Thực hiện lộ trình xóa bỏ lò gạch ngói thủ công ở Tây Sơn: Hiệu quả bước đầu
Tây Sơn là địa phương có số lượng lò sản xuất gạch ngói bằng đất sét nung nhiều nhất tỉnh. Thực hiện Quyết định số 48/2013/QÐ-UBND ngày 20.3.2013 của UBND tỉnh về quy định lộ trình và chính sách hỗ trợ chấm dứt hoạt động sản xuất gạch, ngói đất sét nung bằng lò thủ công trên địa bàn tỉnh, huyện Tây Sơn đã có nhiều nỗ lực, và đã đạt được kết quả đáng ghi nhận.
Ngày 17.2.2014, UBND huyện Tây Sơn đã ra Quyết định số 513/QĐ-UBND về kế hoạch triển khai thực hiện lộ trình và chính sách hỗ trợ chấm dứt hoạt động sản xuất gạch ngói đất sét nung bằng lò thủ công trên địa bàn huyện theo 3 giai đoạn. Trong đó, giai đoạn I (năm 2014) sẽ xóa bỏ các lò nằm trong khu dân cư; giai đoạn II (2015) xóa các lò trong khu sản xuất tập trung; và giai đoạn III (2016) sẽ xóa toàn bộ lò gạch ngói đất sét nung bằng lò thủ công trên địa bàn huyện.
Xóa bỏ lò nung thủ công nằm xen kẽ trong khu dân cư
Thực hiện kế hoạch của UBND huyện, Phòng Kinh tế hạ tầng và tổ công tác của huyện đã phối hợp cùng các địa phương tổ chức hướng dẫn thủ tục đăng ký, viết tờ khai, cam kết... cho các chủ cơ sở sản xuất gạch ngói, và chỉ đạo UBND các xã, thị trấn xác nhận hồ sơ theo quy định. Kết quả qua khảo sát, thống kê trên địa bàn huyện Tây Sơn có tổng số 947 lò sản xuất gạch ngói thủ công đủ điều kiện hỗ trợ theo Quyết định số 48/2013/QĐ-UBND của UBND tỉnh. Riêng trong năm 2014, toàn huyện xóa bỏ 191 lò nung thủ công nằm xen kẽ trong khu dân cư.
Sau khi huyện tổng hợp hồ sơ đề nghị hỗ trợ trình Sở Tài chính thẩm định, UBND tỉnh đã phê duyệt kinh phí hỗ trợ tháo dỡ, chấm dứt hoạt động sản xuất gạch ngói thủ công tại Quyết định số 4046/QĐ-UBND, ngày 5.12.2014 với số tiền trên 3,284 tỉ đồng. Theo đó, UBND huyện ban hành Quyết định số 8313/QĐ-UBND phân bổ kinh phí hỗ trợ và giao cho UBND các xã, thị trấn thực hiện chi trả theo quy định.
Đến nay, toàn huyện Tây Sơn đã thực hiện tháo dỡ, chấm dứt hoạt động 153/191 lò theo lộ trình quy định. UBND các xã đã chi trả tiền tháo dỡ, hỗ trợ ổn định đời sống cho người lao động đối với 153 lò này với số tiền trên 2,615 tỉ đồng. Trong đó, hỗ trợ tháo dỡ trên 1,515 tỉ đồng; hỗ trợ ổn định đời sống cho người lao động trên 1,1 tỉ đồng.
Hiện còn 38 lò vẫn đang hoạt động chưa tháo dỡ theo quy định. Trong đó còn nhiều nhất là Tây An 17 lò, Bình Nghi 13 lò và Tây Bình 8 lò. Cá biệt có hộ vẫn trì hoãn tháo dỡ, kéo dài sản xuất, gây ảnh hưởng đến môi trường và gây mất công bằng đối với số hộ đã tự nguyện tháo dỡ chấm dứt sản xuất.
