Tiếp sức cho làng nghề truyền thống
Để tồn tại và phát triển, hiện nay, các làng nghề truyền thống (LNTT) ở tỉnh ta đang đứng trước những thách thức không nhỏ, nhất là vấn đề tiêu thụ sản phẩm. Nhiều khó khăn khiến một số LNTT ở tỉnh ta có nguy cơ mai một, thất truyền. PV Báo Bình Định đã phỏng vấn ông Nguyễn Văn Thắng, Phó Giám đốc Sở Công Thương, về các giải pháp tiếp sức cho LNTT.
Làng nghề khảm xà cừ Cẩm Văn, Nhơn Hưng, thị xã An Nhơn là một trong những làng nghề phát triển khá trong thời gian qua.
- Trong ảnh: Thợ của cơ sở khảm xà cừ Hồng Hà ở Cẩm Văn đang chế tác.
* Xin ông cho biết hiện trạng các LNTT ở tỉnh ta hiện nay?
- Trên địa bàn tỉnh hiện có 54 LNTT, được phân bố trên địa bàn 8 huyện, thị xã là: An Nhơn, Tây Sơn, Phù Mỹ, Hoài Nhơn, Phù Cát, Tuy Phước, Hoài Ân và Vĩnh Thạnh. Đến nay, có 38 LNTT được công nhận đạt tiêu chí làng nghề theo quyết định của UBND tỉnh.
Các LNTT thu hút trên 10.000 hộ gia đình với khoảng 40.000 lao động tham gia sản xuất, tạo ra giá trị sản xuất công nghiệp (SXCN) chiếm khoảng 18 - 20% giá trị SXCN của khu vực kinh tế cá thể. Sản phẩm của LNTT được sản xuất từ nhiều chất liệu, như mây, tre, nứa, gỗ, vải, đá… Thu nhập bình quân của lao động trong các LNTT từ 1 triệu đến 1,5 triệu đồng/người/tháng.
Bên cạnh những mặt đạt được, các LNTT ở tỉnh ta vẫn còn nhiều khó khăn, hạn chế. Việc tổ chức sản xuất ở một số LNTT còn phân tán, quy mô nhỏ, khép kín trong hộ gia đình. Trình độ tay nghề của lao động còn yếu, phần lớn chưa qua các lớp bồi dưỡng, đào tạo ngắn hạn. Việc phân công, hợp tác, liên kết sản xuất, kinh doanh chưa mạnh. Vốn đầu tư nhỏ, công nghệ, kỹ thuật còn thấp; mặt bằng sản xuất chật hẹp… Những hạn chế nói trên đã làm giảm khả năng phát triển của các LNTT trong tỉnh. Ngoài ra, hệ thống cơ sở hạ tầng ở các LNTT tuy đã được Nhà nước quan tâm đầu tư nhưng chưa được hoàn thiện; các chính sách khuyến khích phát triển LNTT cũng chưa được các địa phương thực thi đồng bộ… đã làm cho nhiều LNTT chậm phát triển, một số LNTT đang bị mai một, thất truyền.
* Để hỗ trợ các LNTT phát triển, thời gian qua tỉnh ta đã có giải pháp gì?
- Để thúc đẩy các LNTT trên địa bàn tỉnh phát triển, Sở Công Thương đã tham mưu UBND tỉnh ban hành chính sách khuyến khích phát triển LNTT trên địa bàn tỉnh. Thực hiện chính sách này, giai đoạn 2006-2012, UBND tỉnh hỗ trợ đầu tư xây dựng hạ tầng các LNTT với tổng kinh phí 11,35 tỉ đồng; trong đó 5 LNTT gắn với phát triển du lịch được hỗ trợ 3,23 tỉ đồng (31%).
