Thực hiện Luật Đấu thầu số 43/2013:
Đảm bảo môi trường cạnh tranh công bằng và minh bạch
Luật Đấu thầu số 43/2013/QH13 đã được Quốc hội khóa XIII thông qua ngày 26.11.2013 (có hiệu lực thi hành từ ngày 1.7.2014) cùng với Nghị định (NĐ) 63/2014 và NĐ 30/2015 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Đấu thầu về lựa chọn nhà thầu, lựa chọn nhà đầu tư đã được ban hành, là cơ sở pháp lý để các nhà thầu áp dụng vào thực tế. PV Báo Bình Định đã phỏng vấn ông Bùi Tấn Lực, Phó Chủ tịch Hiệp hội các nhà thầu xây dựng Bình Định về những điểm mới của Luật Đấu thầu số 43.
* Xin ông cho biết những khó khăn vướng mắc mà các nhà thầu tỉnh ta thường gặp phải khi tham gia đấu thầu các gói thầu xây dựng?
- Tỉnh ta có khoảng trên dưới 1.000 nhà thầu, nhưng đa phần các nhà thầu đều là các doanh nghiệp (DN) nhỏ, chưa chú trọng trang bị kiến thức về pháp lý, chưa tăng cường năng lực về hoạt động đấu thầu. Hơn nữa, do năng lực về thiết bị và tài chính còn hạn chế, nên các nhà thầu gặp rất nhiều khó khăn khi tham gia đấu thầu, nhất là khi tham gia đấu thầu các dự án (DA) có nguồn vốn do Trung ương quản lý hoặc các DA có nguồn vốn lớn, các công trình ngoài tỉnh.
Luật Đấu thầu số 43 đi vào cuộc sống sẽ góp phần đảm bảo môi trường cạnh tranh, bình đẳng trên lĩnh vực đấu thầu.
- Trong ảnh: Công trình nâng cấp cải tạo kênh tưới N hồ Hội Khánh, xã Mỹ Hòa (Phù Mỹ) do một nhà thầu ở Phù Mỹ thi công đã hoàn thành đưa vào sử dụng.
Hơn nữa, phần lớn các nhà thầu ở tỉnh ta làm ăn còn nhỏ lẻ, khó tìm kiếm việc làm mới cũng như thực hiện các DA còn dở dang. Nhiều nhà thầu nhận thầu công trình thông qua mối quan hệ thân quen, chưa tạo được mối liên doanh, liên kết, hỗ trợ nhau để cùng phát triển, nên dù số lượng nhà thầu lớn, nhưng hoạt động sản xuất kinh doanh không mạnh.
* Luật Đấu thầu số 43 đã được Quốc hội khóa XIII thông qua có những điểm gì mới so Luật Đấu thầu trước đây, thưa ông?
- Luật Đấu thầu số 43/2013 cùng với NĐ 63/2014 và NĐ 30/2015 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Đấu thầu về lựa chọn nhà thầu, lựa chọn nhà đầu tư đã được ban hành có rất nhiều điểm mới so với Luật Đấu thầu năm 2005 và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của các luật liên quan đến đầu tư xây dựng cơ bản năm 2009.
Đối với phương pháp đánh giá hồ sơ mời thầu, trước đây, khi đánh giá hồ sơ mời thầu, đầu tiên căn cứ vào giá thầu rồi mới đến các điều kiện khác như năng lực, kỹ thuật, nhân lực… Còn Luật Đấu thầu mới có sự hoán đổi vị trí ưu tiên. Theo đó, tiêu chuẩn về năng lực, kinh nghiệm, kỹ thuật được xếp trên, trước khi xét đến tiêu chuẩn đánh giá về tài chính. Hơn nữa, Luật quy định áp dụng phổ biến phương thức hai túi hồ sơ trong lựa chọn nhà thầu. Với quy định này, chỉ các nhà thầu được đánh giá là đáp ứng năng lực, kinh nghiệm, yêu cầu kỹ thuật mới được mở và đánh giá về đề xuất tài chính. Các nhà thầu yếu về năng lực, kinh nghiệm sẽ bị loại trước khi mở đề xuất tài chính. Sự đổi mới nói trên sẽ khắc phục tình trạng nhà thầu được lựa chọn do chào giá thấp nhất, nhưng không có năng lực, kinh nghiệm hoặc đề xuất về mặt kỹ thuật không đáp ứng bằng nhà thầu khác.