Xử lý thiếu kiên quyết, phát sinh nhiều hệ lụy
Là một xã điểm xây dựng nông thôn mới của huyện, nhưng xã Tây An vẫn còn số lò chưa xóa được nhiều nhất huyện. Theo ông Võ Thành Nhẫn, Phó Chủ tịch UBND xã Tây An: Qua triển khai tất cả các hộ đều đã có tờ khai và cam kết, nhưng các chủ lò vẫn chần chừ kéo dài thời gian sản xuất, cá biệt có hộ chỉ bán máy móc công cụ nhưng không tháo dỡ, do vậy cả năm 2014 toàn xã chỉ tháo dỡ được 6/24 lò.
“Ðến nay, toàn huyện Tây Sơn đã thực hiện tháo dỡ, chấm dứt hoạt động 153/191 lò theo lộ trình quy định. UBND các xã đã chi trả tiền tháo dỡ, hỗ trợ ổn định đời sống cho người lao động đối với 153 lò này với số tiền trên 2,615 tỉ đồng”
Ông Nguyễn Văn Phú, Chủ tịch UBND xã Tây Bình, cho biết: Xã đã triển khai quyết liệt và nói rõ với dân hết thời hạn sẽ cưỡng chế và không cấp chế độ hỗ trợ. Nhưng bà con cứ hẹn tới hẹn lui, năn nỉ “ráng cho tui hết đống đất sẽ nghỉ”, nhưng tháng sau tới kiểm tra lại thấy có đống đất mới và lại... năn nỉ. Vì vậy nên năm 2014 cả xã chỉ có 3/11 lò tháo dỡ. Từ thực tế này một số hộ thực hiện nghiêm thì bị thiệt thòi nên ganh tị, xeo nạy.
Có thể nói, qua năm đầu thực hiện lộ trình xóa bỏ lò gạch ngói đất sét nung bằng lò thủ công ở Tây Sơn, các xã, thị trấn đã triển khai rất quyết liệt, công tác tuyên truyền được đẩy mạnh, nhân dân ai cũng nhận thức rõ về chủ trương của Nhà nước. Nhưng do chính quyền địa phương thiếu kiên quyết đã làm phát sinh một số hệ lụy. Dễ thấy nhất là một số cơ sở chần chừ, thấy gạch ngói được giá nên càng không muốn dỡ bỏ lò gạch, tìm cách “hoãn binh” để sản xuất gạch ngói kiếm lợi. Hệ lụy là làm phát sinh tình trạng khai thác trái phép đất sét và sản xuất chui khá phức tạp. Tình trạng mua bán, tàng trữ đất sét đang là vấn đề nóng ở nhiều địa phương trên địa bàn huyện.
Trước tình hình trên, ông Đỗ Văn Sĩ, Phó Chủ tịch UBND huyện, đã chỉ đạo ngành chức năng và các địa phương: Đối với 38 hộ còn tồn lại của năm 2014 cần phải tập trung đối thoại và quyết liệt xử lý dứt điểm trước quý III.2015, không du di, dung dưỡng. Đồng thời với việc xử lý số hộ tồn đọng năm 2014, tổ công tác và Phòng Kinh tế hạ tầng huyện phối hợp cùng các địa phương tiếp tục triển khai lộ trình của năm 2015. Tổ chức thống kê, cấp phát tờ khai cho 301 chủ cơ sở nằm trong các khu sản xuất tập trung để họ viết tờ khai, cam kết nhận hỗ trợ và tháo dỡ trong năm 2015.
Bên cạnh đó, huyện chỉ khuyến khích chuyển đổi sản xuất gạch không nung; không khuyến khích chuyển đổi sang lò Hoffman, bởi hiện nay toàn huyện đã có 22 lò đã đăng ký và hoạt động với công suất gần 190 triệu viên/năm, đã vượt kế hoạch cho phép, nên không để loại lò này phát triển thêm nữa.
HOÀNG CHI