Thực hiện chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng:
Góp phần quản lý, bảo vệ rừng tốt hơn
Sau hơn 2 năm thực hiện chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng (DVMTR) theo Nghị định 99/2010/NĐ-CP ngày 24.9.2010 của Chính phủ, đã tạo chuyển biến tích cực trong công tác quản lý, bảo vệ rừng (QL-BVR), góp phần nâng cao thu nhập cho người dân ở vùng sâu, vùng xa trên địa bàn tỉnh.
Hiệu quả nhiều mặt
Ông Nguyễn Đức Chiến, Phó Giám đốc Quỹ Bảo vệ và phát triển rừng (BV&PTR) thuộc Sở NN&PTNT, cho biết: Sau hơn 2 năm đi vào hoạt động, đơn vị đã phối hợp với các đơn vị chức năng tiến hành điều tra, phân loại và thống kê đối tượng tham gia chính sách DVMTR, xác định chủ rừng được chi trả từ DV này. Các ngành chức năng của tỉnh cũng đã phổ biến chủ trương, chính sách chi trả DVMTR đến các tổ chức, cá nhân sử dụng DV và cung ứng DVMTR.
Nhờ thực hiện DVMTR, rừng phòng hộ đầu nguồn hồ Định Bình (huyện Vĩnh Thạnh) được quản lý, bảo vệ khá tốt. Ảnh: N.HÂN
Đến cuối năm 2014, tổng số tiền DVMTR do đơn vị thu được thông qua Quỹ BV&PTR Việt Nam điều phối và thu nội tỉnh đạt gần 6,1 tỉ đồng; đã giải ngân 70% số tiền thu được cho các chủ rừng có diện tích rừng thuộc các lưu vực thủy điện Sông Ba Hạ, Vĩnh Sơn - Sông Hinh, Định Bình… Riêng trong năm 2014, diện tích rừng được Quỹ chi trả DVMTR trên địa bàn tỉnh lên đến trên 56.115 ha, gồm rừng ở lưu vực thủy điện Vĩnh Sơn - Sông Hinh trên 2.673 ha; lưu vực thủy điện Định Bình 50.748 ha; lưu vực thủy điện Sông Ba Hạ trên 2.293 ha; các lưu vực rừng cung ứng nước sạch và dịch vụ du lịch 200 ha.
Theo ông Đoàn Siêng, Giám đốc BQL Rừng phòng hộ huyện Vĩnh Thạnh: Qua thực hiện chính sách DVMTR đã mang lại hiệu quả khá khả quan trong công tác BV&PTR phòng hộ đầu nguồn trên địa bàn huyện Vĩnh Thạnh. Mỗi năm, Quỹ BV&PTR hỗ trợ địa phương khoảng 2 tỉ đồng để giao khoán QL-BVR trên địa bàn làng K2, xã Vĩnh Sơn với diện tích rừng gần 2.000 ha. Đây là diện tích rừng phòng hộ rất xung yếu, góp phần giữ nguồn nước cho hồ thủy điện Vĩnh Sơn A và Vĩnh Sơn B. Nhiều năm qua, đơn vị chức năng không phát hiện vụ phá rừng nào trên diện tích rừng được giao khoán.
Ông Đinh Zol, người dân ở làng K2, xã Vĩnh Sơn, phấn khởi cho biết: DVMTR là một chính sách hay của Nhà nước. Từ khi người dân địa phương được Nhà nước hỗ trợ kinh phí từ DVMTR, diện tích rừng trên địa bàn làng K2 được bảo vệ khá tốt. Tình trạng phá rừng lấy gỗ, đốt rừng làm nương rẫy đã giảm đáng kể. Các gia đình trong làng đã cùng nhau thành lập các nhóm bảo vệ rừng với 10-15 hộ tham gia cùng một nhóm. Nhiệm vụ của nhóm là luân phiên tổ chức tuần tra, canh gác để giữ rừng. Không chỉ đoàn kết bảo vệ rừng được giao, dân làng còn cải tạo đất sản xuất trên những nương rẫy cũ để đưa vào trồng các loại cây lương thực ngắn ngày hoặc trồng các loại cây lâm nghiệp dài ngày có giá trị kinh tế, tăng thêm nguồn thu nhập.
