Tranh luận quy định tòa không được quyền từ chối giải quyết
Sáng nay 15.6, Quốc hội đã thảo luận ở hội trường về dự án Bộ Luật tố tụng dân sự (sửa đổi). Những vấn đề gây tranh cãi là việc bổ sung quy định tòa án không được từ chối yêu cầu giải quyết vụ việc dân sự vì lý do không có điều luật để áp dụng, vị trí và vai trò của đại diện Viện kiểm sát nhân dân đối với phiên tòa, phiên họp.
ĐB Giàng Thị Bình (Lào Cai) và ĐB Bùi Mạnh Hùng (Bình Phước) cho rằng, quy định tòa án không được từ chối yêu cầu giải quyết vụ việc dân sự vì lý do không có điều luật để áp dụng là cần thiết. Bởi điều đó nhằm bảo đảm thể chế hóa quy định của Hiến pháp về tòa án thực hiện quyền tư pháp, thể hiện rõ việc tòa án có nhiệm vụ bảo vệ công lý, quyền con người, quyền công dân, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân. Theo ĐB Bùi Mạnh Hùng, việc quy định như vậy cũng đồng nghĩa khắc phục được nhiều bất cập trong xét xử hiện nay. Đồng thời quy định trên cũng giao cho thẩm phán xét xử những vụ khó khăn và đòi hỏi năng lực cao của thẩm phán, phù hợp với cải cách tư pháp hiện nay, trách nhiệm của Nhà nước trong việc bảo vệ công lý, không thể thấy khó mà không làm. Điều này cũng mở đường cho việc xét xử các án lệ sau này. ĐB Lê Dân Khiết (An Giang), cũng đồng tình với quy định này nhưng cho rằng cần có các quy định cụ thể vì chung chung sẽ khó áp dụng, trong khi án lệ ở ta vẫn đang trong quá trình xây dựng.
Trong khi đó, một số ĐB lại có quan điểm khác. Theo ĐB Phạm Xuân Thường (Thái Bình) và ĐB Dương Ngọc Ngưu (Điện Biên), quy định này không phù hợp, thiếu tính khả thi vì khi tòa án không được từ chối yêu cầu giải quyết vụ việc dân sự vì lý do không có điều luật để áp dụng. Theo ĐB Phạm Xuân Thường, hiện nay chúng ta vấn đang xây dựng án lệ nên chưa có căn cứ để xét xử. Mặt khác, nếu có án lệ thì cũng là dựa trên các điều luật để làm khuôn mẫu nhằm giúp tòa án xét xử khi có tranh chấp. Bên cạnh đó, phong tục tập quán ở nước ta đa dạng, tranh chấp khác nhau và nhiều tranh chấp không phù hợp quy định pháp luật nhưng vẫn được các bên tự nguyện thực hiện. Do vậy, nếu quy định như trên sẽ gây ra hệ quả là nếu tranh chấp được đưa ra tòa và phán quyết có thể trái với phong tục đó. Thậm chí, nếu cứ đưa ra tòa án có thể làm bất ổn hơn các tranh chấp, thậm chí tòa phán quyết xong cũng khó thi hành được.
Liên quan đến vai trò, sự tham gia của đại diện Viện kiểm sát nhân dân đối với phiên tòa, phiên họp giải quyết vụ việc dân sự, nhiều ý kiến ĐB tán thành quan điểm Viện kiểm sát là cơ quan tiến hành tố tụng trong tố tụng dân sự và tại các phiên họp, xét xử Viện kiểm sát sẽ kiểm sát việc tuân theo pháp luật của tòa án và phát biểu cả về nội dung, cũng như việc tuân theo pháp luật của tòa án, người tham gia tố tụng. Theo ĐB Nguyễn Bá Thuyền (Lâm Đồng), vai trò của Viện kiểm sát từ trước đến nay vẫn quy định là cơ quan tố tụng và nếu không tham gia thì làm sao có thể bảo vệ được người yếu thế. Các tranh chấp dân sự là phức tạp nên Viện kiểm sát tham gia là cần thiết vì "nghe nhiều người nói càng tốt, nói xuôi ngược để tiếp thu, chứ không phải sợ phát biểu là ảnh hưởng đến phiên xét xử".
Theo Hà My (SGGP)