Lập quy hoạch, kế hoạch phát triển KT-XH:
Chú trọng thông tin khí tượng thủy văn và biến đổi khí hậu
Bình Định được đánh giá là một trong những địa phương bị ảnh hưởng của biến đổi khí hậu (BĐKH). Do đó, để phát triển KT-XH có hiệu quả và bền vững, việc lập quy hoạch, kế hoạch cần chú trọng đến những thông tin về khí tượng thủy văn (KTTV) và BĐKH. Đây là vấn đề mà các nhà khoa học khuyến cáo tại Hội thảo “Thông tin KTTV và BĐKH trong việc lập quy hoạch, kế hoạch phát triển KT-XH” vừa diễn ra tại TP Quy Nhơn.
Cảnh báo những nguy cơ
Phát biểu tại Hội thảo, tiến sĩ (TS) Stephen Tyler- chuyên gia cao cấp, Điều phối viên quốc tế thuộc Viện Chuyển đổi môi trường và khí hậu (ISET)- xác định nguy cơ do BĐKH gây ra hiện đã trở thành vấn đề toàn cầu, tác động đến nhiều quốc gia. Theo thống kê, mức thiệt hại do BĐKH đối với các thành phố ven biển trên thế giới khoảng 6 tỉ USD/năm. Đến năm 2050, tổn thất do lũ lụt gây ra cho các thành phố ven biển sẽ tăng gấp 9 lần (khoảng 52 tỉ USD/năm).
Theo TS Bạch Tân Sinh, Phó giám đốc Trung tâm Hợp tác nghiên cứu chính sách khoa học công nghệ (Viện Nghiên cứu chiến lược và chính sách khoa học công nghệ (NISPASS - Bộ KH&CN), trong tương lai, dự báo nhiệt độ trung bình trong cả nước đều tăng 2-3oC; nhiệt độ tối cao có thể cao hơn so với kỷ lục hiện nay từ 4-5oC, và số ngày có nhiệt độ cao nhất trên 35oC tăng 10-20 ngày; lượng mưa năm sẽ tăng khắp cả nước, với mức tăng phổ biến từ 10-20%.... Đến năm 2025, tổng lượng nước mặt của Việt Nam sẽ chỉ bằng khoảng 96% và đến năm 2100 chỉ còn khoảng 86% so với hiện nay. Nếu không có những biện pháp hiệu quả, đến năm 2030, những tác động của BĐKH sẽ khiến Việt Nam tổn thất khoảng 11% GDP. Đồng thời, mỗi năm BĐKH sẽ làm ngành ngư nghiệp thiệt hại 1,5 tỉ USD, ngành nông nghiệp thiệt hại 0,5 tỉ USD, lũ lụt và lở đất thiệt hại 200 triệu USD.
Đối với tỉnh Bình Định, theo ông Đinh Văn Tiên - Phó giám đốc Sở TN-MT, Giám đốc Văn phòng Điều phối về BĐKH (CCCO tỉnh) - tỉnh ta là một trong những địa phương có nguy cơ chịu tác động của BĐKH cao. Chỉ trong khoảng vài thập niên trở lại đây, các yếu tố về khí hậu, nhiệt độ, lượng mưa, tình trạng hạn hán, xâm nhập mặn, triều cường… trên địa bàn tỉnh diễn ra với nhiều biến đổi bất thường. Cụ thể, trước năm 1975, số lượng các cơn bão/năm ở tỉnh ta chỉ là 0,7 thì sau năm 1975 đã tăng lên 1,13 cơn bão/năm; những năm gần đây bão có xu hướng xuất hiện sớm hơn. Theo cảnh báo của các nhà khoa học, đến năm 2100, diện tích đất bị ngập úng do nước biển dâng sẽ tăng từ 5.919 ha (năm 2020) lên 8.643 ha (2100); tỉ lệ số dân trên địa bàn bị ảnh hưởng trực tiếp do nước biển dâng sẽ tăng từ 41.823 người (năm 2020) lên 65.900 người (năm 2100).
