Đẩy nhanh tiến độ kiên cố hóa kênh mương
Tiết kiệm nước, tăng diện tích tưới, tạo thuận lợi cho công tác khai thác và quản lý tài nguyên nước…, đó là những lợi ích thiết thực do chương trình kiên cố hóa kênh mương (KCHKM) mang lại. Tuy nhiên, do nhiều nguyên nhân, chương trình KCHKM ở tỉnh ta trong thời gian qua thực hiện khá chậm, gây tình trạng thất thoát nước tưới; nhiều công trình thủy lợi không phát huy được hiệu quả tưới tiêu, ảnh hưởng đến hiệu quả sản xuất nông nghiệp.
Tiến độ thực hiện chậm
Theo Sở NN-PTNT, toàn tỉnh hiện có 161 hồ chứa nước lớn nhỏ với tổng dung tích chứa 566,4 triệu m3, trong đó, có 8 hồ chứa nước có dung tích chứa từ 5 triệu m3 trở lên. Ngoài ra, còn có hơn 107 đập dâng trên sông suối, 96 trạm bơm, 1.650 km kênh mương thủy lợi, cung cấp nước tưới cho trên 100 ngàn ha lúa, hoa màu hàng năm. Tuy nhiên, phần lớn hệ thống kênh mương là kênh đất, sử dụng trong thời gian dài, nên hiệu quả tưới tiêu không cao, gây thất thoát lượng nước khá lớn trong quá trình vận hành, tưới tiêu phục vụ sản xuất nông nghiệp nói chung.
Từ năm 2006, UBND tỉnh đã có chủ trương triển khai thực hiện chương trình KCHKM với mục tiêu hoàn thành bê tông hóa hệ thống kênh mương thủy lợi từ cấp I đến cấp III với tổng chiều dài 1.650 km. Tuy nhiên, sau 7 năm triển khai, các địa phương mới chỉ thực hiện được 728 km, trong đó, các huyện, thị xã, thành phố thực hiện được 420 km; Công ty TNHH Khai thác công trình thủy lợi thực hiện được 308 km, bằng 44% tổng chiều dài kênh mương toàn tỉnh.
Ông Nguyễn Trọng Phủ, Phó Giám đốc Công ty TNHH Khai thác công trình thủy lợi Bình Định, cho biết: Đơn vị hiện đang quản lý, vận hành 15 hồ chứa nước lớn và gần 700 km kênh mương thủy lợi, hàng năm đảm bảo tưới cho gần 60.000 ha lúa, hoa màu, cung cấp nước cho nuôi trồng thủy sản ở các xã khu Đông Tuy Phước, Quy Nhơn. Mặc dù thời gian qua chương trình KCHKM được đơn vị quan tâm, nhưng cũng chỉ bê tông hóa được trên 300 km kênh mương thủy lợi. Trong các năm từ 2009 đến nay, mỗi năm từ nguồn cấp bù thủy lợi phí của Bộ Tài chính, đơn vị đã trích đầu tư từ 18-20 tỉ đồng để KCHKM. Tuy nhiên, do nguồn kinh phí chủ yếu dựa vào nguồn vốn hỗ trợ của Trung ương nên tiến độ thực hiện khá chậm, mỗi năm chỉ bê tông được từ 10 - 15 km kênh mương. Riêng năm 2013 này, đơn vị đầu tư trên 23 tỉ đồng để sửa chữa, nâng cấp các công trình thủy lợi và kiên cố gần 10 km kênh mương nội đồng, ưu tiên thực hiện tại những nơi khó khăn về nguồn nước tưới, vùng thường xuyên ảnh hưởng của thiên tai, vùng cuối nguồn nước.
Ông Cao Văn Dũng, Trưởng Phòng Quản lý xây dựng công trình thủy lợi thuộc Sở NN-PTNT, cho biết thêm: Nguyên nhân khiến tiến độ thực hiện KCHKM trên địa bàn tỉnh diễn ra chậm một phần do chính quyền các cấp chưa nhận thức đầy đủ tầm quan trọng của chương trình này nên chưa quan tâm đúng mức. Bên cạnh đó, nguồn vốn đầu tư cho chương trình hàng năm của tỉnh còn khá thấp, riêng nguồn vốn ngân sách tỉnh chỉ mới đáp ứng được từ 25-30% nhu cầu vốn thực hiện. Trong khi nguồn vốn ngân sách của các huyện, thị xã, thành phố, vốn huy động từ nhân dân còn khó khăn nên không đảm bảo tiến độ đề ra.
Tăng cường vốn đầu tư
Theo kế hoạch đã được UBND tỉnh phê duyệt, từ nay đến năm 2015, toàn tỉnh sẽ đầu tư khoảng 300 tỉ đồng để KCHKM. Trong đó, ưu tiên bê tông hóa hệ thống kênh mương phục vụ nước tưới cho các cánh đồng mẫu lớn sản xuất lúa, mía, hoa màu, vùng khan hiếm về nguồn nước, vùng đất xấu, vùng thường xuyên bị lũ lụt, dễ sạt lở hoặc bồi lấp, vùng nuôi trồng thủy sản ven biển.
Để chương trình triển khai mang lại hiệu quả cao, UBND tỉnh đã điều chỉnh chính sách hỗ trợ KCHKM trên địa bàn toàn tỉnh. Theo đó, tỉnh sẽ ưu tiên hỗ trợ cho các vùng đồng bào dân tộc thiểu số với kinh phí 680 triệu đồng/1km kênh mương; đối với các xã đặc biệt khó khăn hỗ trợ 510 triệu đồng/km; đối với các xã miền núi hỗ trợ 340 triệu đồng/km; đối với vùng nguyên liệu mía hỗ trợ 340 triệu đồng/km; đối với vùng nuôi trồng thủy sản hỗ trợ 204 triệu đồng/km; đối với các xã vùng đồng bằng hỗ trợ 170 triệu đồng/km...
Ông Cao Văn Dũng cho biết: Trong năm 2013, từ nguồn hỗ trợ của Trung ương và ngân sách tỉnh, sẽ đầu tư trên 160 tỉ đồng để kiên cố hóa trên 100 km kênh mương thủy lợi từ cấp I đến cấp III. Hiện nay, Sở NN-PTNT đã yêu cầu UBND các huyện, thị xã, thành phố, Công ty TNHH Khai thác công trình thủy lợi đẩy nhanh tiến độ triển khai thực hiện chương trình KCHKM, đảm bảo các công trình vượt lũ chính vụ an toàn trước tháng 9 tới. Đồng thời, UBND tỉnh cũng ưu tiên nguồn vốn đầu tư KCHKM ở các vùng đồng bào dân tộc thiểu số, các xã miền núi thuộc Chương trình 30a của Chính phủ, giúp việc tưới tiêu được thuận lợi, tăng năng suất, sản lượng cây trồng trong điều kiện hạn hán, thiếu nước tưới đang xảy ra…
Ngành Nông nghiệp tỉnh đang nỗ lực đẩy nhanh tiến độ KCHKM trên địa bàn, nhằm nâng cao hiệu quả tưới tiêu, giảm chi phí quản lý khai thác và kéo dài tuổi thọ công trình thủy lợi, đặc biệt là đáp ứng được yêu cầu xây dựng hạ tầng nông thôn gắn với xây dựng nông thôn mới trên địa bàn tỉnh, tạo điều kiện phát triển kinh tế-xã hội ở khu vực nông thôn.
NGUYỄN HÂN