Thực hiện Chương trình xây dựng cánh đồng mẫu lớn: Góp phần sản xuất nông nghiệp bền vững
Vụ Ðông Xuân (ÐX) năm 2014-2015, tỉnh ta đã xây dựng nhiều cánh đồng mẫu lớn (CÐML) với sự tham gia của “4 nhà”. Qua quá trình thực hiện Chương trình (CT) xây dựng các CÐML, ngành chức năng của tỉnh đã rút ra được nhiều bài học kinh nghiệm trong điều hành, chỉ đạo sản xuất.
Theo Sở NN&PTNT, vụ ĐX 2014-2015, hầu hết các địa phương trong tỉnh đều duy trì thực hiện CT CĐML. Trong vụ sản xuất này, toàn tỉnh đã xây dựng 148 CĐML sản xuất lúa, diện tích 6.349 ha; 15 CĐML sản xuất mì, đậu phụng, đậu phụng xen mì.
Liên kết “4 nhà” đạt hiệu quả
Trong thực hiện xây dựng CĐML, vai trò, trách nhiệm của “4 nhà” được phân công, thể hiện rất rõ.
Trước tiên, Nhà nước tham gia với vai trò hỗ trợ, điều phối thông qua các chính sách khuyến khích, đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng, quy hoạch vùng sản xuất, chuyển giao tiến bộ KHKT, xúc tiến thương mại; đồng thời là người kiểm tra, giám sát và bảo đảm tính pháp lý cho việc thực hiện hợp đồng giữa các bên.
Thứ đến, nhà khoa học là các đơn vị trực thuộc Sở NN&PTNT và phòng NN&PTNT, phòng kinh tế các địa phương, đã tổ chức tập huấn, hướng dẫn kỹ thuật giúp nông dân chăm sóc, phòng trừ sâu bệnh theo phương pháp 4 đúng, nhằm giảm chi phí đầu tư, tăng hiệu quả sản xuất.
“Thực tế cho thấy, nơi nào Ðảng ủy, UBND và các hội-đoàn thể thật sự vào cuộc; công tác tuyên truyền, vận động được triển khai sâu rộng, làm cho bà con nông dân hiểu rõ về mục tiêu, ý nghĩa của CT xây dựng CÐML, thì ở đó việc xây dựng CÐML thuận lợi và hiệu quả”
Ông PHAN TRỌNG HỔ - Giám đốc Sở NN&PTNT
Doanh nghiệp (DN) chủ động phối hợp với nhà khoa học giúp nông dân áp dụng kỹ thuật, hỗ trợ một phần giá thuốc bảo vệ thực vật (BVTV), phân bón hoặc cho nông dân ứng trước giống và vật tư phân bón không tính lãi, đến cuối vụ thanh toán lại cho DN; một số DN bao tiêu sản phẩm với giá có lợi cho nông dân.
Các nông hộ trực tiếp tham gia mô hình thực hiện có hiệu quả vùng quy hoạch; áp dụng quy trình kỹ thuật, đầu tư, chăm sóc, phòng trừ sâu bệnh, tăng hiệu quả sản xuất, thực hiện nghiêm túc hợp đồng đã ký kết với DN. Với sự tích cực tham gia và thể hiện rõ vai trò, trách nhiệm của mỗi bên trong mối liên kết “4 nhà” đã góp phần tạo nên sự thành công của các CĐML.
Bà Nguyễn Thị Nguyệt, ở thôn Mỹ Thọ, xã Hoài Mỹ (Hoài Nhơn), cho biết: Vụ ĐX 2014-2015, tôi tham gia xây dựng CĐML sản xuất lúa giống OM4900, áp dụng quản lý tổng hợp dịch hại trên đồng ruộng đạt hiệu quả cao. Riêng gia đình tôi sản xuất 5 sào, đạt trên 4,1 tạ/sào, cao hơn nhiều so với vụ này năm trước, lại giảm được chi phí sản xuất do giảm lượng thuốc BVTV; giảm công lao động, góp phần đảm bảo sức khỏe người sản xuất và giảm thiểu ô nhiễm môi trường”.
