung kể.
Trở về từ sau cuộc thi, Trung và Ly tiếp tục việc học để nuôi dưỡng ước mơ vào được Trường ĐH Y Dược TP Hồ Chí Minh. Cả hai chia sẻ, cuộc thi là một kỷ niệm đẹp của đời học sinh, cũng là bước khởi đầu đáng nhớ cho những nghiên cứu lớn hơn trong cuộc đời.
“Vì thời gian dành cho nghiên cứu đề tài quá ngắn (từ tháng 9-12.2014), nên chúng tôi chưa nghiên cứu và ứng dụng triệt để phần nước thải sau xử lý. Theo nghiên cứu của chúng tôi, thành phần nước thải sau khi lọc lấy nước sạch, chứa chủ yếu là chất mùn hữu cơ, một số khoáng chất và đặc biệt là phần bã thải dịch chiết của vật liệu hạt chùm ngây còn dư thừa, chứa hàm lượng đạm cao, có thể dùng làm phân bón vi sinh rất tốt. Đây sẽ là ý tưởng cho nghiên cứu tiếp theo của chúng tôi”, cả hai khẳng định.
NGỌC TÚ