Luật Đấu thầu mới cũng đã khắc phục căn bản tình trạng nhà thầu “ép” giá ngược. Trước đây, Luật Đấu thầu quy định công bố nhà thầu trúng thầu xong mới tiến hành thương thảo hợp đồng. Khi nhà thầu biết chắc mình đã trúng thầu, đã có DA trong tay, nên thương thảo mãi họ cũng không giảm giá. Luật mới đã thay đổi hoàn toàn điều này, khi quy định phải thương thảo xong mới công bố trúng thầu, nên sẽ không có chuyện nhà thầu “ép” giá ngược trở lại chủ đầu tư, và chỉ khi nhà thầu đưa giá về mức hợp lý mới công bố thắng thầu. Ngoài ra, Luật Đấu thầu mới còn có những quy định cụ thể nhằm tăng tính cạnh tranh công bằng. Đơn cử như việc quy định DN có vốn nhà nước nắm giữ từ 30% trở lên sẽ không được tham gia đấu thầu các DA do Bộ chủ quản làm chủ đầu tư.
Ngoài ra, Luật Đấu thầu số 43 còn có quy định mới về hình thức đấu thầu qua mạng, các DN đều có quyền tham gia đấu thầu một cách công khai, minh bạch. Hơn nữa, Luật Đấu thầu mới quy định gói thầu quy mô nhỏ, gói thầu do cấp xã, phường thực hiện, gói thầu có sự tham gia của cộng đồng sẽ có thời gian tổ chức thực hiện ngắn hơn so với các loại gói thầu còn lại, tạo thuận lợi cho các nhà thầu nhỏ, nhà thầu ở địa phương tham gia và phát huy nội lực để vươn lên. Luật mới cũng quy định đối với gói thầu xây lắp có giá không quá 5 tỉ đồng chỉ cho phép nhà thầu là DN cấp nhỏ và siêu nhỏ theo quy định của pháp luật về DN được tham gia đấu thầu. Với quy định nói trên, các nhà thầu tỉnh ta có điều kiện tham gia đấu thầu và cơ hội tìm kiếm việc làm mới để nâng cao hoạt động sản xuất kinh doanh là rất lớn.
* Hiệp hội các nhà thầu xây dựng Bình Định có những giải pháp hỗ trợ, bảo vệ lợi ích chính đáng của các hội viên?
- Năm 2015, nhiều bộ Luật mới, như: Luật Đấu thầu số 43, Luật Xây dựng, Luật Đầu tư công... có hiệu lực thi hành. Nhằm giúp các DN xây dựng nói chung, hội viên của Hiệp hội các nhà thầu xây dựng Bình Định nói riêng, biết để áp dụng vào thực tế, chúng tôi đã tăng cường phổ biến các văn bản hướng dẫn thi hành các bộ luật. Hiệp hội các nhà thầu xây dựng Bình Định cùng Sở KH&ĐT vừa tổ chức cuộc tọa đàm về hoạt động đấu thầu. Tại cuộc tọa đàm, các chuyên gia quản lý hoạt động đấu thầu của Bộ KH&ĐT và Hiệp hội các nhà thầu xây dựng Việt Nam đã giải đáp những băn khoăn, vướng mắc của các đại biểu là đại diện các sở, ngành, các đơn vị xây lắp, tư vấn trong tỉnh. Hiệp hội cũng sẽ củng cố Trung tâm tư vấn pháp luật hiện có, nhằm tăng cường hỗ trợ pháp lý cho các DN, tạo cầu nối liên doanh, liên kết giữa các DN, giúp cho các DN phát huy lợi thế cạnh tranh công bằng và minh bạch, hỗ trợ về KHKT và pháp lý, nâng cao hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh.
* Xin cảm ơn ông!
PHẠM TIẾN SỸ (thực hiện)