Bà Nguyễn Thị Tố Trân, Giám đốc Trung tâm Khuyến nông - Khuyến ngư tỉnh, cho biết: Hầu hết CĐML tại các địa phương đều hội đủ các tiêu chí của Bộ NN&PTNT đề ra, như: Có quy hoạch vùng sản xuất phù hợp với quy hoạch chung; có quy mô từ 30 - 50 ha trở lên, nông dân tự nguyện tham gia sản xuất; có DN tham gia hỗ trợ vật tư, thuốc BVTV; chính quyền địa phương và HTXNN thực hiện một số dịch vụ, cam kết hỗ trợ về kỹ thuật, tổ chức sản xuất; hiệu quả kinh tế mô hình cao hơn bình thường, đảm bảo nông dân có lãi từ 40% trở lên. CĐML sản xuất lúa đạt năng suất bình quân 75 - 80 tạ/ha, cá biệt có nơi trên 90 tạ/ha, cao hơn ngoài CĐML từ 7 - 10 tạ/ha. Lợi nhuận tăng thêm của 148 CĐML sản xuất lúa trong vụ ĐX này gần 60,8 tỉ đồng. Điều đó cho thấy, thực hiện CT xây dựng CĐML mang lại rất nhiều lợi ích, góp phần thúc đẩy kinh tế nông nghiệp phát triển bền vững.
Tăng cường xây dựng CĐML
Theo ông Phan Trọng Hổ, Giám đốc Sở NN&PTNT, vai trò của các cấp ủy Đảng, chính quyền và các hội-đoàn thể thực hiện xây dựng CĐML rất quan trọng. Thực tế cho thấy, nơi nào Đảng ủy, UBND và các hội-đoàn thể thật sự vào cuộc; công tác tuyên truyền, vận động được triển khai sâu rộng, làm cho bà con nông dân hiểu rõ về mục tiêu, ý nghĩa của CT xây dựng CĐML, thì ở đó việc xây dựng CĐML thuận lợi và hiệu quả. Các địa phương đã có kinh nghiệm, điều kiện và đã có nhiều thành công trong thực hiện xây dựng các CĐML như: Tuy Phước, Phù Cát, Hoài Nhơn, thị xã An Nhơn cần chủ động lập kế hoạch xây dựng các cánh đồng lớn, CĐML sản xuất các loại cây trồng cạn trên chân đất chuyển đổi. Các CĐML liên kết nhân giống lúa cho lợi nhuận cao vượt trội so với diện tích ngoài CĐML. Bởi vậy, các địa phương có thế mạnh về sản xuất giống nông hộ cần tiếp tục hỗ trợ các HTXNN và nông dân xây dựng các CĐML liên kết sản xuất giống với DN.
Ngoài cây lúa, các địa phương cũng cần chú trọng liên kết sản xuất giống các cây trồng cạn là thế mạnh của tỉnh, như đậu phụng, bắp lai, mía, đậu nành. Các CĐML sản xuất lúa thương phẩm thâm canh cho lợi nhuận tuy không cao bằng các CĐML liên kết nhân giống lúa, nhưng thông qua đó đã trình diễn và hỗ trợ nông dân tiếp cận các giải pháp kỹ thuật mới một cách nhanh, đồng bộ, góp phần đưa nhanh các giống lúa mới, các giải pháp kỹ thuật hiệu quả vào sản xuất, từng bước nâng cao năng suất, hiệu quả sản xuất.
Để triển khai CT xây dựng CĐML trên diện rộng, cần có nhiều DN tham gia, nhằm tăng thêm sự hỗ trợ về vật chất, kỹ thuật cho nông dân và giải quyết đầu ra sản phẩm. Bởi vậy, các cơ quan quản lý chuyên ngành cần rà soát, lựa chọn, những DN có đủ năng lực, uy tín giới thiệu cho các địa phương để làm đối tác, hỗ trợ việc ký kết hợp đồng, quản lý thực hiện đầu tư và bao tiêu sản phẩm cho nông dân. Nông dân có vai trò quan trọng, quyết định sự thành công của CT xây dựng CĐML và cũng là đối tượng hưởng lợi trực tiếp từ thành công của các CĐML. Do vậy, nông dân cần chủ động, sáng tạo trong việc áp dụng các tiến bộ KHKT vào thực tế, không nên trông chờ, ỷ lại sự hỗ trợ của Nhà nước...
PHẠM TIẾN SỸ