TRÊN DIỄN ĐÀN QUỐC HỘI
Góp ý dự án Luật tố tụng hành chính (sửa đổi)
Ngày 23.6, phát biểu tại phiên thảo luận ở hội trường về dự án Bộ luật tố tụng hành chính (sửa đổi), đại biểu Quốc hội (ĐBQH) Đặng Công Lý (Đoàn ĐBQH tỉnh Bình Định) cho rằng, không cần thiết mở rộng thẩm quyền giải quyết tất cả các khiếu kiện của tòa án (TA) đối với quyết định hành chính (QĐHC), hành vi hành chính (HVHC) mang tính nội bộ cơ quan, tổ chức, kể cả quyết định kỷ luật đối với cán bộ, công chức. Dưới đây là phần trích phát biểu của ĐBQH Đặng Công Lý.
Trước hết, tôi thống nhất cơ bản tờ trình về dự thảo Luật tố tụng hành chính (DT LTTHC) Tòa án nhân dân (TAND) tối cao đã trình tại QH. DT luật sửa đổi lần này có nhiều quy định mới, cụ thể hóa nhiều quy định của Hiến pháp năm 2013 và Luật Tổ chức TAND năm 2014. Hồ sơ DT LTTHC (sửa đổi) đã được chuẩn bị đầy đủ theo quy định. Tôi cũng thống nhất cơ bản Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Tư pháp của QH đối với DT LTTHC (sửa đổi). Tôi xin phát biểu 4 vấn đề sau:
ĐBQH Đặng Công Lý phát biểu góp ý DT LTTHC.
Về khiếu kiện thuộc thẩm quyền giải quyết của TAND theo Điều 32
Tại Khoản 1, Điều 32 DA LTTHC (sửa đổi) quy định: “Những khiếu kiện thuộc thẩm quyền giải quyết của TAND, tức là các khiếu kiện QĐHC, HVHC. Trừ các QĐHC, HVHC thuộc phạm vi bí mật nhà nước trong các lĩnh vực quốc phòng, an ninh, ngoại giao theo danh mục do Chính phủ quy định và các hành vi quyết định trong việc áp dụng biện pháp xử lý hành chính, xử lý các hành vi cản trở hoạt động của TAND và các QĐHC, HVHC mang tính nội bộ cơ quan, tổ chức hoạt động hệ thống, cơ quan tổ chức”. So với quy định tại Điều 28, LTTHC hiện hành thì DT LTTHC (sửa đổi) bổ sung thêm quy định: “Loại trừ việc khởi kiện đối với các hành vi quyết định trong việc áp dụng biện pháp xử lý hành chính, xử lý các hành vi cản trở hoạt động tố tụng TAND”. Việc quy định loại trừ trên là phù hợp với thực tiễn và đảm bảo tính khả thi.
Cũng có một số ý kiến cho rằng, nên quy định trong luật là TA có thẩm quyền giải quyết tất cả các khiếu kiện đối với QĐHC, HVHC mang tính nội bộ cơ quan, tổ chức, kể cả quyết định kỷ luật đối với cán bộ, công chức. Vì vậy, sẽ đề cao trách nhiệm của cơ quan tổ chức trong việc quản lý chỉ đạo điều hành hoạt động nhiệm vụ công vụ. Tuy nhiên, những quyết định mang tính nội bộ của cơ quan nhà nước đều đã có cơ chế xử lý theo quy định của pháp luật về khiếu nại, tố cáo. Do vậy, DT luật không quy định những QĐHC, HVHC mang tính nội bộ cơ quan, tổ chức thuộc thẩm quyền giải quyết của TA là nhằm đảm bảo cho việc khởi kiện không tràn lan. Còn đối với các quyết định kỷ luật công chức cũng là quyết định hành chính mang tính nội bộ như quyết định khiển trách, cảnh cáo, hạ bậc lương, buộc thôi việc. Nhưng quyết định buộc thôi việc là hình thức kỷ luật cao nhất có tính buộc người ta thực hiện ngay và ảnh hưởng nghiêm trọng đối với bản thân nên trường hợp này LTTHC đã quy định thuộc thẩm quyền giải quyết của TA tại Khoản 3, Điều 28 LTTHC hiện hành và tại Khoản 3, Điều 32 LTTHC (sửa đổi). Do vậy, quy định của DT là phù hợp.