Nguồn kinh phí khuyến công địa phương (ngân sách tỉnh) cũng đã hỗ trợ 348 triệu đồng đào tạo, bồi dưỡng nghề cho 230 lao động (thời gian 3 tháng) ở 5 cơ sở làng nghề; hỗ trợ 451 triệu đồng cho 4 cơ sở mua sắm máy móc thiết bị áp dụng vào sản xuất nhằm nâng cao năng suất lao động…
Với sự hỗ trợ này, nhiều LNTT trên địa bàn tỉnh đã có điều kiện khôi phục và phát triển, góp phần giải quyết việc làm, tăng thu nhập cho lao động, như làng tiện gỗ mỹ nghệ Nhơn Hậu, chiếu cói Hoài Châu Bắc, thảm xơ dừa Tam Quan Nam, rượu Bàu Đá, bánh tráng Trường Cửu, hải sản khô Mỹ An, nón ngựa Phú Gia…
* Mặc dù có sự quan tâm đầu tư của tỉnh, song sản xuất ở nhiều LNTT trên địa bàn thiếu ổn định, đầu ra sản phẩm khó khăn. Vì sao vậy, thưa ông?
- Nhu cầu bức xúc nhất đối với các LNTT là kinh phí xây dựng hạ tầng, nhất là việc bê tông hóa đường giao thông ở các làng nghề, nhưng nhiều năm qua tỉnh hỗ trợ rất ít, khoảng 1 tỉ đồng/năm (nhu cầu khoảng 15 - 20 tỉ đồng/năm). Các năm 2009, 2010, 2011 tỉnh không hỗ trợ xây dựng đường bê tông mà chỉ xây dựng các hạng mục khác (điện, nước) nhưng hiệu quả mang lại rất thấp. Riêng năm 2013, tỉnh chưa hỗ trợ kinh phí cho việc đầu tư hạ tầng các LNTT, trong khi đó Sở Công Thương đề nghị hỗ trợ từ 5 - 8 tỉ đồng.
Một số địa phương có LNTT, song thiếu định hướng phát triển làng nghề, thiếu quan tâm bố trí kinh phí hoặc hỗ trợ quá ít, chủ yếu dựa vào kinh phí của tỉnh, nên một số công trình ở các LNTT thiếu vốn xây dựng hoặc xây dựng dở dang. Nhiều sản phẩm, như đan đát, vải thổ cẩm, chiếu thủ công, gốm đất sét, bún bánh các loại… yếu sức cạnh tranh hoặc bị các sản phẩm công nghiệp cùng loại thay thế, nên tiêu thụ khó khăn, sản xuất khó phát triển.
* Trong thời gian đến, Sở Công Thương sẽ triển khai tiếp những giải pháp gì để tiếp sức cho các LNTT?
- Mục tiêu và định hướng phát triển LNTT đến năm 2015 ở tỉnh ta là phát triển 38 LNTT được công nhận đạt chuẩn hoạt động ổn định. Các LNTT phải tạo ra giá trị SXCN chiếm từ 3-4% trong tổng giá trị SXCN toàn tỉnh, thu hút và tạo thêm việc làm mỗi năm khoảng 2.000 - 2.500 lao động.
Để thực hiện mục tiêu trên, trong thời gian đến, Sở Công Thương tiến hành điều chỉnh, bổ sung quy hoạch phát triển LNTT phù hợp tình hình mới, nhất là phù hợp chủ trương xây dựng nông thôn mới; điều chỉnh, bổ sung chính sách khuyến khích phát triển LNTT theo hướng tăng kinh phí hỗ trợ xây dựng hạ tầng, đào tạo lao động, ứng dụng tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất, xúc tiến thương mại…
Để mang lại hiệu quả thiết thực, Sở Công Thương sẽ phối hợp với các sở, ngành liên quan, các địa phương triển khai thực hiện quy hoạch, chính sách khuyến khích phát triển LNTT, nhất là phối hợp với Sở VH-TT-DL lập phương án hỗ trợ đầu tư hạ tầng, tạo điều kiện cho 5 LNTT đã được quy hoạch phục vụ du lịch, đáp ứng nhu cầu phát triển du lịch trong thời gian đến. Đôn đốc UBND các huyện, thị xã bố trí vốn hỗ trợ đầu tư khôi phục và phát triển các LNTT ở địa phương mình. Tuyên truyền, giới thiệu và vận động các thành phần kinh tế tham gia đầu tư xây dựng, đầu tư sản xuất kinh doanh và dịch vụ vào các LNTT.
* Xin cảm ơn ông!
NGỌC THÁI (Thực hiện)