Trợ giúp pháp lý về đất đai:
Nhu cầu lớn trong dân
Thực tế cho thấy, các đơn thư khiếu nại, tố cáo liên quan đến lĩnh vực đất đai luôn chiếm tỉ lệ cao trong tổng số các đơn thư khiếu nại. Theo thống kê của Trung tâm trợ giúp pháp lý (TGPL) Nhà nước tỉnh, từ đầu năm đến nay, trong tổng số 44 đợt TGPL lưu động kết hợp 66 buổi sinh hoạt chuyên đề pháp luật, Trung tâm đã tư vấn 796 vụ việc, trong đó có 204 vụ việc (chiếm 25,6%) liên quan đến lĩnh vực đất đai.
Ngoài những lý do như: Một số quy định của pháp luật về đất đai còn bất cập; công tác quản lý nhà nước về đất đai có nhiều yếu kém, sai phạm..., một số nguyên nhân khác làm phát sinh khiếu nại, tố cáo trong lĩnh vực đất đai là do nhận thức của người dân về vấn đề này còn nhiều hạn chế. Ông Huỳnh Văn Chưa, Giám đốc Trung tâm TGPL Nhà nước tỉnh, nhận định: “Không chỉ nhiều người dân mà nhận thức pháp luật về đất đai của một số cán bộ chuyên ngành của chính quyền cơ sở vẫn chưa đầy đủ, dẫn đến việc giải thích, hướng dẫn một số trường hợp chưa đúng với các quy định của pháp luật, gây khó khăn trong công tác quản lý”.
Đơn cử như trường hợp của hộ bà Nguyễn Thị H., ở xã Cát Sơn, huyện Phù Cát, khai hoang trên 5 sào đất và được UBND xã cho phép canh tác trên diện tích đất này. Tuy nhiên, vì phần đất này thuộc sự quản lý của quân đội nên xã buộc bà H. phải trả lại. Đến năm 2011, hộ ông Trần Văn C. được UBND huyện Phù Cát cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất để trồng rừng theo Dự án WB3, trong đó bao gồm luôn 5 sào đất khai hoang trước kia của bà H. Bà H. không chấp nhận và quyết định khởi kiện. Xét về lý, vì bà H. chưa có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất nên không thể khởi kiện tranh chấp, và ông Trần Văn C. cũng không được phép sử dụng phần đất trên vì đây là đất quốc phòng. Để phát sinh sự việc khiếu nại trên, lỗi là do cán bộ địa chính địa phương đã không nắm rõ thực tế ở xã để tham mưu, đề xuất trong công tác quản lý đất đai.
Ngoài ra, có nhiều trường hợp mua bán, chuyển nhượng quyền sử dụng đất nhưng không làm hợp đồng dân sự mà chỉ nói miệng, hoặc viết giấy tay.., khiến công tác quản lý phát sinh nhiều phức tạp. Như ông Đinh Văn H., ở xã Tam Quan Nam, huyện Hoài Nhơn, muốn làm giấy chứng nhận quyền sử dụng đất thừa kế của cha mẹ để lại, nhưng do cha mẹ ông H. không có di chúc có chứng thực của chính quyền địa phương mà chỉ có giấy viết tay, và việc này chưa có sự thống nhất của một số thành viên trong gia đình, bản thân ông H. lại không biết thủ tục, cũng không gửi đơn đến đúng cơ quan có thẩm quyền giải quyết, nên nhiều năm liền trường hợp này vẫn chưa được giải quyết.
Để khắc phục tình trạng này, công tác tuyên truyền pháp luật đất đai và TGPL trong lĩnh vực đất đai đối với người dân có ý nghĩa vô cùng quan trọng, cần sự quan tâm của chính quyền và các cơ quan chuyên môn. Theo đó, hoạt động TGPL và nâng cao nhận thức về lĩnh vực đất đai cho cán bộ lẫn người dân cần thực hiện theo chuyên đề, tập trung vào những địa phương có điểm nóng về khiếu nại, tố cáo về đất đai; đồng thời hoạt động này cần có sự tham gia phối hợp của các ngành, các cấp hội, đoàn thể.
Theo ông Huỳnh Văn Chưa, Giám đốc Trung tâm TGPL Nhà nước tỉnh, thì: “Các văn bản pháp luật về đất đai hiện nay còn nhiều chồng chéo nhau, gây khó khăn cho người dân lẫn cán bộ trong việc tra cứu, tiếp nhận và xử lý một số tình huống, dẫn đến việc khiếu nại kéo dài ở một số địa phương. Hy vọng trong thời gian tới, sau khi sửa đổi, Luật Đất đai mới sẽ đáp ứng nhu cầu thực tế”.
KIỀU ANH