Chương trình nước sạch, nước sinh hoạt tại 3 huyện miền núi: Ðầu tư lớn, hiệu quả chưa cao
Thực hiện Chương trình mục tiêu Quốc gia (CT MTQG) về nước sạch, nước sinh hoạt ở khu vực nông thôn, miền núi, vùng đồng bào dân tộc thiểu số (VÐBDTTS) trên địa bàn tỉnh, từ năm 2010 đến năm 2014, các huyện Vân Canh, Vĩnh Thạnh, An Lão đã đầu tư xây dựng nhiều công trình cấp nước tập trung (CTCNTT) phục vụ nước sinh hoạt cho nhân dân. Tuy vậy, vì nhiều lý do khác, hiệu quả của CT chưa như mong muốn.
Nhiều CTCNTT hư hỏng, chất lượng nước kém
Trong những năm qua, bằng các nguồn vốn từ CT Nước sạch và vệ sinh môi trường nông thôn, CT 134, 135, 30a và nguồn vốn khắc phục hậu quả thiên tai, bão lũ, từ năm 2010 đến năm 2014, tỉnh ta đã phân bổ cho huyện Vân Canh trên 8 tỉ đồng, An Lão trên 10,2 tỉ đồng, Vĩnh Thạnh trên 70,9 tỉ đồng để xây dựng, nâng cấp, sửa chữa hơn 20 CTCNTT (chủ yếu là công trình cấp nước tự chảy) phục vụ nước sinh hoạt cho nhân dân. Phần lớn các CTCNTT đều do UBND huyện làm chủ đầu tư và giao cho UBND xã, HTX hoặc tổ cộng đồng dân cư ở địa phương quản lý, vận hành, khai thác và bảo vệ. Tuy vậy, do nhiều nguyên nhân khác nhau, hiệu quả mang lại chưa như mong đợi.
Tại huyện Vĩnh Thạnh, từ năm 2010-2014, có 6 CTCNTT đã được đầu tư xây dựng với công suất thiết kế 3.662 m3/ngày đêm. Tuy nhiên, hầu như năm nào CTCNTT cũng bị hư hỏng, phải sửa đi sửa lại nhiều lần, nguồn nước sinh hoạt từ các công trình cung cấp cho người dân không ổn định. Riêng tại xã Vĩnh Sơn, có 3 công trình cấp nước tự chảy ở 3 thôn K2, K4, K8; trong đó hệ thống cấp nước làng K8 hoạt động không hiệu quả; nhiều bể chứa của CTCNTT làng K4 bị bỏ hoang; hệ thống van tại bể chứa của nhiều CTCN khác không còn. Chất lượng nước tại các CTCNTT trên địa bàn huyện Vĩnh Thạnh cũng không đảm bảo. Kết quả kiểm tra mẫu nước trong các năm 2010, 2011, 2012, 2013, 2014 của Sở NN&PTNT tại các CTCNTT, cho thấy 100% mẫu nước đều không đạt tiêu chuẩn theo quy chuẩn của Bộ Y tế.
Tại huyện Vân Canh và An Lão, giai đoạn 2010-2014, hầu như năm nào cũng có CTCNTT bị hư hỏng, phải đầu tư sửa chữa nhiều lần. Tỉ lệ người dân nông thôn miền núi được sử dụng nước sinh hoạt từ các CTCNTT thấp. Riêng tại huyện An Lão, đến nay mới chỉ có 9.103 người dân được sử dụng nước sinh hoạt từ các CTCNTT.
Theo lãnh đạo các huyện Vân Canh, Vĩnh Thạnh và An Lão, do bị tác động bởi thiên tai, mưa lũ nên một số CTCNTT bị hư hỏng. Bên cạnh đó, ý thức và trách nhiệm của cộng đồng dân cư đối với việc bảo vệ công trình còn hạn chế. Các thành viên quản lý CTCNTT chủ yếu làm kiêm nhiệm, thiếu chuyên môn nghiệp vụ; chưa thực hiện nghiêm túc quy trình vận hành công trình. Công tác vệ sinh tại cụm đầu mối CTCNTT chưa được quan tâm. Khâu xử lý, khử trùng nước để điều chỉnh, cân đối các thành phần vô cơ, vi sinh vật và tiêu diệt vi khuẩn trong nước hầu như không được thực hiện, hoặc có thực hiện nhưng không đảm bảo yêu cầu. Do đó, nguồn nước cung cấp cho dân không đảm bảo quy chuẩn.
