Hội thảo quốc tế về biến đổi khí hậu:
Tìm giải pháp ứng phó với thiên tai
Tại Hội thảo quốc tế “Hội nhập khu vực tiểu vùng sông Mekong trong bối cảnh biến đổi khí hậu (BĐKH) - Một cái nhìn cận cảnh” vừa tổ chức tại TP Quy Nhơn, các nhà khoa học, nhà quản lý của 2 nước Việt Nam và Thái Lan đã trao đổi thông tin xung quanh “cơn lũ lịch sử” tại TP Quy Nhơn năm 2009 và “cơn đại hồng thủy” tại Thái Lan năm 2011, rút ra nguyên nhân, đề ra các giải pháp ứng phó với BĐKH.
Các đại biểu tham dự Hội thảo đến từ Viện Chuyển đổi môi trường và xã hội (ISET), Viện Nghiên cứu chiến lược và chính sách khoa học công nghệ của Việt Nam; Vụ Quy hoạch đô thị và nông thôn - Bộ Nội vụ Thái Lan, Viện Môi trường Thái Lan… Theo tiến sĩ Michael Digregorio, chuyên gia tư vấn ISET, thành viên Dự án “Nghiên cứu tác động của ngập lụt đến quy hoạch đô thị Quy Nhơn trong bối cảnh BĐKH”: Cơn bão Mirinae xảy ra vào tháng 11.2009 tại Bình Định đã gây ra đợt lũ lụt lớn nhất trong 40 năm qua tại TP Quy Nhơn, gây ngập sâu nhiều khu vực, nhất là các phường Nhơn Bình, Nhơn Phú. Cơn lũ đã làm chết 5 người cùng nhiều thiệt hại về tài sản khác, tổng thiệt hại 887 tỉ đồng.
Theo tiến sĩ Thongchai Roachanakanan, kiến trúc sư cao cấp - Vụ Quy hoạch đô thị và nông thôn (Bộ Nội vụ Thái Lan), trận lũ lụt năm 2011 diễn ra dai dẳng và tồi tệ nhất tại Thái Lan trong hơn 50 năm qua; kéo dài 3 tháng, ảnh hưởng trực tiếp tới 1/3 số tỉnh, thành và 3/4 diện tích Thái Lan; trong đó có 300 ngàn ha đất nông nghiệp; 930 nhà máy ở 28 tỉnh, thành cùng nhiều khu công nghiệp lớn. Đợt lũ lụt đã làm 506 người thiệt mạng; tổng thiệt hại khoảng 4,9 tỉ USD.
Theo các chuyên gia thuộc Dự án nghiên cứu tác động của ngập lụt ở Quy Nhơn, trận bão lũ năm 2009 gây thiệt hại nặng nề có nhiều nguyên nhân, bên cạnh yếu tố “thiên tai”, còn có yếu tố con người. Cư dân thành phố hoàn toàn bị bất ngờ trước cơn lũ, không kịp trở tay. Đồng thời, hệ thống đê, kè trên địa bàn được xây dựng hầu như không có sự phối hợp với nhau. Bên cạnh đó là việc nâng cấp hệ thống đường giao thông, các cầu mới không đủ khẩu độ thoát nước và một số công trình được xây dựng ngay trong vùng thoát lũ, chặn dòng chảy, làm giảm yếu tố thoát nước.
Gần giống với Bình Định, chính quyền và người dân Thái Lan cũng bất ngờ trước cơn lũ 2011. Theo các nhà nghiên cứu Thái Lan, do thiếu những trang thiết bị nên Cục Khí tượng Quốc gia Thái Lan đã không thể dự báo chính xác lượng mưa và dẫn tới những điều chỉnh không hợp lý. Tiến sĩ Thongchai Roachanakanan cho biết: Hậu quả của đợt lũ lụt năm 2011 ở Thái Lan có nhiều nguyên nhân, trong đó có việc quy hoạch đô thị, quy hoạch các khu, cụm công nghiệp thiếu hợp lý.
Tại Hội thảo, qua việc tìm nguyên nhân gây ra 2 trận lũ lớn tại TP Quy Nhơn và Thái Lan, các nhà khoa học, nhà quản lý đã đề xuất một số giải pháp ứng phó trước thiên tai, lũ lụt trong tình hình BĐKH.
Đối với TP Quy Nhơn - Bình Định, tiến sĩ Michael Digregorio cho rằng: Chính quyền và cơ quan chức năng cần xây dựng kế hoạch thích ứng với BĐKH, nhất là quy hoạch, xây dựng đô thị. Đối với các công trình đường, đê, khi quy hoạch xây dựng, cần có sự phối hợp đồng bộ, tính toán kỹ cho cả những khu vực thấp thường bị lũ lụt. Trong quy hoạch, cần giữ lại một số khu vực nông nghiệp thuộc những vùng hay xảy ra lũ lụt, nhằm tạo hướng thoát lũ dễ dàng khi nước dâng cao. Về lâu dài, cần chú trọng đến công tác lập quy hoạch đô thị hóa thích hợp hơn, có cách tiếp cận thực tế hơn đối với kiểm soát lũ lụt; quan tâm dự báo thời tiết, cảnh báo và ứng phó, tăng cường sự tự chuẩn bị đối với hộ gia đình và cộng đồng. Ngoài ra, cần phải tuyên truyền, giáo dục người dân về vấn đề thích ứng với BĐKH, với lũ lụt, giúp nâng cao khả năng ứng phó với thiên tai, lũ lụt.
Theo tiến sĩ Thongchai Roachanakanan, trong 2 năm 2013-2014, số lượng cơn bão đổ vào Việt Nam được dự báo sẽ nhiều hơn, nhất là những vùng ven biển. Vì vậy, Quy Nhơn - Bình Định cần sớm xây dựng chiến lược thích ứng với BĐKH, ứng phó với thiên tai; tăng cường không gian xanh đô thị, ngăn chặn tình trạng gây ô nhiễm môi trường, chặt phá rừng…
VIẾT HIỀN