Để kiểm soát tốt bệnh đái tháo đường
Đái tháo đường (ĐTĐ) là bệnh mãn tính, do hậu quả của tình trạng thiếu insulin tuyệt đối hoặc tương đối. Bệnh được đặc trưng bởi tình trạng tăng đường huyết cùng các rối loạn quan trọng về chuyển hóa đường, đạm, mỡ và các chất khoáng.
Bệnh ĐTĐ đa số được điều trị ngoại trú, bệnh nhân nhập viện thường là do kiểm soát đường huyết kém hay là do biến chứng của bệnh. Biến chứng của bệnh ĐTĐ dẫn đến tàn phế, ảnh hưởng khả năng lao động và chất lượng sống. Biến chứng bệnh ĐTĐ gồm biến chứng cấp tính và mãn tính. Biến chứng cấp tính: hôn mê toan ceton, hôn mê tăng áp lực thẩm thấu, hôn mê hạ đường huyết. Biến chứng mãn tính: tổn thương mạch máu nhỏ (mắt, thận, thần kinh ngoại vi), tổn thương mạch máu lớn làm hẹp các mạch máu lớn gây bệnh lý mạch vành, tai biến mạch máu não…, bệnh lý bàn chân ĐTĐ (loét chân, cắt cụt chi), các bệnh nhiễm trùng khác (nhiễm trùng da, đường tiết niệu, lao phổi…). Các biến chứng trên đều nguy hiểm có thể dẫn đến tàn phế hoặc ảnh hưởng tính mạng bệnh nhân.
Nhận biết sớm các biến chứng ĐTĐ tùy thuộc vào nhiều yếu tố. Đối với các biến chứng cấp thì triệu chứng rõ ràng như tụt huyết áp, hôn mê… Đối với các biến chứng mãn tính thì bệnh nhân có thể không có triệu chứng, cần phải tái khám định kỳ theo sự hướng dẫn của bác sĩ. Ở mọi lứa tuổi, khi thấy các triệu chứng bất thường như ăn nhiều, uống nhiều, tiểu nhiều và sụt cân thì nên nghĩ đến bệnh ĐTĐ. Người bệnh tuy uống nhiều nước, nhưng vẫn không giảm được cảm giác khát nước, mặc dù ăn nhiều nhưng vẫn sụt cân nhiều trong thời gian ngắn. Khi thấy có dấu hiệu bất thường như trên, cần đến bác sĩ chuyên khoa nội tiết để được khám lâm sàng và làm các xét nghiệm cần thiết.
Để hạn chế các biến chứng, cần phát hiện sớm bệnh ĐTĐ bằng cách tầm soát những đối tượng có nguy cơ cao ĐTĐ. Theo khuyến cáo của Hội Nội tiết Việt Nam, cần tầm soát ở người trưởng thành có BMI≥23 hoặc người có nhiều hơn một trong các yếu tố nguy cơ ít vận động, có tiền sử gia đình, phụ nữ sinh con >4kg, tăng huyết áp, rối loạn lipid máu. Ngoài ra cần chú ý đến giáo dục ĐTĐ để bệnh nhân hiểu được phải tự chăm sóc phần lớn trong cuộc sống hằng ngày, giúp bệnh nhân đưa ra những quyết định như thay đổi lối sống, hợp tác với nhân viên y tế…
Bệnh nhân ĐTĐ cần theo dõi chỉ số HbA1c mỗi 3 tháng hoặc ít nhất 2 lần/năm; tự kiểm tra đường huyết mao mạch ở nhà bằng máy cá nhân. Cần ăn uống hợp lý và điều độ, luyện tập đều đặn, bỏ thuốc lá, hạn chế rượu bia, dùng thuốc theo đơn của bác sĩ chuyên khoa, không tự ý thay thuốc hoặc liều dùng, không dùng các thuốc không rõ thành phần. Khám định kỳ theo hẹn của bác sĩ chuyên khoa. Kiểm tra đường huyết tùy theo mức độ của bệnh.
BS NGUYỄN HOÀNG VŨ