Tiếp tục nhân rộng
Theo đánh giá, việc thực thi chính sách chi trả DVMTR theo Nghị định 99/CP đã tạo nguồn tài chính mới, giảm áp lực chi từ ngân sách cho lĩnh vực BV&PTR. Đặc biệt, nhiều hộ đồng bào dân tộc thiểu số ở vùng sâu, vùng xa nhận khoán QL-BVR đầu nguồn thuộc các lưu vực nhà máy thủy điện Vĩnh Sơn - Sông Hinh, Trà Xom được chi trả tiền QL-BVR với mức khá cao, từ 300 - 500 ngàn đồng/ha/năm. Nhờ vậy, thu nhập của các chủ rừng, hộ nhận khoán đã tăng lên đáng kể. Bên cạnh đó, nguồn chi từ DVMTR cũng đã hỗ trợ BQL Rừng phòng hộ các địa phương, các công ty lâm nghiệp bảo vệ tốt hơn diện tích rừng phòng hộ đầu nguồn, rừng tự nhiên tại các địa phương trong tỉnh.
Khó khăn đặt ra đối với Quỹ BV&PTR Bình Định là do tỉ lệ trích 10% từ nguồn thu DVMTR hàng năm thấp nên không đáp ứng đủ chi phí cho hoạt động nghiệp vụ và bộ máy của đơn vị. Quỹ đề nghị Sở NN&PTNT, UBND tỉnh xem xét, cho phép được chuyển đổi từ đơn vị sự nghiệp công lập tự đảm bảo 100% chi phí hoạt động sang đơn vị sự nghiệp tự trang trải một phần chi phí hoạt động. Đề nghị Hội đồng quản lý quỹ, cấp thẩm quyền cho phép điều chỉnh, bổ sung thêm định biên và trang thiết bị, phương tiện làm việc.
Ngoài ra, chính sách này còn giúp nâng cao nhận thức của người dân trong việc BV&PTR. Từ đó, nhiều thôn, làng đã xây dựng hương ước, quy ước BVR. Không chỉ có người dân được hưởng lợi từ chính sách chi trả DVMTR mà còn giúp chuyên môn và năng lực quản lý của cán bộ BVR được nâng lên thông qua các lớp tập huấn về công tác QL-BVR.
Ông Huỳnh Ngọc Bảo, Phó Chi cục trưởng Chi cục Kiểm lâm thuộc Sở NN&PTNT, đánh giá: Từ khi thực hiện chính sách DVMTR, các BQL rừng phòng hộ, chính quyền các cấp trong tỉnh đã yên tâm hơn khi rừng được giao đến từng hộ gia đình. Đặc biệt, số vụ cháy rừng và diện tích rừng bị thiệt hại do cháy tại lưu vực các hồ thủy điện giảm rõ rệt, số vụ vi phạm trong QL-BVR cũng giảm đáng kể. Trên địa bàn tỉnh không còn các tụ điểm lớn về phá rừng. Nhiều vụ vi phạm về phá rừng trái phép và vận chuyển lâm sản trái phép đã được cán bộ QL-BVR cùng người dân nhận khoán BVR phát hiện và ngăn chặn, hoặc kịp thời báo cáo với ngành chức năng để xử lý..
Theo ông Nguyễn Đức Chiến, trong năm nay, dự kiến nguồn chi trả DVMTR của Quỹ BV&PTR trên địa bàn tỉnh khoảng trên 5,3 tỉ đồng. Với số kinh phí trên, đơn vị sẽ tiến hành chi trả cho diện tích rừng thuộc lưu vực thủy điện Sông Ba Hạ, Vĩnh Sơn - Sông Hinh, Định Bình, Vĩnh Sơn 5, Trà Xom, An Khê. Để chi trả DVMTR đúng đối tượng, đúng diện tích, đơn vị đang đẩy mạnh công tác rà soát xác định chủ rừng; đo đạc, nghiệm thu diện tích rừng tại các địa phương để có cơ sở chi trả chính xác, góp phần bảo vệ môi trường sinh thái, tạo nguồn lực vững chắc cho công tác phát triển lâm nghiệp trên địa bàn tỉnh.
N. HÂN