Chú trọng thông tin KTTV và BĐKH
Có thể nói, nguy cơ do BĐKH gây ra đối với mỗi quốc gia, vùng lãnh thổ và từng ngành kinh tế là rất rõ ràng. Do đó, trong công tác quy hoạch, lập kế hoạch phát triển KT-XH, mỗi địa phương, sở ngành, đơn vị cần phải quan tâm đến những thông tin về KTTV và BĐKH. TS Stephen Tyler cho rằng BĐKH đang gia tăng và các hiện tượng cực đoan cũng đang gia tăng. Trong khi đó, những dự báo về khí hậu trong tương lai được xây dựng từ các mô hình có nhiều nguồn không chắc chắn; các dự báo khí hậu về các sự kiện cực đoan thường mang tính không chắc chắn; khí hậu tương lai cũng không như quá khứ… Đây là vấn đề cần lưu ý khi lập quy hoạch, kế hoạch phát triển KT-XH.
Còn theo TS Bạch Tân Sinh, mỗi địa phương, sở, ngành cần lập quy hoạch, kế hoạch nhằm nâng cao tính chống chịu trước BĐKH để các điều kiện về KT-XH không chịu rủi ro khi xảy ra BĐKH và cần có các giải pháp hành động trong phạm vi trách nhiệm của mình; lưu ý là giải pháp của nơi này không thể mang áp dụng ở nơi khác.
Ông Đinh Văn Tiên cho biết, với tỉnh Bình Định, vấn đề lồng ghép thông tin về KTTV và BĐKH trong công tác lập quy hoạch, kế hoạch phát triển KT-XH đã được UBND tỉnh và các sở, ngành quan tâm. Năm 2011, UBND tỉnh đã ban hành kế hoạch hành động ứng phó với BĐKH tỉnh Bình Định; tiếp đó một số sở, ngành (TN-MT, NN&PTNT, Xây dựng) cũng đã lập kế hoạch hành động ứng phó với BĐKH.
Cụ thể, trên cơ sở kế hoạch hành động ứng phó với BĐKH giai đoạn 2011-2015, định hướng 2020 và tầm nhìn đến 2050, Sở NN-PTNT đã xây dựng đề án chuyển đổi mùa vụ (từ 3 vụ bấp bênh sang 2 vụ ăn chắc) cho các vùng chịu ảnh hưởng của ngập lũ; quy hoạch lại các vùng đất sản xuất phù hợp; đồng thời lập đề án quy hoạch cơ sở hạ tầng nuôi trồng thủy sản; xây dựng những vùng nuôi an toàn, phát triển bền vững.
Trên cơ sở đề nghị của Sở Xây dựng, UBND tỉnh cũng vừa quyết định phê duyệt “Nhiệm vụ quy hoạch thoát nước cho TP Quy Nhơn đến năm 2020 và tầm nhìn đến năm 2050 có tính đến BĐKH”. Quy hoạch có tổng diện tích 2.415 ha, chia làm 2 khu vực để rà soát, kiểm tra lại hệ thống thoát nước hiện trạng, làm cơ sở lập quy hoạch thoát nước TP Quy Nhơn. Cụ thể, khu vực 1 có diện tích nghiên cứu 1.655 ha, bao gồm 12 phường (Ghềnh Ráng, Quang Trung, Nguyễn Văn Cừ, Trần Phú, Lê Hồng Phong, Lý Thường Kiệt, Thị Nại, Trần Hưng Đạo, Lê Lợi, Hải Cảng, Ngô Mây và Đống Đa), với số dân 186.675 người; khu vực 2 có diện tích nghiên cứu 760 ha, thuộc phường Nhơn Phú và Nhơn Bình, với dân số 31.265 người.
VIẾT HIỀN