Việc bổ sung phiên họp, kiểm tra việc giao nộp tiếp cận và công khai chứng cứ theo Điều 139
Tại Khoản 1, Điều 139 quy định trường hợp TA tổ chức đối thoại nhưng không thành, hoặc trường hợp không được đối thoại, không đối thoại được thì trước khi ra quyết định đưa vụ án ra xét xử, TA phải tổ chức phiên họp để kiểm tra việc giao nộp tiếp cận và công khai chứng cứ. Tôi cho rằng, việc quy định TA tổ chức phiên họp này là góp phần vào thực hiện tốt việc tranh tụng trong xét xử để chuẩn bị cho phiên tòa xét xử vụ án hành chính. Vấn đề này chứng cứ cần phải được công khai để các bên biết chứng cứ của nhau, tránh tạm ngưng phiên tòa vì các bên chưa tiếp cận được chứng cứ. Việc tổ chức phiên họp này sẽ đảm bảo cho các bên có cơ hội được đối thoại xuất trình công khai chứng cứ cho nhau, phiên họp này không làm kéo dài quy định, quy trình tố tụng vì được tổ chức trong thời gian chuẩn bị xét xử và thời hạn chuẩn bị xét xử vẫn được giữ nguyên như quy định hiện hành.
Về căn cứ để kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm theo Điều 256
Tôi nhất trí với việc sửa đổi, bổ sung quy định căn cứ kháng nghị giám đốc thẩm như DT. Tại Điều 256 DT luật theo hướng cơ bản thì quyết định của TA có hiệu lực pháp luật, bị kháng nghị giám đốc thẩm khi có vi phạm tố tụng làm cản trở hoặc mất quyền, nghĩa vụ của đương sự trong tố tụng hành chính, hoặc kết luận trong bản án, quyết định không phù hợp với những tình tiết khách quan của vụ án, hoặc có sai lầm trong việc áp dụng pháp luật, làm thay đổi cơ bản nội dung giải quyết vụ án gây thiệt hại đến quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự. Đối với quyết định giám đốc thẩm, tái thẩm của TAND tối cao là chỉ kháng nghị trong trường hợp có sai lầm nghiêm trọng trong việc áp dụng pháp luật làm thay đổi cơ bản trong việc giải quyết vụ án, việc thu hẹp căn cứ kháng nghị đối với quyết định của Ủy ban Thẩm phán TAND tối cao như vậy là phù hợp với chức năng, nhiệm vụ của TAND tối cao theo quy định của Luật Tổ chức TAND năm 2014.
Về thẩm quyền xử án của Hội đồng giám đốc thẩm theo Khoản 5, Điều 275 của DT
Tôi thống nhất với việc sửa đổi, bổ sung cho phép Hội đồng giám đốc thẩm được quyền xử án khi có đủ điều kiện là các tài liệu, chứng cứ trong hồ sơ vụ án đã được đầy đủ, rõ ràng, không vi phạm thủ tục tố tụng gây ảnh hưởng việc thực hiện quyền và nghĩa vụ của đương sự, hoặc cơ quan, tổ chức, cá nhân khác và sai lầm trong việc áp dụng pháp luật, đánh giá chứng cứ dẫn đến kết luận trong bản án quyết định không phù hợp với những tình tiết khách quan của vụ án mà có thể khắc phục khi xét xử giám đốc thẩm. Việc bổ sung thẩm quyền này của Hội đồng giám đốc thẩm sẽ bảo đảm cho việc giải quyết vụ án không chỉ kéo dài, gây tốn kém thời gian và chi phí cho các đương sự và TA. Trong thực tế có nhiều vụ án có đủ căn cứ để Hội đồng giám đốc thẩm, tái thẩm quyết định ngay nhưng phải hủy để xét xử lại. Việc quy định cấp giám đốc thẩm được xử án là tạo cơ sở pháp lý để TA giải quyết vụ án có hiệu quả, tiết kiệm thời gian và chi phí một cách hợp lý, kịp thời khắc phục những sai sót trong xét xử, qua đó nâng cao hiệu quả công tác giải quyết các vụ án hành chính tại TA.
SỸ NGUYÊN (Ghi)