Công tác đầu tư xây dựng, tôn tạo các di tích lịch sử:
Những chuyển động tích cực
Bình Định là địa phương còn lưu giữ nhiều di tích lịch sử, văn hóa có giá trị. Trong những năm qua, nhiều công trình đã được đầu tư tôn tạo, xây dựng nhằm bảo tồn và phát huy giá trị của di tích trong đời sống.
Nhiều công trình được tôn tạo, xây dựng
Khu tưởng niệm cụ Nguyễn Sinh Sắc tại di tích Huyện đường Bình Khê (huyện Tây Sơn) được khởi công xây dựng cách nay hơn 1 năm, hiện một số hạng mục đã xong phần thô và đang đẩy nhanh hoàn thiện nội - ngoại thất như đền thờ, nhà huyện đường mô phỏng, cổng vào chính, nhà bảo vệ, tiếp khách, bán hàng lưu niệm, hồ sen, nhà vọng cảnh, nhà bia di tích, nhà lưu niệm, trụ cờ… Một số hạng mục thi công chậm hơn như đường kết nối khu di tích với quốc lộ 19, sân bãi, hệ thống hạ tầng kỹ thuật do công tác giải phóng mặt bằng và di dời nhà cửa mới hoàn thành gần đây.
Ông Nguyễn Văn Dũng, Giám đốc Sở VH-TT&DL, cho biết: “Được sự chỉ đạo quyết liệt của UBND tỉnh, sự hỗ trợ của các sở, ngành liên quan, Sở VH-TT&DL cùng các đơn vị thi công đang khẩn trương đẩy nhanh tiến độ xây dựng để sớm hoàn thành các hạng mục công trình Khu tưởng niệm. Hiện Sở đang trình Tỉnh ủy, UBND tỉnh xem xét sớm phê duyệt phương án thờ bên trong đền…”.
Dự án mở rộng, nâng cấp Bảo tàng Quang Trung đã được UBND tỉnh phê duyệt từ năm 2012, với tổng mức đầu tư hơn 211,6 tỉ đồng. Hiện đã hoàn thành giải phóng mặt bằng, đang đẩy nhanh tiến độ thi công sang nền, tường chắn đất ở phần mở rộng phía sau Bảo tàng, dự kiến hoàn thành vào tháng 8 năm nay. Trong tháng 4.2015, Sở VH-TT&DL trình UBND tỉnh thông qua các hạng mục theo dự án và quy hoạch được duyệt: Mở rộng đền thờ, cải tạo nhà làm việc, nhà tiếp khách, cải tạo nâng cấp bảo tàng.
Các dự án xây dựng đền thờ các anh hùng yêu nước, chống thực dân Pháp cũng có những chuyển động tích cực. Đền thờ Võ Duy Dương (thôn Nam Tượng 1, xã Nhơn Tân, thị xã An Nhơn) được xây dựng từ năm 1997, đã phát huy giá trị trong việc giáo dục truyền thống lịch sử, là nơi hằng năm tổ chức khen thưởng khuyến học, phát động gìn giữ an ninh trật tự trong tộc họ Võ đạt hiệu quả cao. Ông Võ Hồng Thanh, quản lý Đền thờ Võ Duy Dương, từng bày tỏ: “Trải qua nhiều năm, Đền thờ đã xuống cấp nên tộc họ đã có đơn trình lên chính quyền các cấp mong muốn được trùng tu, tôn tạo…”. Nhờ sự quan tâm của Tỉnh ủy, UBND tỉnh, tộc họ Võ rất vui mừng khi Đền thờ Võ Duy Dương được đơn vị tư vấn khảo sát, lập thiết kế cơ sở và khái toán với tổng mức đầu tư 10 tỉ đồng.
Đền thờ Nguyễn Trung Trực (huyện Phù Cát) đã có hồ sơ thiết kế và dự toán, với kinh phí dự kiến khoảng 15 tỉ đồng. Đền thờ Võ Văn Dũng (huyện Tây Sơn) sau khi hoàn thành thiết kế và dự toán với tổng mức thực hiện 8,5 tỉ đồng, Sở VH-TT&DL đang trình UBND tỉnh giao Sở KH&ĐT xem xét điều chỉnh bổ sung kinh phí 6 tháng cuối năm để khởi công xây dựng. Các hạng mục đầu tư cho Đền thờ Mai Xuân Thưởng (huyện Tây Sơn) cũng đang được thi công để hoàn thành trong thời gian tới.
Cần rút kinh nghiệm và khắc phục các hạn chế
Ngày 6.4 vừa qua, Bí thư Tỉnh ủy Nguyễn Văn Thiện đã làm việc với Sở VH-TT&DL về tình hình triển khai một số dự án đầu tư cho các di tích lịch sử. Sở VH-TT&DL đã báo cáo những hạn chế trong việc thực hiện một số công trình trùng tu, tôn tạo di tích văn hóa lịch sử. Nguồn kinh phí đầu tư trùng tu tôn tạo di tích còn hạn hẹp so với yêu cầu. Tiến độ thực hiện còn chậm, nguyên nhân chủ yếu là công trình mang tính đặc thù, phải trình nhiều cấp, ngành từ Trung ương đến địa phương để góp ý, thỏa thuận, thẩm định trước khi khởi công xây dựng, dẫn đến thời gian triển khai kéo dài. Năng lực tư vấn thiết kế còn hạn chế, trình duyệt nhiều lần nhưng chi phí tư vấn thấp so với các loại công trình xây dựng khác. Trong quá trình lập hồ sơ dự án, hầu hết các đơn vị tư vấn thiết kế chưa lường tính hết khối lượng bên trong và bên ngoài của một số công trình di tích đặc thù, dẫn đến quá trình triển khai thi công phải điều chỉnh bổ sung hồ sơ thiết kế cũng như khối lượng phát sinh để đảm bảo chất lượng và kỹ-mỹ thuật, nên mất nhiều thời gian thực hiện...
Bí thư Tỉnh ủy Nguyễn Văn Thiện yêu cầu Sở VH-TT&DL cùng các sở, ngành có liên quan cùng phối hợp khắc phục những hạn chế, quan tâm nhiều hơn nữa đến việc triển khai các công trình bảo tồn và phát huy giá trị di tích về các anh hùng, danh nhân, phong trào nông dân Tây Sơn.
“Cần tập trung chỉ đạo triển khai thực hiện hiệu quả dự án mở rộng, nâng cấp Bảo tàng Quang Trung từ kinh phí hỗ trợ tối đa từ nguồn vốn Trung ương và tranh thủ nguồn kinh phí ủng hộ xã hội hóa. UBND tỉnh, thị xã An Nhơn cần hỗ trợ thêm một phần kinh phí xây dựng Đền thờ Võ Duy Dương và sớm khởi công công trình để hoàn thành trong năm 2016. Sở VH-TT&DL tiếp tục nghiên cứu đề xuất địa điểm phù hợp để xây dựng Đền thờ Nguyễn Trung Trực…”, Bí thư Tỉnh ủy Nguyễn Văn Thiện chỉ đạo.
HOÀI THU