Giải pháp nào?
Theo ông Lê Văn Đẩu, Phó Chủ tịch UBND huyện Vĩnh Thạnh: Nhằm phát huy hiệu quả các CTCNTT trên địa bàn, huyện đã chỉ đạo Ban điều hành CT cấp xã, thị trấn tăng cường vai trò, trách nhiệm trong việc tổng hợp, quy hoạch tình hình đầu tư xây dựng CTCN từng địa bàn cụ thể; tổ chức quản lý, khai thác có hiệu quả các công trình đã xây dựng. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, đánh giá trong quá trình đầu tư, hiệu quả đầu tư.
UBND huyện Vân Canh và An Lão cũng đã triển khai nhiều biện pháp nhằm thực hiện có hiệu quả CT MTQG về nước sạch, nước sinh hoạt ở khu vực nông thôn, miền núi, VĐBDTTS. “Chúng tôi tiếp tục phân công các thành viên trong ban chỉ đạo điều hành CT đứng chân tại các xã, thị trấn, phối hợp với chính quyền các địa phương tăng cường công tác tuyên truyền nhằm nâng cao nhận thức của người dân về lợi ích của việc sử dụng nước sạch và trách nhiệm bảo vệ công trình. Bên cạnh đó, tổ chức tập huấn công tác vận hành, bảo quản công trình phù hợp”, ông Trần Kim Vũ, Chủ tịch UBND huyện Vân Canh, cho biết.
Mới đây, nhân dịp Đoàn giám sát của Ban Dân tộc HĐND tỉnh đi kiểm tra, giám sát tình hình và kết quả thực hiện CT MTQG về nước sạch, nước sinh hoạt ở nông thôn miền núi, VĐBDTTS trên địa bàn tỉnh từ năm 2010-2014, lãnh đạo các huyện Vân Canh, Vĩnh Thạnh, An Lão đã đề xuất, kiến nghị Trung ương và tỉnh tiếp tục kéo dài thời gian thực hiện CT; hỗ trợ kinh phí cho công tác quản lý, vận hành công trình; phân bổ kinh phí giúp địa phương sửa chữa các CTCN bị hư hỏng; ban hành các văn bản pháp lý cho việc quản lý, khai thác sử dụng các CTCN và có chính sách hỗ trợ, cơ chế hoạt động cho đội ngũ quản lý, vận hành công trình.
Ông Đinh Yang King- Trưởng Ban Dân tộc HĐND tỉnh, Trưởng Đoàn giám sát - cho rằng, nguồn kinh phí của Trung ương và tỉnh hỗ trợ cho Vĩnh Thạnh, Vân Canh, An Lão để thực hiện CT MTQG về nước sạch, nước sinh hoạt ở nông thôn miền núi, VĐBDTTS là rất lớn, nhưng thực tế hiệu quả mang lại chưa cao. Chính quyền các địa phương cần phải khắc phục những tồn tại, hạn chế trong quá trình đầu tư, quản lý, bảo vệ các CTCNTT. Trong đó, chú trọng đến công tác tuyên truyền, giáo dục nhằm nâng cao ý thức của người dân về lợi ích của việc sử dụng nước sạch và phải có trách nhiệm quản lý bảo vệ công trình. Bên cạnh đó, huyện cần cân đối các nguồn vốn hỗ trợ của Trung ương, của tỉnh để đầu tư sửa chữa, duy tu, bảo dưỡng công trình; củng cố, lựa chọn mô hình, cách thức quản lý công trình phù hợp, nhằm phát huy các CTCN đã xây dựng. Đoàn giám sát ghi nhận và sẽ báo cáo với HĐND tỉnh về các kiến nghị, đề xuất của địa phương.
PHẠM TIẾN SỸ