Diệt bọ gậy phòng sốt xuất huyết:
Cần chú ý dụng cụ phế thải chứa nước
Đó là một trong những kiến nghị quan trọng của Giám đốc Trung tâm Y tế dự phòng tỉnh Bùi Ngọc Lân và các cộng sự qua đề tài Nghiên cứu đặc điểm dịch tễ bệnh sốt xuất huyết Dengue (SXHD) giai đoạn 2007-2014 ở tỉnh Bình Định và một số biện pháp kiểm soát véc-tơ truyền bệnh bền vững dựa vào cộng đồng.
Trong giai đoạn 2007-2014, tình hình SXHD trên địa bàn tỉnh Bình Định diễn biến phức tạp, số mắc/chết tăng cao, công tác phòng chống dịch gặp nhiều khó khăn. “Đây chính là động lực để chúng tôi thực hiện đề tài nghiên cứu nhằm xác định một số đặc điểm dịch tễ bệnh SXHD trên địa bàn tỉnh, đánh giá hoạt động của cộng tác viên (CTV) phòng chống SXH, từ đó đề xuất những biện pháp phòng chống phù hợp với tình hình địa phương”, thạc sĩ Bùi Ngọc Lân chia sẻ.
Công tác phòng chống sốt xuất huyết ở tỉnh ta vẫn còn nhiều khó khăn.
- Trong ảnh: Phun hóa chất phòng dịch bệnh sốt xuất huyết ở huyện Tuy Phước.
Một trong những kết quả nghiên cứu đáng chú ý của đề tài là đưa ra đặc điểm ổ bọ gậy nguồn SXHD trên địa bàn tỉnh. Theo đó, ổ bọ gậy nguồn phổ biến nhất ở Bình Định là dụng cụ phế thải có chứa nước xung quanh nhà (chiếm tỉ lệ 33%), trong đó chủ yếu là lốp xe hỏng, sọ dừa, chén bát bể. Đứng thứ 2 là xô, thùng chứa nước sinh hoạt (22%); tiếp đến là chum chứa nước sinh hoạt dưới 100 lít (14%), lọ cắm hoa (12%) và bể cảnh (7%). Xu hướng để lọ hoa liên tục trên bàn thờ cùng sự “lên ngôi” của “cây ôm đá” trong bể cảnh là yếu tố thuận lợi để bọ gậy phát triển.
Thạc sĩ Bùi Ngọc Lân nhận định: “Kết quả khảo sát đó cho thấy, việc tổ chức thu gom, xử lý các phế thải có thể chứa nước, thường xuyên súc rửa dụng cụ chứa nước trong gia đình, lọ cắm hoa và cải tạo các bể cây cảnh có ý nghĩa quyết định trong việc loại trừ ổ chứa bọ gậy và khống chế dịch bệnh SXHD trên địa bàn tỉnh”.
CTV phòng chống SXHD là những người ở ngay trong cộng đồng, vừa giúp kiểm tra, kiểm soát các ổ chứa bọ gậy, vừa tuyên truyền vận động cộng đồng tự giác kiểm tra, loại trừ ổ bọ gậy trong gia đình. Tuy nhiên, theo kết quả điều tra của đề tài, khó khăn lớn nhất của CTV hiện nay là mức phụ cấp cho họ quá thấp, chỉ 50.000 đồng/tháng, chưa tương xứng với nhiệm vụ của CTV. Bên cạnh đó, đội ngũ CTV thường xuyên thay đổi (chỉ có 59,3% CTV có thời gian hoạt động trên 3 năm) nên cũng ảnh hưởng đến kết quả hoạt động.
Cụ thể, trong công tác diệt bọ gậy, cần hướng dẫn người dân tập trung thu gom và phá hủy dụng cụ phế thải như lốp xe hỏng, chén bát bể, sọ dừa, chum vại, chai lọ bể… xung quanh nhà. Cần đậy kín và súc rửa thường xuyên ít nhất 1 lần/tuần các dụng cụ chứa nước như xô, thùng, chum, vại, lọ cắm hoa; cho cát hoặc thả cá vào bể cây cảnh.
Bên cạnh đặc điểm ổ bọ gậy nguồn SXHD, đề tài nghiên cứu cũng đưa ra nhiều thông tin quan trọng. Tỉ lệ mắc/chết do bệnh SXHD tỉnh Bình Định ở mức cao, tỉ lệ mắc trung bình cho cả giai đoạn 2007-2014 là 86,5/100.000 dân; tỉ lệ chết/mắc là 0,18%. Bệnh có xu hướng chu kỳ 3 năm tăng cao một lần; xuất hiện ở tất cả các tháng trong năm, xu hướng chung là ca bệnh tăng từ tháng 4 - 6 và đạt đỉnh vào khoảng từ tháng 7-12.
Bệnh SXHD xuất hiện ở tất cả các địa phương trong tỉnh, trọng điểm là TP Quy Nhơn, huyện Phù Mỹ, Phù Cát, Tuy Phước, Hoài Nhơn. Tỉ lệ mắc bệnh ở nhóm trên 15 tuổi là 71,7% và trẻ em từ 15 tuổi trở xuống là 28,3%. Tuy nhiên, các ca bệnh nặng lại tập trung chủ yếu ở trẻ dưới 15 tuổi, chiếm 72,6% trong tổng số ca bệnh nặng.
Ngoài ra, chỉ số véc-tơ điều tra trong ổ dịch qua các năm đều vượt ngưỡng nguy cơ và cao hơn nhiều so với chỉ số giám sát định kỳ. Chỉ số mật độ muỗi trung bình hằng năm từ 0,55 - 0,84; chỉ số nhà có muỗi từ 26,7 - 33,6%. Có mối liên quan giữa lượng mưa trong tháng và chỉ số véc-tơ, chỉ số bệnh nhân, thể hiện qua việc chỉ số côn trùng và bệnh nhân tăng khi lượng mưa tăng.
NGUYỄN VĂN TRANG